Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 106

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009106
nÚt ímaskól i – ný grUnnskólalög
að dýpka og þróa samstarfið. Gott samstarf skapar grundvöll og forsendur fyrir
samræðum um hlutverk og stefnu skólans.
Í nýrri grunnskólalöggjöf er gengið út frá því að foreldrar taki virkan þátt í form-•
legu starfi skólans. Gert er ráð fyrir að foreldrar sitji í skólaráðum (6. gr.) og for-
eldrafélögum (9. gr.). Það eru þó ekki síður hin daglegu og óformlegu samskipti
sem eru mikilvæg. Hér er mikilvægt að foreldrar finni sig velkomna í skólann og
að gagnkvæm virðing og traust skapist milli foreldra og starfsmanna skólans.
Það ætti að styrkja starf skólans ef foreldrar taka virkan þátt í stefnumörkun hans •
eins og grunnskólalögin gera ráð fyrir. Hér mætti nefna umfjöllun um skólanám-
skrá og aðrar áætlanir um skólastarfið. Í þessu sambandi má ekki gleyma að í
foreldrahópnum eru oft sérfræðingar á ólíkum sviðum sem gætu nýst vel við
slíka vinnu. Með aukinni þátttöku foreldra í mótun skólastarfs er ekki verið að
kasta rýrð á sérfræði kennarans.
Til að þróa og styrkja foreldrasamstarfið og koma til móts við ákvæði í 19. gr. •
grunnskólalaga er mikilvægt að finna farveg fyrir samstarf um námsframvindu
nemenda. Ein leið er að kennarar, foreldrar og nemendur setji markmið fyrir
komandi námsár sem allir eru sáttir við og eru raunhæf. Að lágmarki tvisvar á
ári hittist síðan þessir aðilar og ræði hvernig náminu vindur fram. Þetta þróun-
arsamtal er hugsað sem vettvangur fyrir umræður um hvernig til hafi tekist. Á
þennan hátt fá foreldrar beinan aðgang að upplýsingum og verða virkari þátt-
takendur í námi barnsins sem þau bera ábyrgð á. Með þessu vinnulagi eru nem-
endur einnig gerðir ábyrgari fyrir sínu eigin námi eins og gert er ráð fyrir í 14.
gr. grunnskólalaganna.
Réttur nemenda
Í 13. gr. grunnskólalaganna er fjallað um réttindi nemenda. Þar er kveðið á um rétt
þeirra á kennslu við hæfi og rétt til að njóta bernsku sinnar og tjáningarfrelsis. Þetta
er orðað svo í lögunum: „Nemendur eiga rétt á því að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri varðandi námsumhverfi, námstilhögun, fyrirkomulag skólastarfs og aðrar
ákvarðanir sem snerta þá. Taka skal tillit til sjónarmiða þeirra eins og unnt er.“
Þetta ákvæði í lögunum er mjög í anda Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna (Samn-
ingur Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, 1992), en í gr. 12.1 er þessi réttur
tryggður og segja má að þetta ákvæði sé einnig grundvöllur að lýðræðishugmyndum
sáttmálans. Greinin hljóðar svo: „Aðildarríki skulu tryggja barni sem myndað getur
eigin skoðanir rétt til að láta þær frjálslega í ljós í öllum málum sem það varða, og skal
tekið réttmætt tillit til skoðana þess í samræmi við aldur þess og þroska.“
Umboðsmaður barna í Svíþjóð telur að þessi grein sé hornsteinn Barnasáttmálans
og að það beri að túlka hana vítt. Greinin sé ekki eingöngu bundin persónulegum
tengslum barnsins heldur beri að túlka hana sem hvatningu til að móta samfélagið
þannig að ungar manneskjur hafi meiri áhrif á líf sitt og umhverfi (Barnombudsmann-
en, 1995).
Eftirfarandi þættir styðja enn frekar við þessar áherslur í grunnskólalögunum og
Barnasáttmálanum.