Tímarit lögfræðinga - 01.11.1988, Side 18

Davíð Þór Björgvinsson, fulltrúi yfirborgardómara:
SKANDINAVÍSKA RAUNHYGGJAN í SVÍÞJÓÐ1
1. INNGANGUR
Skandinavíska raunhyggjan, eða Uppsalaskólinn, eins og stefnan hef-
ur verið kölluð, er sennilega eitt merkasta framlag norrænna fræði-
manna til lögvísindanna á vesturlöndum. Þrátt fyrir þessa staðreynd eru
íslenskar lagabókmenntir ákaflega þöglar um þetta fyrirbæri. Grein
þessari er ætlað að bæta hér nokkuð úr og er fyrst og fremst skrifuð
til að kynna fyrir íslenskum lögfræðingum megininntakið í kenningum
þeirra manna sem við stefnuna hafa verið kenndir. Hún er þess vegna
fyrst og fremst söguleg, en síður beint framlag til réttarheimspeki-
legrar rökræðu, nema að svo miklu leyti sem líta má á þá gagnrýni sem
síðar verður sett fram sem slíkt framlag. Höfundur skipar sér þannig
í flokk þeirra manna sem skrifa um réttarheimspeki en tekur síður
þátt í eiginlegri réttarheimspekilegri umræðu, a.m.k. ekki að sinni.
Þögn íslenskra lagabókmennta um skandinavísku raunhyggjuna kann
að vekja nokkra furðu í ljósi þess að íslenskir lögfræðingar, jafnt
fræðimenn sem aðrir er láta sig hagnýtari hluti varða, hafa löngum
verið ófeimnir við að sækja fyrirmyndir til Norðurlandanna. Ein skýr-
ing er eflaust lítill áhugi á réttarheimspeki yfirleitt meðal íslenskra
lögfræðinga og skiptir þá ekki máli hvort hún á uppruna sinn áð rekja
til Norðurlandanna eða annarra landa. Þetta áhugaleysi er hins vegar
eðlilegt að skýra með því hversu lítil áhersla er lögð á réttarheimspeki
1 Skandinavíska raunhyggjan er þýðing á enska orðasambandinu „Scandinavian Realism".
í yfirlitsritum um réttarheimspeki eru fulltrúar hennar yfirleitt taldir fjórir, þ.e. Sví-
arnir Axel Hagerström, Vilhelm Lundstedt, Karl Olivecrona og Daninn Alf Ross. í fyrir-
sögninni er raunhyggjan kennd við Svíþjóð en í þessu yfirliti er Alf Ross algerlega sleppt.
Ástæðan er ekki sú að framlag hans sé svo miklu ómerkilegra en hinna, heldur þvert á
móti. Óhætt er að fullyrða að sú alþjóðlega athygli sem verk þessara manna hefur hlotið
er ekki síst að þakka framlagi Alf Ross. Nær væri að segja að verk hans verðskuluduðu að
um þau yrði fjallað sérstaklega. Þrátt fyrir þetta ætti greinin að geta gefið nokkra
mynd af megininntaki skandinavísku raunhyggjunnar, enda byggir Ross í ríkum mæli
á verkum Svíanna þriggja.
148