Tímarit lögfræðinga - 01.11.1986, Side 27

verzlun H á meðan hún dvaldist á Islandi. Síðar var þessum samn-
ingi breytt þannig, að J var einungis óheimilt að vinna hjá öðrum
eða taka starf hjá öðrum í Reykjavík og nágrenni og í Hafnar-
firði. J sagði upp samningi sínum við H og stofnsetti sitt eigið
fyrirtæki á sama starfssviði og fyrirtæki H.
H höfðaði mál á hendur J og krafðist þess, að J yrði gert að hætta
hinni sjálfstæðu starfsemi sinni, að viðlögðum dagsektum, og að
auki krafðist H skaðabóta fyrir samningsrof J.
I dómi Hæstaréttar í máli þessu var talið, að hið ótímabundna at-
vinnubann væri of víðtækt. Var með tilvísun til 37. gr. 1. nr. 7/
1936 talið hæfilegt, að atvinnubannið stæði í eitt ár. Síðan segir:
„En þar sem aðaláfrýjandi hefir rekið saumastofu sína, að því
er virðist, 8-9 mánuði og hún er því væntanlega bundin við samn-
inga um húsnæði og við starfsstúlkur m.fl., þá þykir, eins og á
stendur, rétt að taka til greina þrautavai'akröfu hennar að því
leyti, að hún verði dæmd til að greiða gagnáfrýjanda bætur fyr-
ir tjón, er telja má hana bíða sakir brots aðaláfrýjanda á oft-
nefndu atvinnubanni. Þykja þær bætur hæfilega metnar 3 000
krónur. Séu þær að fullu greiddar innan 3 mánaða frá birtingu
dóms þessa. Annars kostar skal aðaláfrýjanda vera óheimilt að
íæka sjálf eða starfa á samskonar saumastofu sem hún vann á
hjá gagnáfrýjanda í Reykjavík eða nágrenni hennar eða í Hafn-
arfirði eitt ár talið frá lokum greiðslufrests áðurnefndra 3 000
króna.“
Að auki var J gert að greiða H bætur að fjárhæð kr. 1 000 vegna
annarra atvika.
Hið nýja ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga nr. 7/1936 um að dómstólar hafi
heimild til að breyta samningsákvæði, að vissum skilyrðum uppfylltum,
felur því tæpast í sér neitt efnislegt nýmæli í íslenzkum rétti. Þess má
geta hér, að ógildingarregla sú, sem lögfest var í Danmörku, veitti
samkvæmt orðanna hljóðan ekki heimild til að breyta samningi, heldur
einungis til að víkja honum til hliðar að öllu leyti eða að hluta.13)
Danskir dómstólar hafa allt að einu talið, að breyta mætti samningum
með stoð í 36. gr. samningalaganna. Má sem dæmi nefna dóm í UFR
1984, bls. 649 (0.L.), sbr. reifun á bls. 196 og 197. Niðurstaðan í þessum
13) Danska rtkvæðið liljóðar svo:
„En aftale kan tilsidesættes helt eller delvis, hvis det vil være urimeligt eller i strid
med redelig handlemáde at g0re den gældende. Det samme gælder andre retshandler.
Ved avg0relsen eftir stk 1 tages hensyn til forholdene ved aftalens indgáelse, aftalens
indhold og senere indtrufne omstændigheder."
173