Tímarit lögfræðinga - 01.11.1986, Side 18

Það nýmæli er ennfremur í 1. mgr. 169. gr., að af óskiptum björgun-
arlaunum skal greiða aukaþóknun, sem kann að vera ákveðin í sérstök-
um tilvikum til manna, er hafa skarað fram úr við björgunarstörf, sbr.
nýja lagaheimild í 3. mgr. 169. gr.
Eftir sigll. 1963 áttu allir skipverjar rétt til hlutdeildar í björgun-
arlaunum. Að norrænni fyrirmynd er rétturinn nú eingöngu bundinn
við skipstjóra og hina „eiginlegu skipshöfn." 1 grg. með frv. segir, að
með hinni „eiginlegu skipshöfn" sé einungis átt við þá skipverja, sem
skipstjóri eða útgerðarmaður hefur ráðið á skip til þeirra skipsstarfa,
sem nauðsynleg eru til rekstrar skipsins. Ákvæðið taki hins vegar ekki
til manna, sem ráðnir séu á skip til annarra starfa, svo sem þjónustu-
fólks, sem eingöngu þjónar farþegum á farþegaskipi eða hljómlistar-
manna, sem skemmta farþegum (Alþt. 1984 A, bls. 1045-1046.) Þjón-
ustufólk og aðrir, sem vinna svipuð störf, geta reyndar, þrátt fyrir orð
grg., verið nauðsynlegir til rekstrar skipsins, en slíkir skipverjar hafa
annars staðar á Norðurlöndum verið taldir utan hinnar eiginlegu skips-
hafnar. Skipverjar þessir geta hins vegar átt sjálfstæðan rétt til björg-
unarlauna (eins og t.d. farþegar og björgunarmenn í landi) samkvæmt
1. mgr. 164. gr. sigll.
I 2. mgr. 169. gr. eru nokkur ákvæði, sem ekki voru í sigll. 1963 og
ekki hefur verið minnst á áður, t.d. um að hlutur skipstjóra skuli aldrei
vera minni en tvöfaldur hlutur þess skipverja, sem hæst björgunarlaun
fær. Einnig er þar nýtt sérákvæði um rétt leiðsögumanns til hlutar í
bj örgunarlaunum.
I 3. mgr. 169. gr. er, sem fyrr segir, ný heimild þess efnis, að veita má
sérstaka aukaþóknun til björgunarmanns, sem hefur skarað fram úr
við björgunarstörf, t.d. náð þar sérstaklega ríkum árangri eða stofnað
sér í hættu umfram aðra. Hliðstæð regla er 2. mgr. 12. gr. laga nr. 25/
1967 um Landhelgisgæslu Islands.
Loks er það nýmæli í 4. mgr. 169. gr„ að jafnskjótt og björgunar-
laun hafa verið ákveðin með samningi eða endanlégum dómi, skal út-
gerðarmaður senda hverj um þeim, sem á hlutdeild í laununum, tilkynn-
ingu um fjárhæð þeirra og áætlun um skiptingu. Mótmæli gegn skipta-
áætlun útgerðarmanns skulu hafa borist áður en einn mánuður er lið-
inn frá því að tilkynning var send. Hér er ekki frekar en í lögum ann-
arra Norðurlanda kveðið á um réttaráhrif þess, að skiptaáætlun er
ekki mótmælt innan tilskilins frests. Hins vegar fyrnist krafa um
björgunarlaun á tveim árum frá því að bj örgunarstarfi lauk, sbr. 1. tl.
215. gr. sigll. Krafa verður því að hafa komið fram innan tveggja ára
frá lokum björgunarstarfs og skiptir ekki máli, hvort formleg mótmæli
164