Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 27

Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 27
Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009 bragi gUðmUndsson 27 undirstöðum þeirrar samvitundar sem bundið hafði íbúa einstakra svæða saman. Við- brögðin urðu um margt fálmkennd. Það fellur ágætlega að þeim orðum Stuarts Hall að tími sé kominn til að líta fremur á menningarlega samvitund sem framleiðslu eða þróun en sem safn sameiginlegra staðreynda og reynslu. Við glímum sífelldlega við að skilgreina okkur, svara því hver við séum, hvað hafi orðið úr okkur og hvað muni verða. Þar með er bæði sjálfsvitund einstaklinganna og samvitund stærri hópa orðin framtíðarvæntingar ekkert síður en fortíðargrunnur. Samvitundin blandar saman og vinnur úr rúminu og tímanum, sögunni og menningunni, sem aftur veldur því að hún tekur stöðugum breytingum (Hall, 1990; Jensen, 2000). Með sama hætti verður grenndarvitundin aldrei ein og óbreytt, allra síst á örum þróunarskeiðum, áleitnari er spurningin um það hvernig birtingarform hennar breytast og hvar áherslurnar liggja hverju sinni. umhVErfisVitund Í Aðalnámskrá grunnskóla, samfélagsgreinar (2007) er umhverfisvitund ein þeirra þriggja vitunda sem sagt er að mikilvægt sé að börn og unglingar tileinki sér við nám í sam- félagsgreinum. Þar er hugtakið skilgreint með því að segja að í því felist þekking á um- hverfinu, umhyggja fyrir því og hæfileikar til að greina samhengi mannlegra athafna og náttúru. Maðurinn hefur ætíð borið tilfinningar í brjósti til umhverfis síns. Stundum ósvikna ást, stundum blendnari tilfinningar, jafnvel hatur. Náttúran setur athöfnum manna skorður og stundum geta hindranir hennar virst óyfirstíganlegar. Oftar leiðir sambúð manns og náttúru þó til virðingar hins fyrrnefnda fyrir sköpunarverkinu. Þá virðingu er ómögulegt að mæla, skynjun verður aldrei í tölum talin. Hún er samt órjúfanlegur hluti af samsömun manns og náttúru og sterkur hlekkur í sjálfsvitund sem samvit- und. Nægir þar að benda á aragrúa lausavísna og kvæða af öllum gerðum sem sett hafa verið saman og gjarnan haldið á lofti, ekki síst í söng. Má þar til dæmis nefna kvæðin „Yndislega ættarjörð“ eftir Sigurð Jónsson frá Arnarvatni, „Skagafjörður“ eftir Matthías Jochumsson og „Svarfaðardalur“ eftir Filippíu Kristjánsdóttur, Hugrúnu. Söngvar af þessu tagi eru vitnisburður um ættjarðarást, trú á heimahagana. Þeir eru því vel fallnir til að vekja samkennd. Umhverfisvitund í þeim skilningi sem við þekkjum er oftast rakin til bókarinnar Silent Spring eftir Rachel Carson, bandarískan líffræðing. Bókin kom út árið 1962 en í henni gerði Carson skefjalausa eiturefnanotkun í landbúnaði að umtalsefni. Í kjölfarið efldust náttúruverndarsamtök að miklum mun og er upphaf nútíma náttúruvernd- arstefnu yfirleitt rakið til nefndrar bókar. Viðvaranir Carson áttu rétt á sér og tímasetning bókar hennar reyndist hárrétt því hún fékk athygli fjölmiðla sem almennings. En hvorki í Bandaríkjunum né á Íslandi var þessi umræða ný. Af íslenskum vettvangi má benda á merka ræðu eins af frum- kvöðlum skipulegrar náttúruverndar hérlendis, Sigurðar Þórarinssonar jarðfræðings, sem hann hélt haustið 1949. Þar sagði hann meðal annars:
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.