19. júní - 19.06.1981, Blaðsíða 38

Sigurbjörg Aðalstelnsdóttir á vinnustað sínum. Hún starfar sem fulltrúi á skrifstofu Fé-
lagsvísindadeildar Hf.
Einkunnir: Spá um framtíð
Rætt við Sigurbjörgu Aðalsteinsdóttur þjóðfélagsfræðing
— Nú gerðir þú rannsókn m. a.
á því, hvort samband væri milli
einkunna á skyldunámsstigi og
framhaldsnáms. Kom þar fram
mismunur t. d. með tilliti til kynja?
„Ég held að það sé rétt að gera
aðeins grein fyrir því fyrst, að í
þessu úrtaki sem stuðst var við í
ritgerðinni var nemendum skipt í
fjóra jafnstóra hópa á grundvelli
einkunna og það kemur kannske
engum á óvart að það er ljóst, skv.
könnuninni að stúlkur standa
jafnvel að vígi og piltar á skyldu-
námsstigi.
Því verður ekki neitað að eink-
unnir á skyldunámsstigi virðast
mjög sterk vísbending, almennt
séð, um áframhaldandi nám.
Hvað stúlkur varðar virðast lág-
ar einkunnir hafa enn afdrifaríkari
afleiðingar en hjá piltum, þ. e.
draga úr líkum á áframhaldandi
námi. Af þeim stúlkum sem voru í
lægsta einkunnahópi reyndust 87%
vera án starfsmenntunar síðar á
lifsleiðinni en 24% pilta, þ. e. a. s.
þau höfðu gagnfræðapróf eða
skemmri skólagöngu að baki.
36
Ef skoðaðar eru sambærilegar
niðurstöður fyrir þá sem voru í
efsta einkunnahópi í þessu úrtaki
þá kemur í ljós að aðeins 5% pilt-
anna eru án starfsmenntunar síðar
á ævinni en rúmlega 30% stúlkn-
anna.“
— Velja stúlkur þá styttri
námsleiðir en piltar — eða jafnvel
ákveðnar námsleiðir?
„Þær virðast skv. þessu alla jafna
fara í styttra nám, t. d. ef við litum
á þetta úrtak í heild, án þess að
skipta í hópa á grundvelli eink-
unna, þá eru 55% stúlkna án
starfsmenntunar en 19% pilta.
Ég geri ráð fyrir að með
„ákveðnum námsleiðum“ eigir þú
við svokölluð kvennastörf. Enn
sem komið er virðast stúlkur fara
hefðbundnar leiðir í námi, eru t. d.
i algerum meirihluta í Fósturskóla,
hjúkrunarnámsbrautum svo dæmi
séu tekin.
Það er e. t. v. að bera í bakka-
fullan lækinn að leita skýringa á
þessu i mismunandi uppeldi pilta
og stúlkna. Ég held nú samt að það
sé nærtækasta skýringin, og með
uppeldi á ég ekki aðeins við áhrif
fjölskyldunnar i þessum efnum.
Viðhorf annarra aðila, t. d. skóla,
jafnaldra og fjölmiðla skipta einn-
ig miklu máli, þ. e. þau viðhorf sem
eru rikjandi i þjóðfélaginu á hverj-
um tíma.
Við verðum jú að hafa það hug-
fast að það er öllu erfiðara að taka
ákvörðun sem brýtur í bága við
ríkjandi viðhorf en að fylgja því
sem er viðtekið. Lagalegt jafnrétti
breytir ekki ríkjandi viðhorfum, þó
það sé að sjálfsögðu nauðsynleg
forsenda raunverulegs jafnréttis.
Annars finnst mér freistandi í
þessu sambandi að vitna í franska
rithöfundinn Simone de Beauvoir
en hún segir í bók sinni „The
Second Sex,“ eitthvað á þá leið, að
maður fæðist ekki sem kona heldur
verði að konu; og ennfremur, að
það sé siðmenningin í heild sinni
sem framleiði þessa veru sem sögð
er kvenleg, mitt á milli karlmanns
og geldings.“
— Hafa þær grunsemdir
stúlkna um að þær muni einar bera
ábyrgð á heimilishaldi áhrif á
námsval þeirra í framtiðinni?
„Grunsemdir er kannski ekki
rétta orðið. Ég held, því miður, að
ungar stúlkur geri sér almennt ekki
næga grein fyrir því hvað bíður
þeirra í framtíðinni. Með því á ég
við, þegar vinna þeirra eða nám fer
t. d. að stangast á við þau hefð-
bundnu viðhorf að þær séu að
mestu ábyrgar fyrir barnauppeldi
og heimilishaldi.
Mér finnst skorta tilfinnanlega
skipulagða fræðslu á grunnskóla-
stigi, jafnt fyrir pilta sem stúlkur að
sjálfsögðu. Fræðslu um barnaupp-
eldi og heimilisrekstur i viðtækum
skilningi. Þar þyrfti reyndar að
fjalla um hina margvíslegustu
málaflokka t. a. m. dagvistar —
trygginga- og skattamál ásamt
vinnulöggjöf, svo dæmi séu tekin.
Annars lýsti Valborg Bentsdótt-
ir, sú ágæta baráttukona, þessu
mjög vel þegar hún lét þau orð
falla einu sinni á fundi hjá Kven-
Framhald á bls. 60.