Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Side 19

brot er að ræða. Það er hins vegar ekki hægt að gefa sér nein viðmið í þessu
sambandi heldur ræðst þetta væntanlega af því hve brotið er umfangsmikið og
hvaða hagsmunir eru í húfi.
5. ÁHRIF MISNOTKUNAR
5.1 Almennt
Við athugun á misnotkunarhugtakinu hefur það sérstaka þýðingu að rannsaka
áhrif misnotkunarinnar á viðkomandi markað þar sem athöfn felur í grundvallar-
atriðum aðeins í sér misnotkun þegar hún hefur neikvæð áhrif á markaðinn.
Lausn þessa álitaefnis er á hinn bóginn engan veginn auðveld þar sem aðgerðir
geta í sumum tilvikum haft jákvæð áhrif á markaðinn í byrjun en neikvæð áhrif
til lengri tíma litið. Við þetta bætist síðan að oft er erfitt að gera sér grein fyrir
áhrifum aðgerða á markaðinn. Þá er rétt að geta þess að 86. gr. Rs. er í raun
hlutlaus gagnvart því hvort áhrif misnotkunar eru jákvæð eða neikvæð.
5.2 Útilokunaráhrif og hagnýtingaráhrif
Áhrif misnotkunar eru stundum aðgreind í útilokunaráhrif (e. exclusionary
effect) annars vegar og hagnýtingaráhrif hins vegar (e. exploitative effect).41
Athöfn hefur útilokunaráhrif þegar fyrirtæki reynir að hindra samkeppni á
markaðinum með því að útiloka keppinauta og hagnýtingaráhrif þegar gripið er
til samkeppnishamlandi aðgerða gegn aðilum sem reiða sig á hið ráðandi
fyrirtæki um birgðir eða öflun á vöru eða þjónustu.42 í framkvæmd skiptir þessi
greinarmunur á útilokunaráhrifum og hagnýtingaráhrifum litlu máli og sum
afbrigði misnotkunar geta fallið undir báðar tegundir.
5.3 Neikvæð áhrif
Af réttarframkvæmd stofnana ESB má lesa vísbendingar um hvaða áhrif á
samkeppni teljast vera neikvæð. Hér að neðan er hinna augljósustu tilvika getið
en hafa ber í huga að ýmis konar önnur áhrif geta haft í för með sér misnotkun.
a. Einokunarhagnaður (e. the monopoly profit). Þegar leitt er í ljós við skoðun
að aðgerðir hafa haft í för með sér einokunarhagnað fyrir fyrirtæki, þá er slíkt
venjulega skýr vísbending um misnotkun. Dæmigert tilvik af þessum toga er
þegar fyrirtæki með yfirburðastöðu verðleggur vöru eða þjónustu með óhóf-
legum hætti.
b. Keppinaut bolað af markaðinum. Ef sýnt er fram á að aðgerðum er beint eða
óbeint ætlað að útrýma eða bola burt keppinaut þá er um misnotkun að ræða
41 Bellamy & Child, Common Market Law of Competition, 1993, Sweet & Maxwell,
London, bls. 618.
42 Ibid 619.
75