Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Síða 56

sviðum svo sem á sviði rannsókna og þróunar, umhverfismála, menntunar og
félagsmála, sbr. 2. mgr. 1. gr.
En tilætlanir samningsaðila gengu lengra en svo að taka yfir gildandi löggjöf
EB á mikilvægum sviðum. Samningurinn er framsækinn eins og áður er getið
og mun hann í framtíðinni breytast og þróast með EB-rétti með sífelldri
yfirtöku EFTA-ríkjanna á nýjum gerðum jafnt sem breytingum á eldri gerð-
um.43 Til þess að gera þetta mögulegt voru samþykktar sérstakar reglur um
stofnanir Evrópska efnahagssvæðisins og ákvarðanaferli innan þess við gerð
nýmæla og breytingar á eldri reglum.44 Nýjar eða breyttar reglur binda
samningsaðila og er þeim skylt að taka þær upp í landsrétt eftir ákvæðum 7. gr.
EES-samningsins 45
í 108. gr. EES-samningsins er kveðið á um það að EFTA-ríkin skuli koma á
fót EFTA-dómstóli og sjálfstæðri eftirlitsstofnun (Eftirlitsstofnun EFTA, hér
eftir ESA) svo og kerfi svipuðu og fyrir er í bandalaginu, meðal annars kerfi til
að tryggja efndir á skuldbindingum samkvæmt samningnum. Fyrirmælum 108.
gr. var fullnægt með samningi um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls (hér
eftir SED-samningurinn) sem undirritaður var 2. maí 1992. Valdsvið EFTA-
dómstólsins og ESA nær fyrst og fremst til EFTA-ríkja en eru að öðru leyti
sambærileg við valdsvið framkvæmdastjómarinnar og Evrópudómstólsins.
Með þessum reglum hefur verið komið á tveggja stoða eftirlitskerfi innan
Evrópska efnahagssvæðisins þar sem ESA og EFTA-dómstóllinn fylgjast með
framkvæmd EES-samningsins af hálfu EFTA-ríkjanna en framkvæmdastjórnin
og Evrópudómstóllinn gegna sama hlutverki í tengslum við aðildarríki EB.46
43 Samkvæmt 97. gr. EES-samningsins hefur hann ekki áhrif á rétt einstakra samningsaðila til að
breyta innlendri löggjöf á þeim sviðum sem samningurinn tekur til. Þetta er þó háð því að annað af
tveimur skilyrðum sé uppfyllt. Annars vegar að hin nýja löggjöf hafi ekki áhrif til hins verra á fram-
kvæmd samningsins að mati sameiginlegu EES-nefndarinnar eða hins vegar að skilyrðum 98. gr. sé
fullnægt, nánar tiltekið að reglum um ákvarðanatöku nýrra EES-reglna sem byggjast á EB-reglum
hafi verið fylgt. Samkvæmt 98. gr. EES-samningsins hefur sameiginlega EES-nefndin heimild til að
breyta viðaukum samningsins og nánar tilteknum bókunum. Heimildinni eru þó reistar ákveðnar
skorður með því að nefndin þarf að fylgja þeim málsmeðferðarreglum sem vísað er til í ákvæðinu.
44 Sjá umfjöllun um ákvarðanatöku og gerð nýmæla innan EES hjá Sigurði Líndal: Inngangur að
lögfræði. Þjóðréttarreglur III - Löggjöf Evrópska efnahagssvæðisins. (Bráðabirgðaútgáfa til
kennslu), Reykjavík, nóvember 1995, bls. 48 og áfram. Einnig Christophe Reymond: „Institutions,
Decision-Máking Procedure and Settlement of Disputes in the European Economic Areá'. (1993)
30 CML Rev., bls. 462-467 og ennfremur Fredrik Sejersted: E0S-rett, bls. 117-146. Senter for
Europa-rett - Universitetet i Oslo, Universitetsforlaget, Oslo 1995.
45 Sjá vangaveltur Leif Sevón um það hvaða skilning beri að leggja í hugtakið „bindandi fyrir samn-
ingsaðila" sem einnig kemur ffam í 103. gr. og 104. gr. EES-samningsins: „Primacy and Direct
Effect in the EEA. Some reflections". Festskrift til Ole Due, Kaupmannahöfn 1994, bls. 348 og 352.
46 Sjá um Eftirlitsstofnun EFTA og EFTA-dómstólinn Fredrik Sejersted, bls. 104-111, og nánar
um dómstólinn Sven Norberg: „The EFTA Court“ (1994) 31 CML Rev„ bls. 1147-1156, „The
Dynamic and Homogeneous European Economic Area - Challenges for the EFTA Court“. (1994) 5
European Business Law Review, bls. 191-200 og „The EFTA Court: One of the Two Main
Components of the EEA Judicial Mechanism". The European Economic Area EC-EFTA,
Institutional Aspects and Financial Services, Stuyck, J. og Looijestijn-Clearie, A. (ritstj.), Deventer-
Boston 1994, bls. 9-32.
140