Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Side 27

Mál United Brands snérist um sölu á vöruin en enginn vafi er á því að sama
regla gildir um sölu á þjónustu. Þetta er m.a. staðfest í máli General Motors
(Belgium) gegn framkvæmdastjórn ESB68 þar sem skoðunargjald fyrirtækis-
ins var talið óhæfilega hátt en fyrirtækið hafði einkarétt á tiltekinni skoðun.
Evrópudómstóllinn sagði í þessu sambandi að fyrirtæki sem hefði slíkan
einkarétt misnotaði aðstöðu sína ef það krefðist óhæfilegrar greiðslu fyrir
þjónustu sína.
6.3.3 Undirboð
Undirboð (e. predatory pricing) er hugtak sem notað er þegar fyrirtæki lækkar
verð á vöru sinni svo mikið að viðskiptin verða óarðbær með það að markmiði
að auka markaðshlutdeild sína á kostnað samkeppnisaðila.69 Hér er sem endra-
nær nauðsynlegt að greina á milli verðlækkunar á vöru sem er á samkeppnis-
markaði og undirboða. Munurinn á þessu tvennu er sá að samkeppni hefur
þegar verið veikt með markaðsráðandi fyrirtæki og því gilda önnur viðmið um
háttsemi slíks fyrirtækis. Evrópudómstóllinn sundurgreindi þetta vandamál
rækilega í rnáli AKZO Chemie gegn framkvæmdastjórn ESB.70 AKZO sem
var markaðsráðandi fyrirtæki reyndi að útiloka samkeppnisaðila frá markað-
inum með umfangsmiklum og langvarandi verðlækkunum. Dómstóllinn byrjaði
á að segja að 86. gr. Rs. banni almennt markaðsráðandi aðila að styrkja stöðu
sína á markaðinum op útiloka þar með samkeppnisaðila en þó sé heimilt að
bæta gæði vörunnar. I því sambandi verði einnig að skoða hvort verðlagning
vörunnar sé lögmæt. Ætla megi að um misnotkun á markaðsráðandi aðstöðu sé
að ræða þegar verð sé undir meðal breytilegum kostnaði, þ.e.a.s. kostnaði sem
breytist í samræmi við framleiðslumagn. Slíkt hljóti almennt að vera gert í þeim
augljósa tilgangi að bola samkeppnisaðilum af markaðinum enda hafi hið
markaðsráðandi fyrirtæki engan áhuga á því frekar en önnur fyrirtæki að selja
vörur sínar undir kostnaðarverði. Markmið hins ráðandi fyrirtækis hljóti því að
vera að drepa niður samkeppni á markaðinum. Þegar því markmiði sé náð geti
það síðan náð einokunarhagnaði á markaðinum. Dómstóllinn sagði einnig að
þegar verð væru lægri en heildarframleiðslukostnaður, þ.e. fastur kostnaður að
viðbættum breytilegum kostnaði, en hærri en breytilegur kostnaður yrði að telja
slíka verðlagningu misnotkun á aðstöðu ef hægt væri að slá því föstu að
verðlagningin væri tilraun til að útiloka keppinaut frá markaðinum. Rökin fyrir
banni við undirboðum liggi í því að fyrr eða síðar verði þau til þess að útiloka
keppinauta sem hafi veikari fjárhagslega stöðu frá markaðinum jafnvel þótt
þessi fyrirtæki séu fær um að framleiða vöruna á sama verði og hið markaðs-
68 General Motors (Belgium) gegn Commission [1976] 1 CMLR 95; [1975] ECR 1367.
69 Bellamy & Child, Common Market Law of Competition, 1993, Sweet & Maxwell,
London, p. 621.
70 AKZO Chemie gegn framkvæmdastjórn ESB [1991] ECR 1 3359; [1993] 5 CMLR 215.
83