Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Qupperneq 3

^ /I\ /!\
IÖGIIMDIM.V
2. HEFTI 48. ÁRGANGUR MAÍ1998
DÓMSTÓLALÖG
Hinn 1. júlí á þessu ári taka gildi lög um dómstóla, nr. 15, 25. mars 1998. í
upphafi athugasemda við frumvarp til þessara laga segir m.a. eftirfarandi:
Frumvarpinu er einkum ætlað að koma í stað núgildandi reglna um dómstóla og
dómendur, sem era annars vegar í lögum um Hæstarétt íslands, nr. 75/1973, og hins
vegar í I. kafla laga um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði, nr. 92/1989.
I fyrmefndu lögunum era einu ákvæðin í réttarfarslöggjöf sem hafa ekki enn komið
til heildarendurskoðunar í vinnu á undanfömum áratug að nýskipan á því sviði.
Reglum í síðamefndu lögunum um héraðsdómstóla og héraðsdómara, sem tóku gildi
1. júlí 1992, var ekki ætlað að standa til frambúðar, enda vora lögin sett til að hrinda
í framkvæmd umfangsmikilli breytingu á dómstólaskipaninni í héraði og var við það
miðað að á síðari stigum yrðu ákvæði þeirra um þetta efni færð í nýja heildarlöggjöf
um dómstóla. Með gerð framvarpsins er því í reynd verið að ljúka heildarendur-
skoðun íslenskra réttarfarslaga sem hófst á árinu 1987.
Þá er því lýst í athugasemdunum að megintilgangur frumvarpsins, sem varð
að lögum lítið breytt, sé að styrkja stöðu og sjálfstæði dómstólanna sem þriðju
valdstoðar ríkisins og meðal annars auka þannig tiltrú almennings á starfsemi
þeirra.
Hér skal því haldið fram að sjálfstæði dómstólanna hafi í raun verið með
ágætum hætti frá því að aðskilnaðarlögin tóku gildi á miðju ári 1992. Fjárveit-
ingar til dómstólanna hafa yfirleitt verið viðunandi þegar litið er til þess að
mikið kapp hefur verið lagt á að draga saman útgjöld ríkisins hverju nafni sem
þau nefnast. Það þekkja allir sem nálægt stjómun dómstóla hafa komið að fjár-
hagurinn er fyrst og síðast það sem skiptir mestu máli um sjálfstæði þeirra. Það
eflir ekki sjálfstæði dómsvaldsins þurfi það að knékrjúpa fjárveitingavaldinu. í
lögunum er ekki að finna nein ákvæði sem á einhvem hátt gætu tryggt betur
þennan þátt sjálfstæðis dómstólanna. Þess er tæpast von því að eflaust er erfitt
87