Dvöl - 01.07.1945, Blaðsíða 108

250
D VÖL
legra og þarflegra íslenzkum les-
endum en þessi bók? Þið munuð
segja, lesendur góðir: Er ekki alltaf
ástæða til þess að spyrja svona, þá
er maður les erlenda bók í íslenzkri
þýðingu? En bíðum nú við: Erskine
Caldwell er sízt meiri listamaður
en sumir þeir erlendir höfundar,
sem lítið eða ekki hafa verið kynnt-
ir íslenzkum lesendum, og auk þess
hygg ég, að sögur hans séu þannig
sagðar, að lesendum yfirleitt þyki
þær alls ekki sérlega skemmtilegar.
Hitt er annað, að Erskine Caldwell
fjallar mjög um kynferðismál og
stundum á þann hátt, að kalla má
hann í meira lagi klærpinn, en það
nefni ég klám, að menn séu ber-
söglari um samfarir manns og konu
heldur en þörf virðist á til þess
að skýra gerð og athafnir persóna
þeirra, sem frá er sagt. Dagslátta
drottins er raunar ein hin merk-
asta af hinum stærri sögum
Caldwells, en um leið ein hin klám-
fengnasta, og satt að segja get ég
ekki séð aðra ástæðu til þess, að
hún hefur verið valin til útgáfu á
íslenzku, en að þýðandanum hafi
veriö einhver léttir í aö dvelja við
kynóra höfundarins — og að út-
gefandi hafi séð sér gróðavænlegt
að næra kynsvelta karla og konur
á því alfa-alfa, sem fæst af þess-
ari amerísku dagsláttu. Þýðandinn
er Hjörtur Halldórsson.
Frá Norðurlöndum.
Ivar Lo-Johansson er einn af
merkustu rithöfundum Svía frá
hinum síðari áratugum. Eins og
fleiri af sænskum skáldum fjórða
og fimmta áratugs þessarar aldar
er hann af lágum stigum og fékk
notið lítillar fræðslu í æsku. Á
unglingsárum sínum fór hann víða
utan lands og innan og fékkst við
margt, og fyrstu rit hans voru
ferðasögur frá framandi löndum.
En það var ekki fyrr en með skáld-
sögum sínum um statarana, sem
hann vann sér verulegan hróður
sem rithöfundur.
Á hinum stóru búgörðum í Sví-
þjóð hefur verið og er raunar enn
fjöldi af verkamönnum. Þeir búa
með fjölskyldum sínum í stórum,
en lélegum húsum, sem standa
drjúgan spöl frá húsakynnum hús-
bændanna. íbúðirnar eru þröngar
og þægindalausar — og þeim
venjulega illa viðhaldið. Verka-
menn þessir eru kallaðir statarar,
og hefur sérstök löggjöf gilt um
skyldur þeirra við húsbændurna og
húsbændanna við þá. En sú lög-
gjöf hefur fyrst og fremst verið
sniðin með hagsmuni húsbænd-
anna fyrir augum. Bæði verkamað-
urinn og kona hans hafa unnið á
búi bóndans — og börn þeirra strax
og þau hafa nokkru getað annað.
Launin hafa verið afar lág og gold-
in að miklu leyti í framleiðsluvör-
um bóndans. Lifskjör þessa fólks
hafa verið mjög erfið kynslóð eftir
kynsióð, í rauninni öll menningar-
skilyrði með afbrigðum takmörk-
*