Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Page 51

rétti4 og er á frönsku nefnd „détournement de procédure“, en í dönskum stjórn-
svslurétti er hún ýmist nefnd „procedurefordrejning“ eða „procesforvridning“.
Arið 1947 var fyrst farið að greina á milli þessarar reglu og valdníðslu í fræði-
legri umfjöllun.5 6 í frönskum stjórnsýslurétti og reyndar víðar er ýmist fjallað
um þessa reglu, sem sérstakan hluta valdníðslifi eða sem sjálfstæða reglu.7 8 í
dönskum stjórnsýslurétti hefur myndast sú hefð að fjalla um regluna sem sjálf-
stæða reglu.
I umfjöllun fræðimanna hefur oft verið fjallað um regluna sem málsmeðferð-
arreglu.% Þótt reglan sé í eðli sínu málsmeðferðarregla, hefur hún samt aðallega
þýðingu við ákvörðun stjórnvalda um efni matskenndra stjómvaldsákvarðana.
Akvarðar reglan þá, að óheimilt sé að byggja ákvörðun um meðferð máls á til-
teknum sjónarmiðum, en það getur aftur haft áhrif á það hvert efni ákvörðunar
í málinu verður. Þannig má segja, að reglan fáist, eins og valdníðsla, við ómál-
efnaleg sjónarmið, þótt með ólíkum hætti sé.
Þegar stjórnvald fær mál til úrlausnar, kemur stundum upp sú staða, að hægt
er að leggja það í fleiri en einn farveg til úrlausnar þess. Þegar svo stendur á, er
aðstaðan oft sú, að það fer eftir þeirri niðurstöðu, sem stefnt er að, hverjum
málsmeðferðarreglum ber að fylgja lögum samkvæmt við undirbúning og úr-
lausn málsins. Aðstaðan getur þá verið sú, að valið standi á milli tveggja kosta.
Ef ákveðið er að stefna að niðurstöðunni X, þá getur verið lögákveðið að fylgja
beri einfaldri og fábrotinni málsmeðferð til undirbúnings og úrlausnar málsins.
Ef ákveðið er hins vegar að stefna að niðurstöðunni Y, getur verið lögákveðið
að fylgja beri mun vandaðri, tímafrekari og fyrirhafnarmeiri málsmeðferð. Þeg-
ar val á niðurstöðu máls stendur á milli tveggja slrkra kosta, og stjórnvald
ákveður að stefna að niðurstöðunni X, íþvískyni að komast hjá því að fara með
málið samkvæmt hinni tímafrekari og fyrirhafnarmeiri málsmeðferð, sem fylgt
hefði niðurstöðu Y, hefur stjórnvald brotið gegn þessari óskráðu grundvallar-
reglu, sem hér er til umfjöllunar. Það sjónarmið, að ákveða niðurstöðu máls
með það að markmiði að komast hjá því að fara með mál eftir flóknari og
tímafrekari málsmeðferð, er ómálefnalegt. Hafi efni ákvörðunar verið ákveðið
á grundvelli slíks sjónarmiðs, hefur stjómvald misbeitt valdi sínu við val á
leiðum til úrlausnar máls.
Beiting þessarar óskráðu meginreglu fer oftast fram í tveimur áföngum: (1)
Fyrst þarf að kanna hvort stjómvald hafi í raun val um að leggja mál í fleiri en
einn farveg og leysa úr því. Þessari spumingu er svarað með túlkun á þeim
réttarheimildum, sem stjórnvaldsákvörðun byggist á. Kemur þá oft í ljós að um
4 Sjá t.d. Auby, J.M og R. Drago, Traité de contentieux administratif bls. 415 og Raynaud,
J., Le détoumement de procédure.
5 Sbr. Auby, J.M og R. Drago, Traité de contentieux administratif bls. 415.
6 Brown, L.N. og J. S. Bell, French Administrative Law, bls. 234.
7 Sbr. Auby, J.M. og R. Drago, Traité de contentieux administratif bls. 415.
8 Christensen, B., Foivaltnignsret-opgaver, hjemmel, organisation. bls. 218.
187