Tímarit lögfræðinga - 01.08.1983, Side 32

tíðkast. Verður að telja mjög æskilegt að skaðabótareglum sé hagað
þannig, að menn finni hjá sér hvöt til að kaupa hæfilegar vátrygg-
ingar á hagsmunum sínum.
Ekki þarf að fjölyrða um kosti þess, að hámark ábyrgðar flytjanda
breytist eftir verðlagi. Föst krónutala myndi vera gagnslaus.
Aðilum flutningssamnings mun vera heimilt að semja um hærri eða
lægri hámarksfjárhæðir en getur í 19. gr. og jafnvel, að ábyrgð flytj-
anda skuli vera ótakmörkuð. Þessu er á annan veg farið í sjórétti og
flugrétti. Reglur 118. gr. loftfl. nr. 34/1964 um takmarkaða ábyrgð
flytjanda eru ófrávíkjanlegar, sbr. 119. gr. loftfl., en þar segir
m.a., að ógildur sé áskilnaður, sem miðar að því að kveða á um lægri
hámarksupphæð en í 118. gr. segir. Þeim, sem flytur farm með skipi
innanlands, er óheimilt að takmarka ábyrgð sína við ákveðna fjár-
hæð, sbr. 103. gr. sigll. nr. 66/1963. Hins vegar hefta siglingalög ekki
heimild farmflytj anda til þess að gera þess konar fyrirvara í sigling-
um milli landa. Munu íslensk skipafélög undantekningarlaust tak-
marka ábyrgð sína við tilteknar fjárhæðir með því að vísa í farm-
skírteinum til Haagreglnanna frá 1924 eða erlendra lága, sem á þeim
eru reist (sbr. t.d. Hrd. 1977, 1048). í VI. kafla póstlaga nr. 31/1940
eru sérstakar reglur, sem takmarka ábyrgð póststjórnarinnar vegna
glataðra póstsendinga o.fl. við nánar tilteknar hámarksfjárhæðir (sbr.
Hrd. 1953, 139). n
6.6. Hækkun hámarksábyrgðar flytjanda
Sérstök regla er í 20. gr. LSL um takmarkaða ábyrgð flytjanda, ef
sendandi hefur í fylgibréfi tilgreint hærra verð vöru en kveðið er á
um í 19. gr. og greitt flutningsgjald í samræmi við það. Skal þá hið
tilgreinda verð gilda við ákvörðun skaðabóta. Ákvæði 20. gr. eiga
sér hliðstæðu í 2. mgr. 118. gr. loftfl. og 20. gr. póstlaga nr. 31/1940.
I sigll. eru engin hliðstæð ákvæði, sbr. hins vegar 3. mgr. 5. tl. 5. gr.
Haagreglnanna frá 1924 og a-lið 2. gr. Haag-Visbyreglnanna frá 1968.
Sjaldgæft mun vera hér á landi, að sendendur tilgreini í fylgibréfi
verð varnings, sem sendur er með bifreiðum.
Tilgreining verðs skv. 20. gr. veldur, eins og áður segir, hækkun
hámarksábyrgðar flytjanda, en tilgreiningin er ekki sönnun um að
varan sé í raun og veru þess virði, sem greint er. Um sönnun fyrir
verðmæti vöru fer eftir almennum reglum.
II Reglur póstlaga nr. 31/1940 um hámarksfjárhæð bóta vegna póstsendinga án sér-
staklega tilgreinds verðs eru með öllu úreltar. í framkvæmd er ekki farið eftir þeim,
sjá ákvæði xun hámarksfjárhæðir í gjaldskrá fyrir póstþjónustu nr. 56/1983.
26