19. júní - 19.06.1981, Blaðsíða 61

Konan á að þjóna
heimili, sæng og kirkju.
Suður á Ítalíu gerðist það að
Franco Rame, eiginkona þúsund-
þjalasmiðsins Dario Fo, frábær
leikkona, róttæk og kvenfrelsis-
sinnuð, var orðin hundleið á því að
vera alltaf í skugga manns síns.
Hún lék alltaf við hlið hans og það
stór kvennahlutverk, en einmitt við
hlið hans. Það var alltaf heimur
karlmannsins (hinn stóri alheim-
ur) sem sýndur var á róttækan og
skemmtilegan hátt, en hvað um
konurnar? Hvað um baráttu þeirra
sem var sko ekkert blávatn í
kirkju— og karlveldinu Italíu?
Hún þrábað Dario Fo um að skrifa
leikrit um konur af því að hún
treysti sér ekki til þess sjálf, um
ýrnsar hliðar kvennakúgunar, tvö-
fallt vinnuálag, stressið, einangr-
Unina, hjónabandið og kynlífið,
allt þetta sem konan greiðir dýru
verði — með frelsi sínu.
Leikritið Kona, eða eins og það
heitir á ítölsku: Konan á að þjóna
heimili sœng og kirkju, varð til. Það
er tilraun þeirra hjóna til að leggja
kvennabaráttunni lið og til að
skapa kvennaleikhús. Dario Fo
segir sjálfur að Franca hafi rifið
niður jafnóðum allt sem hann
skrifaði, þar til kominn var texti
sem henni fannst segja það sem
'talskar konur og allar konur sem
búa við svipaðar aðstæður þyrftu
að heyra.
Undanfarin ár hefur Kona verið
sýnd víða um lönd m. a. á Norður-
löndunum við mikla hrifningu og
einnig hefur Franca Rame ferðast
um alla Italíu með verkið og náð
þannig til kvenna sem varla höfðu
heyrt minnst á kvenréttindi, hvað
þá jafnrétti eða kvennabaráttu.
Þau Dario Fo og Franca Rame
sýndu svo ekki varð um villst að
beinskeitt leikhús er baráttutæki ef
vel er á spilum haldið.
Kúgun kvenna er alls staðar eins
„Við höfum allar sömu sögu að
segja.“ Á þeirri setningu endar
sýningin Kona sem verið hefur á
fjölum Alþýðuleikhússins í vetur.
Örugglega þekkja allar konur ein-
hvern hluta þeirrar sögu sem sögð
er á sviðinu, til þess er leikurinn
gerður. Hann á að sýna bæði þér
og mér að kúgun kvenna er alls
staðar eins, barneignir, vinnan,
utan sem innan heimilis, hjóna-
bandið, ástin, allt verður þetta sem
fjötur á konunni, vegna þess að
samfélagið er ekki miðað við þarfir
hennar, heldur framleiðsluna og
viðhald karlveldisins. Dario Fo og
Franca Rame eru að sýna okkur
þennan heim til að vekja til um-
hugsunar, samstöðu og aðgerða.
Við erum stödd inni á heimili
verkakonu er leikurinn hefst, í einu
„velferðarsamfélaga“ vesturlanda
(við vitum að það er Ítalía en gæti
verið hvar sem er). Unga konan
vaknar snemma morguns eftir
vondan draum, stekkur á fætur af
því að hún er að verða of sein í
vinnuna. Hún vekur barnið sitt, en
karlinn dormar áfram í rúminu.
Hún ætlar að æða af stað, en finn-
ur ekki lykilinn að íbúðinni.
Stressið er mikið, meðan hún rifjar
upp atburði liðins dags, allt sem
hún gerði (hvar setti hún lykil-
inn?), sáraeinföld hversdagsleg at-
vik , sem verða þreyttri sívinnandi
konu martröð, eru grátbrosleg á að
horfa. Samskiptin við eiginmann-
inn, nöldrið, rifrildin og þess á
milli innileg ást, allt þetta öðlast líf
í orðum Fo og Rame. Þegar konan
finnur loks lykilinn í vasa eigin-
mannsins og ætlar út, uppgötvar
hún að lestarkortið hennar er út-
runnið. Það er sunnudagur, hún
getur lagst aftur upp í og sofið.
Þessi þáttur sýnir okkur stressaða
og pínda konu, sem ekki fær einu
sinni notið frídaganna.
Hefur hún ekki allt til alls?
Næst heimsækjum við mið-
stéttarkonu sem hefur „allt til alls“
nema auðvitað frelsið. Hún er lok-
uð inni af hrikalega afbrýðissöm-
um eiginmanni, sem lítur á það
sem sitt hlutverk að sjá fyrir kon-
unni sinni. Þessi einmana kona sem
situr uppi með fatlaðan en fjörug-
an mág sinn, lítið barn, dónalegar
símhringingar og gægjara í næsta
húsi, er beinlínis að verða galin.
Hún rekur fyrir konu í næsta húsi
(út um gluggann) og okkur hinum
sögu sína, m. a. eitt lítið ástar-
ævintýri sem opnaði henni nýja
sýn á lífið, en samt getur hún ekki
brotist út. I lokin gerir hún upp-
reisn með því að losa sig á
grimmilegan hátt við óvættina, en
það hlýtur að vera öllum ljóst að
lausn hennar dugar skammt. Þessi
þáttur er mjög magnaður og tákn-
rænn. Konan birtist sem mið-
59
Þr)ár ásýndir „Konu“ eftlr Darlo Fo.