Ægir - 01.03.1996, Blaðsíða 12

Smáfiskaskiljan er bylting
segir Jón Einar Marteinsson sem hefur tekið þátt í þróun hennar frá upphafi.
„Smáfiskaskiljan er einfalt tæki en samt byltingarkennt. Hún hefur gert
Norðmönnum kleift að fiska áfram á svæðum sem áður voru lokuð
vegna smáfisks," sagði Jón Einar Marteinsson framkvæmdastjóri
Netagerðar Friðriks Vilhjálmssonar hf. á Neskaupstað í samtali við
Ægi. Jón Einar keypti nýlega ríflega helming hlutabréfa í netagerðinni
ásamt Síldarvinnslunni hf. á Neskaupstað sem keypti um 30%. Jón
Einar og Síldarvinnslan keyptu hlut Friðriks Vilhjálmssonar aðaleig-
anda og stofnanda.
Netagerð Friðriks Vilhjálmssonar hf.
var stofnuð 1958 og nú vinna þar 15
manns. Fyrirtækið sinnir allri veiðar-
færaþjónustu við fiskiskip af öllu tagi og
er hið stærsta á Austfjörðum og meðal
stærstu netaverkstæða landsins. Nýlega
var ákveðið að byggja bryggju framan
við hús Netagerðarinnar og mun hún
bæta aðstöðuna verulega.
Jón Einar, hinn nýi eigandi og fram-
kvæmdastjóri, lærði netagerð þar á sín-
um tíma en hélt aö því búnu til Tromsö
í Noregi þar sem hann lærði sjávarút-
vegsfræði viö Sjávarútvegsháskólann í
Tromsö og lagði í náminu sérstaka
áherslu á veiðarfæragerð. Eftir að nám-
inu í Tromsö lauk starfaði hann í eitt og
hálft ár við veiðarfæraþróun við skólann
en síðan í tvö ár við þróun og sölu veiö-
arfæra hjá NOFI Tromsö A/S í Tromö
sem tók þátt í þróun og tilraunum með
smáfiskaskiljuna frá upphafi.
Um 100 norskir togarar með
smáfiskaskilju
Um þessar mundir var verið að þróa
gerð smáfiskaskiljunnar í Noregi og eftir
nokkurra ára tilraunir hefur skiljan rutt
sér verulega til rúms í Noregi og að sögn
Jóns Einars eru um 100 norskir togarar
með slíka skilju án þess aö vera skyldað-
ir til þess. í Barentshafi eru svæði sem
lokuð eru vegna smáfisks aðeins opin
þeim skipum sem hafa slíka skilju og frá
og með 1. janúar 1997 verður smáfiska-
skilja skylda á togveiðum á ákveðnum
svæðum í Barentshafi.
Enn sem komið er hafa aðeins tveir
íslenskir togarar tekið SORT-X smáfiska-
skilju í notkun. Annar þeirra er Bjartur
Jón Einar Marteinsson nýr aöaleigandi
Netagerðar Friöriks Vilhjálmssonar á Nes-
kaupstaö (til hœgri) ásamt forvera sínum
Friörik Vilhjálmssyni.
NK frá Neskaupstað sem tók hana í
notkun 1994 eftir tilraunir sem bæði Jón
Einar og Guðni Þorsteinsson veiðarfæra-
sérfræðingur Hafrannsóknastofnunar-
innar tóku þátt í. Hitt skipið er Guð-
björg ÍS sem hefur nýlega prófaö SORT-
X skilju og Guðbjartur Ásgeirsson skip-
stjóri hefur lýst góðri reynslu af henni.
Seiðaskiljan - undanfari
smáfiskaskiljunnar
SORT-X smáfiskaskiljan samanstend-
ur af þremur ristum sem komið er fyrir
eftir kúnstarinnar reglum í nethólk sem
er saumaður í trollið milli belgsins og
pokans. Margir kannast við seiðaskilju
sem notuð er á rækjuveiðum og vinnur
með líkum hætti en þó ólíkum en seiða-
skiljan er eldri uppfinning og undafari
smáfiskaskiljunnar. Seiðaskiljan safnar
því smæsta í pokann en sleppir stærri
fiski og seiöum en smáfiskaskiljan virkar
þveröfugt þ.e. hún sleppir smáfiski en
heldur stærri fiski eftir.
Jón sagði að meðferð smáfiskaskilj-
unnar ylli engum vandræðum við að
taka trolliö eða láta það fara.
Hægt að stýra rimlabilinu
„Reynslan af notkun skiljunnar hér
hefur verið eins og í Noregi. Það eina
sem getur þurft að skoða er rimlabilið en
það hefur verið 55 mm í Noregi og ekki
leyft minna bil. Hins vegar hafa norskir
skipstjórar gert tilraunir með stærra bil
milli rimla, 80-90 mm, og allt upp í 120
mm. Með því móti hafa þeir getaö
minnkað enn frekar hlutfall smáfisks og
veitt einungis stóran fisk," sagði Jón Ein-
ar. Hann sagðist gjarna vilja sjá íslensk
yfirvöld koma meira til móts við sjó-
menn og hvetja til notkunar skiljunnar
og vera sveigjanlegri í því að leyfa notk-
un hennar í lokuðum hólfum.
„Það urðu vatnaskil í viðhorfi manna
í Noregi þegar norskir togarar fengu að
fara með smáfiskaskiljuna inn á svæði
sem hafði veriö lokaö vegna smáfisks.
Eftirlitsmaður var með í förinni sem
staðfesti að niðurstöðurnar sýndu ótví-
rætt virkni skiljunnar og notkun hennar
gerði kleift að halda uppi veiðum á
svæði sem annars hefði þurft að loka.
Síðan voru þessi tilteknu svæði opnuð
fyrir veiðum með því skilyrði að smá-
fiskaskilja væri notuö og sérstöku eftir-
liti að öðru leyti hætt.
Bjartur NK hefur sótt um ieyfi hér við
land til þess að fara með skiljuna inn á
lokað svæði. Þaö leyfi fékkst einu sinni í
12 ÆGIR