Fréttablaðið - 24.04.2010, Qupperneq 32

MENNING 2
menning kemur út mánaðarlega með laugardagsblaði Fréttablaðsins. Ritstjórn: Páll
Baldvin Baldvinsson Hönnun: Kristín Agnarsdóttir Forsíðumynd: Stefán Karlsson
Auglýsingar: Bjarni Þór Sigurðsson bjarnithor@365.is
N
ýja sviðið var mjalla-
hvítt þegar fyrsti leik-
arinn byrjaði að lesa
sannleiksskýrsluna,
glóðvolga úr prent-
smiðjunni, mánudaginn 12. apríl
klukkan 11. Hvít tjöld hengu með-
fram veggjunum, sviðið var hvítt
og hvítar ábreiður þöktu stólana;
upplifunin svipuð því að sitja inni
í altumlykjandi sannleika. Sviðs-
myndin tilheyrði Dúfunum, þýsk-
um farsa um farsa, en hentaði
ekki síður fyrir íslenska farsann
í hnausþykkum skýrslubindun-
um, þennan farsa um farsa um
farsa um farsa um farsa um farsa
um farsa um farsa um farsa um
farsa …
Og leikarinn byrjaði að lesa
Sannleikann.
Hann nefndi útlenska doktora og
prófessora sem hefðu aðstoðað við
skýrslugerðina og ríkisendurskoð-
anda Danmerkur voru færðar sér-
stakar þakkir ásamt fleiri mætum
embættismönnum í öðrum löndum.
Ég iðaði í sætinu, hrædd um að
skýrslan væri vélrænt embættis-
mannatal sem yrði erfitt að lesa úr
nokkurn sannleika. En brátt æstist
leikurinn.
Strax á fyrsta hálftímanum kom
í ljós að skýrslan var á kjarnyrtu
mannamáli, svo æsispennandi
að spennusagnahöfundar fölna í
samanburði. Einhver hvíslaði að
nú hefðu skáldadraumar Davíðs
Oddssonar ræst, hann hefði
aldeilis skilið eftir sig bók svo um
munaði.
Já, þessi bók, í öllum þessum
bindum, staðfesti æsifréttir undan-
farinna missera. Manns versti
grunur varð að veruleika, sama
veruleika og hefur umbreyst
í fáránleika á síðustu tveimur
árum.
Unglingar úr Versló og MH
rápuðu um salinn, eldri maður í
hjólastól kom sér fyrir við sviðið
og vinnuveðruð kona í úlpu settist
fyrir aftan mig sem sat þarna helt-
ekin, hugaræsingurinn þvílíkur
að mér fannst ég renna saman við
hvítuna í umhverfinu og umbreyt-
ast í hreina tilfinningu: Sorg.
Markmið skýrslunnar er að
draga upp sem heilstæðasta mynd
af hruni bankanna svo lesendur
öðlist sjálfir forsendur til að móta
sér skoðun, glumdi í eyrunum.
Þetta markmið hafði svo sannar-
lega náðst, en við að heyra lestur-
inn bar tilfinningasemi skoðanir
LEIKDÓMUR UM sannleiksskýrsluna
Hluti af leikarahóp Borgarleikhússins sem las skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis: Elma Lísa, Halldór Gylfason, Unnur Ösp Stefánsdóttir, Jörundur
Ragnarsson og Nína Dögg Filippusdóttir við upphaf lestursins. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Síðasta vetrardag var nýr innlendur vefur opnaður
með viðhöfn landsmönnum og þeim erlendum mönn-
um sem læsir eru á íslensku. Nýi vefurinn, www.
handrit.is, opnar áhugasömum rafrænan aðgang að
handritum sem varðveitt eru í Árnasafni í Kaup-
mannahöfn, handritadeild Landsbókasafns Íslands
– háskólabókasafns og í Stofnun Árna Magnússonar
í íslenskum fræðum. Einnig er veittur aðgangur að
stafrænum myndum af handritunum. Katrín Jak-
obsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, opn-
aði vefinn á ársfundi Árnastofnunar sem haldinn
var á Hótel Sögu á miðvikudag.
Söfnin þrjú sem standa að handrit.is varðveita
hinn skrifaða menningararf þjóðarinnar og með
opnun vefsvæðisins er nú veittur nýstárlegri
aðgangur að bæði innihaldi handritanna og að hand-
ritunum sjálfum. Þar með opnast auðvelt
aðgengi að þúsundum íslenskra og nor-
rænna handrita og skjala frá fyrri öldum.
Nú þegar hafa um 200.000 blaðsíður
verið myndaðar og eru mynduð handrit
851.
Á síðasta ári var Handritasafn Árna
Magnússonar tilnefnt á sérstaka varð-
veisluskrá UNESCO, Minni heimsins
(Memory of the World Register), svo
ekki verður um villst að íslensk hand-
rit vekja athygli á alþjóðavettvangi.
Varðveisluskráin Minni heimsins
hefur að markmiði að stuðla að og
efla varðveislu gagna, stuðla að opnu aðgengi að
menningararfi og efla vitund um tilvist og gildi
menningararfs.
Skráning er lykill að gagnasöfnum, opnar sýn á
efni þeirra og stuðlar að markvissari leit og notkun.
Ljósmyndun eða stafræn myndataka gagna stuðlar
að varðveislu þeirra þar sem oft verður minni þörf
á að handleika sjálf frumgögnin sem hefur á löng-
um tíma leikið mörg þeirra illa. Að gera skráningu
og myndir af frumgögnum aðgengileg á vefnum
opnar aðgengi að þeim með öðrum hætti en hing-
að til og mun, ef vel tekst til, efla vitund um þann
mennningararf sem handrit og skjöl geyma og jafn-
framt auka áhuga á rannsókn hans.
Vefsíðan www.handrit.is hefur öll þrjú megin-
markmið Minnis heimsins að leiðarljósi og leggur
grunninn að miklu verki sem mun ná utan um
allan handritaforða safnanna þriggja sem að
því standa. Það verk verður unnið á næstu
árum. Þá er eftir í samstarfi við erlend söfn
sem enn geyma íslensk handrit að byggja
brýr yfir í erlend stafræn söfn svo á einum
stað verði ein gátt opin í íslenska ritheima á
handriti. - pbb
Langi menn að rýna í handrit
Árni Magnússon, afkastamesti og mikilvægasti
safnari handrita á sautjándu öld, gæti litið
lífsverk sitt og eftirkomenda augum á www.
handrit.is – hefði hann tölvuaðgang.
Auður
Jónsdóttir
rithöfund-
ur var við
upphaf
lesturs leik-
ara Borgar-
leikhússins
á skýrslu
rannsókn-
arnefndar
Alþingis
um or-
sakir og
framgang
hrunsins.
Hún hélt
þar stutta
tölu og
var síðan
að sniglast
kringum
lesturinn
sem varði í
nokkra sól-
arhringa.
Að því
búnu fór
hún heim
og settist
við skriftir
og hér er
grein.
PISTILL AUÐUR
JÓNSDÓTTIR
yfirliði. Þetta hefði ekki þurft að gerast,
bara ef ef… ef… og ef …
Einhvers staðar las ég að reiði væri
varnarhimna utan um sorg, sá reiði væri
fyrst og fremst sorgmæddur. Á þess-
ari stundu sannreyndi ég kenninguna á
eigin skinni meðan orðin seytluðu inn í
hlustirnar: …skulduðu meira en stofn-
fé bankanna … eigandi: bankinn hepp-
inn með mig sem lántakanda … hámarka
hag stærstu hluthafa frekar en gæta hag
þeirra smærri … áhættan tekin þegar vel
viðraði, en áhætta skapast þegar hún er
tekin … skekkja í …
Heyrði ég rétt? Skekkja í útreikning-
um bankanna á andvirði sínu upp á 7000
milljarða. Hvernig geta 7000 milljarðar
verið skekkja í útreikningum? Sennilega
misheyrðist mér í koffínfráhvörfum.
Ég rölti fram til að fá mér kaffi og
bakkelsi í anddyrinu og uppgötvaði að
ég hafði hlustað á skýrsluna í næstum
tvær klukkustundir. Já, ætli mér hafi
ekki misheyrst, tautaði ég ringluð yfir
skammhlaupinu í tímanum, fullviss um
að ég hefði aðeins setið þarna í tuttugu
mínútur.
Þarna frammi var fólki svo mikið niðri
fyrir að því svelgdist á vínarbrauðinu.
Sumir gráti næst af reiði, aðrir kjaft-
stopp. Hvað er hægt að segja við þessu
öllu saman?
Leikhússtjórinn spjallaði við mann og
annan; það var ekki annað að sjá en hann
væri sjálfur gáttaður á þessum framúr-
stefnulega harmleik sem fyllti út í hverja
örðu af andrúmslofti á Nýja sviðinu.
Svipaða sögu var að segja um leikara og
áhorfendur sem töluðu saman í skringi-
lega spyrjandi alhæfingatón; undrun og
reiði dönsuðu tangó.
Auðvitað er með eindæmum áhrifa-
mikið að heyra góða lesara lesa upp sann-
leiksskýrsluna, en það er líka ólýsanlega
mikilvægt að hún sé til í þessu formi: Á
netinu og á geisladiskum á Blindrabóka-
safninu fyrir sjónskerta og alla þá sem
þreytast fljótt við lestur. Barasta partur
af lýðræðinu!
Þó er hópur sem fær aldrei skilið þessa
skýrslu, sama þótt Blindrabókasafnið
dreifi henni út um allar jarðir. Nefnilega
siðblindir.
Leikararnir voru nýbyrjaðir að lesa
skýrsluna þegar fyrstu kandídatarnir
mættu í viðtöl til að verja hlutverk sín
í harmleiknum. Þeir kröfðust þess að fá
að gera athugasemdir við Sannleikann.
Vildu ómögulega kannast við hann í þess-
ari mynd. Nei, Sannleikurinn er misskiln-
ingur.
En ég bara spyr: Ef enginn er sekur
hvernig fór þetta þá allt svona?
Þarftu að skerpa
hugann fyrir prófin?
Énaxin jurtablandan eykur einbeitingu og úthald!
Fæst í apótekum, heilsubúðum og heilsuhillum stórmarkaðanna
ORKA & KRAFTUR ÚR NÁTTÚRUNNI