Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 66

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/200966
„látUm ÞÚsUnd blóm blómstra“
vegi fyrir aukinni náms- og félagslegri þátttöku allra nemenda í almenna skólakerfinu
og litið svo á að fjölbreyttar þarfir nemenda séu af hinu góða og hafi fyrst og fremst
þau áhrif að auðga skólastarfið og fjölga námstækifærum allra nemenda. Þessar hug-
myndir eru í samræmi við ný lög og nýja aðalnámskrá grunnskóla.
Ríki og sveitarfélög hér á landi styrkja kennslu fatlaðra nemenda og nemenda með
sérþarfir. Ef fjármagn á að fást þarf að fara fram mat á þörfum einstaklinga eða grein-
ing. Greiningar byggjast oft á því sem nemendur geta ekki eða eiga erfitt með og hafa
þær tilhneigingu til að vinna gegn skóla án aðgreiningar (Ingólfur Ásgeir Jóhann-
esson, 2001). Einnig hefur fötlun nemandans oft verið í brennidepli en litið fram hjá
einstaklingnum sjálfum, barninu eða unglingnum (Booth, Nes og Strømstad, 2003;
Florian, 2005).
Einstaklingsmiðuð kennsla (e. differentiated instruction) er ein af þeim leiðum sem
margir hafa valið þegar þeir skipuleggja nám og kennslu í skóla án aðgreiningar. Þá
er lögð áhersla á að skipuleggja nám og kennslu út frá nemandanum, námsumhverf-
inu, kennsluháttum og viðfangsefnum, en einnig út frá meginmarkmiðum aðalnám-
skrár og þeim árangri sem stefnt er að. Þessi nálgun krefst fjölbreyttra kennsluhátta
og kennsluaðferða sem gefa svigrúm til ábyrgðar og virkni nemenda í eigin námi.
Hún gefur kost á margs konar leiðum í námi og að nemendur læri að vinna saman.
Áhersla er á námsferli og aðferðir sem tryggja árangursríkt nám fyrir ólíka nemend-
ur. En kennsla snýst einnig um það hvað er kennt og hvernig námið er metið, um
það hvaða skilning nemendur leggja í það sem þeir læra (McTighe og Wiggins, 2004;
Wiggins og McTighe, 2005).
Forysta og stuðningur ríkisstjórna, skólayfirvalda og samfélags skiptir miklu máli
við stefnumörkun menntunar án aðgreiningar. Stefna stjórnvalda skilar sér ekki í bætt-
um námsárangri nemenda ef ekki er fullnægjandi fjárhagslegur stuðningur við fag-
mennsku kennara, þróun námsumhverfis, bætta kennslu og námsmat (Meijer, 2003).
Kennslu- og uppeldisfræðileg forysta stjórnenda skóla skiptir miklu máli og þátt-
taka þeirra í þróun skólanámskrár og mótun skipulags náms og kennslu getur skipt
sköpum í ferlinu. Niðurstöður Salisbury (2006) benda til þess að með góðum stuðningi
og skuldbindingu stjórnenda sé fleiri nemendum gert kleift að stunda nám í almenn-
um grunnskóla. Þátttaka þeirra í skólastarfinu eykst og þeir eiga frekar hlutdeild í
bekkjarstarfi eða starfi í nemendahópi. Niðurstöður rannsóknar sem Idol (2006) vann
að benda til þess að skólastjórnendur séu hlynntir skóla án aðgreiningar, en Janney
og Snell (2008) telja nauðsynlegt að þeir vinni með gildi, viðhorf og skilning starfs-
fólks. Skólastjórn sem stuðlar að faglegri umræðu í kennarasamfélaginu, þróar skýra
stefnu og skapar tíma og aðstæður fyrir samvinnu, hefur afgerandi áhrif á skipulag
og þróun skólastarfs sem byggir upp fagmennsku og færni innan frá (Hafdís Guð-
jónsdóttir, 2000; Ryan, 2006). Skólastjórnendur, kennarar og starfsfólk skipta miklu
máli í skólaþróun og nýta þarf þann mikla auð sem fjölbreyttur starfsmannahópur býr
yfir með stöðugri ígrundun, opnum huga gagnvart nýjungum og vilja til að vaxa og
þróast (Fullan, 2003; Lingard og Ladwig, 2001; Lumby og Coleman, 2007).
Þegar námskrá er samin og aðlöguð er kennslufræði og nám nemenda í brennidepli.
Ábyrgðin er sameiginleg í skólasamfélaginu og áhersla lögð á að þróa námssamfélag
sem byggt er á styrkleikum nemenda. Með aukinni samvinnu og með því að nýta