Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Qupperneq 13

með vöruna þannig að leiðbeiningar hverfi, eða þær eiga að koma til við
afhendingu vörunnar til neytanda. Pá er í þessu tilfelli vart munur á því hvort um
sakarábyrgð eða hlutlæga ábyrgð er að ræða, ágallamatið verður í raun ekki
verulega frábrugðið venjulegu sakarmati, því það lýtur beinlínis að athöfnum.
Eins og síðar verður vikið að ber framleiðandi ekki ábyrgð á því sem kemur til
eftir að hann lætur vöru frá sér.
En hvenær er leiðbeininga þörf, og hvenær eru þær nægilega aðgengilegar?
Það er ljóst að ekki nægir að benda á ritling er liggur frammi í verslun og segja
kaupanda að líta á hann. Og j afnvel þó að leiðbeiningar fylgi í prentuðu formi þá
er það ekki alltaf nægilegt. Ef sérstakar hættur geta stafað af hlut þarf að gera
meira ef mögulegt er. Dæmi má taka af stiganum er fjallað var um í dómi
Hæstaréttar Noregs er birtist í N.Rt. 1974, 41. Meirihlutinn taldi óþarfa að vara
sérstaklega við því að aðeins mætti snúa annarri hliðinni að vegg. Minnihlutinn
taldi að vara hefði þurft við því. Víst má telja að minnihlutinn hefði ekki talið
nægilegt að hafa þá viðvörun í prentuðum bæklingi er fylgdi við kaupin. Pá getur
verið vafasamt hvort aðvörun er birtist í miðjum texta, e.t.v. á bls. 7 í handbók,
sé nægileg. Fer það að nokkru eftir því hverjum vara er ætluð og hvort búast
megi við almennri notkun hlutar allra þeirra sem kunna að hafa aðgang að
honum.
Stundum leiðir bitur reynsla í ljós að sérstök hætta stafar af tiltekinni vöru. Þá
er eins og áður segir meginatriði um ábyrgð framleiðanda hvort vara hafi verið
haldin ágalla í skilningi laga nr. 25/1991.1 lögunum er hins vegar ekki ákvæði um
skyldur framleiðanda þegar ágalli hefur komið fram. Mætti nefna þetta eftirlits-
skyldu framleiðanda með þeim varningi er hann hefur dreiftd' Getur þá komið
til sakarábyrgð vegna vanrækslu á því að gera mögulegar ráðstafanir til að
hindra að óhapp endurtaki sig, sem er þá annað tveggja að gefa út sérstakar
varnaðartilkynningar eða hreinlega að innkalla vöru, a.m.k. að hætta frekari
sölu. Ekki er unnt að segja að hér sé um skýrar reglur að ræða því að íslenskir
dómstólar hafa aldrei staðið frammi fyrir sakarmati á þessum grundvelli. Vegna
hins takmarkaða gildissviðs laga nr. 25/1991, einkum undanþágunnar um
þróunaráhættu, getur hins vegar komið til þess að reyni á slík sjónarmið.
Eins og að framan getur er því, sem nefnt er þróunaráhætta, skipað í sérstakan
flokk í tilskipun Evrópubandalagsins. Þetta leiðir af 15. gr. og skýrgreiningunni í
6. gr. tilskipunarinnar þar sem segir, að við mat á því hvort vara sé haldin ágalla,
skuli miðað við tímann er varan var sett á markað. Með þessari undanþágu er
vísað til ágalla, sem eigi var unnt að uppgötva svo sem tækniþekkingu var háttað
er vara var framleidd. Aðildarlöndin eru frjáls að því hvaða reglur þau setja um
þróunaráhættu, undanþágan er valkvæð í tilskipun bandalagsins.
21 Sjá Erwin Deutsch í Versicherungsrecht 1988, 1197 á bls. 1199 og Hein Kötz, Deliktsrecht bls.
159.
235