Tímarit lögfræðinga - 20.12.1990, Blaðsíða 39

ber að gæta sem stjórnsýsluhafi og mótað sér skoðun á þeim grundvelli,55 getur
vart talist hlutlaus og óhlutdrægur.
7.5 Dómari hefur tjáð sig um málið áður en það kemur til dóms
Nátengt framangreindu sjónarmiði, er það sjónarmið að þegar dómari hefur
tjáð sig um mál, og sérstaklega niðurstöðu þess, áður en það kemur til dóms,
teljist hann vanhæfur, þar sem veruleg líkindi séu á því að hugur dómara sé þegar
ráðinn um úrslit málsins. í slíkum tilvikum hefur Hæstiréttur oft talið héraðs-
dómara vanhæfa.56
Ef litið er á rök Mannréttindanefndarinnar í framangreindu máli, virðist m.a.
byggt á þessu sjónarmiði. Dómari málsins hafði sem fulltrúi lögreglustjóra
komist að þeirri niðurstöðu að um saknæma og ólögmæta athöfn hefði verið að
ræða. Þá hafði fulltrúinn tjáð sig um líklega niðurstöðu dómsmáls, þar sem
honum bar skylda sem fulltrúa lögreglustjóra að ganga úr skugga um að um
lögbrot væri að ræða og að sekt færi ekki fram úr 12.000 kr., efmálið yrði lagt
fyrir dómstóla. Loks hafði fulltrúinn ákvarðað Jóni Kristinssyni 3.000 kr. sekt.
7.6 Deilur aðila og dómara
í 7. tl. 36. gr. kemur fram að dómara beri að víkjasæti ef hann eróvinur aðila
máls. Þetta ákvæði hefur lítið verið notað þar sem dómarar víkja yfirleitt á
grundvelli hinnar matskenndu hæfisreglu í 7. tl. af minna tilefni en að sambandi
dómara og aðila verði lýst sem óvináttu. Má þar t.d. nefna þar sem dómari og
aðili eiga í deilu eða málaferlum.
Þegar sakaður maður neitar að ljúka máli með sátt skv. 2. mgr. 112. gr. oml.,
er það oft á þeim grundvelli að hann telur sig saklausan af brotum þeim sem
hann hefur verið kærður fyrir eða honum þykir sekt sú sem lögreglustjóri hefur
ákveðið honum of há. Deilur hins sakaða og lögreglustjóra um þessi atriði verða
yfirleitt til þess að hinn sakaði synjar þessum málalokum, sem leiðir til þess að
kæran er send ríkissaksóknara sem oftast höfðar þá opinbert mál á hendur
honum.
Sá maður sem gegndi störfum lögreglustjóra verður ekki talinn hlutlaus og
óhlutdrægur við að leggja dóm á það úrlausnarefni sem hinn ákærði og dómarinn
í hlutverki lögreglustjóra höfðu deilt um. þ.e. saknæmi verknaðar eða refsingu.
55 HRD 1987 1189. Dómari hafði starfað sem fulltrúi ríkissaksóknara þegar rannsókn á málinu stóð
yfir og mælt fyrir um hana fyrir hönd ríkissaksóknara. Taldist hann því vanhæfur.
56 Sjá t.d. HRD 1954 684; HRD 1971 923 og HRD 1972 1033.
237