Frjáls verslun - 01.07.2001, Blaðsíða 24

FJÖLMIÐLflR HVER fl flD BORGfl FYRIR VEFINfl
útlit er mjög einfalt, ekkert truflandi rusl á síðunum. Vefurinn
hefur verið verðlaunaður og það er skiljanlegt þegar hann er not-
aður. Bæði FT.com og Guardian hafa morgunfréttabréf, en bréf
Guardian, sem kallast Wrap, er firna sniðugt því það dregur ekki
aðeins saman helstu fréttir í Guardian, heldur í bresku blöðunum
almennt. Það eru erlendar og innlendar fréttir, íþrótta- og við-
skiptafréttir og hlekkir í blaðaumijöllun, bæði í Guardian og í öðr-
um miðlum, auk þess sem í lokin er listi yfir væntanlega atburði
dagsins. Og oft er í þessu spaugilegur tónn, eins og Breta er von
og vísa. Sjálfur vefurinn nýtir sér að umfjöllun Guardian um sér-
svið eins og mennta-, félags- og umhverfismál er mjög góð og vef-
síðurnar nýta sér þá sérstöðu sem blaðið hefur í umfjöllun um
þessi mál.
Þó Guardian hafi sérstaka netdeild er meira samspil milli
skrifandi blaðamanna og netsíðnanna en almennt gerist. Blaða-
mennirnir vinna oft sérstakt efni fyrir netsíðurnar. Fréttaritarar
og blaðamenn, sem eru sendir út, senda oft talaða pistla inn á vef-
síðuna til að miðla hér-og-nú stemningu og það tekst oft frábær-
lega. Myndefnið er gott. Það er almennt leitast við að þurrka út
hefðbundna skiptingu gömlu miðlanna og Netið nýtt eins og
tæknilegir möguleikar þess bjóða upp á. Netsíður Guardian eru
því miklu meira en bara netútfærsla prentaða blaðsins. Þær eru
sérstakur miðill, sem nýtir sér möguleika margmiðlunar. En tals-
menn Guardian fara ekki í felur með að þeir vildu gjarnan finna
leiðir til að hafa af honum frekari tekjur. Það sem heldur aftur af
þeim er óttinn við að draga úr notkuninni. Þess vegna leita þeir
eins og aðrir að sérsviðum, sem hægt væri að rukka týrir. Athygli
þeirra beinist að fótboltavef, krossgátum og stjörnuspám og við-
búið að þetta komist á næstu mánuðina.
Leitað að sérsviðum til að rultlta fyrir Viðleitni The Times til að
búa til klúbb krossgátu- og þrautaglaðra vefsíðunotenda verður án
efa undir smásjá annarra dagblaða. The Times og The Sunday
Times, sem er sérstakt blað, þó það hafi upphaflega verið helgar-
blað tyrrnefnda blaðsins, eru bæði í eigu flölmiðlakóngsins
Rupert Murdochs og sama er að segja um The Sun og News of
the World. Öll þessi blöð eru með vefi. The Times hefur lýst því
yfir að fleiri sérsvið verði opnuð gegn gjaldi, jafnvel alveg á næst-
unni og það er ljóst að hin blöðin í eigu Murdoch stefna á það
sama. I óðabjartsýni undanfarinna ára lét Murdoch tilleiðast að
fjárfesta í netíyrirtækinu firedup.com, sem lagði upp laupana.
Línudans dagblaðanna felst í því að fæla notendur vefsíðnanna
ekki frá, svo aðgengi að auglýsingahlutum vefsíðnanna dragist
ekki saman og um leið áhugi auglýsenda á að auglýsa þar, en ná
sér samt í frekari tekjur af vefsíðunum. Þess vegna leita blöðin að
eldheitum áhugamönnum um afmörkuð efni, sem væru tilbúnir
til að borga iýrir efni um áhugamál sín. Þá beinist athygli bresku
tjölmiðlanna að efni eins og krossgátum, stjörnuspám og fót-
bolta. Það er enn of snemmt að segja til um hver árangurinn verð-
ur, en það vantar ekki áhugann á að auka nettekjurnar. Og það er
heldur ekki vist að aðgengi að eldra efni, sem er dýrmæt náma
upplýsinga, haldi áfram að vera ókeypis á vefsíðum bresku blað-
anna.
Bandarísku stórblöðin hafa nánast frá upphafi reynt að gera
sér einhverjar tekjur af Netinu og eru því ekki í sömu hönk og
þau bresku. Þau eru ekki í sérsviðsútgerðinni að ráði, heldur
rukka fyrir fullt aðgengi greina á einhvern hátt, til dæmis að-
gengi fyrir greinar sem eru eldri en mánaðargamlar. Tímaritið
Time beitir þeirri snjöllu aðferð að veita áskrifendum prentútgáf-
unnar ókeypis netaðgengi, þeir þurfa aðeins að slá inn áskriftar-
númer sitt, en aðrir þurfa að borga fyrir, vilji þeir lesa greinarnar.
Sala stakra greina er stunduð, gjaldið er lágt og smurt greiðslu-
kortakerfi gerir viðskiptin einföld. Útbreidd notkun greiðslu-
korta í Bandaríkjunum léttir þessi viðskipti. Bæði í Bretlandi og
viðar í Evrópu, að Islandi undanskildu, eru greiðslukortaumsvif-
in miklu minni. Bretar eru til dænfis ekki vanir að taka upp kort-
ið til að greiða fyrir smáhluti. Og kaup og sala yfir Netið er ekki
þróuð. Þetta gerir smásölu bresku dagblaðanna á netefni sínu
erfiðari. Það er einfaldara fyrir þau að rukka hærri upphæðir og
þá fyrir notkun í ár á afmörkuðum netsíðum frekar en að ætla að
selja stöku greinar.
Nýjar aðstæður á auglýsingamarkaðnum Leit bresku dagblað-
anna að nýjum tekjulindum fyrir netumsvif sín stafar að ýmsu
leyti af breyttum aðstæðum í viðskiptaheiminum, sem endur-
speglast í umfangi auglýsinga. Prentuðu blöðin hafa orðið vör við
auglýsingasamdrátt, sem endurspeglar vísast samdrátt í efna-
hagslífinu. Samdráttur gerir auglýsendur líka aðhaldssamari og
fyrir því hafa netútgáfurnar fundið.
Auglýsingar hafa ekki skilað sér jafngreiðlega þangað og bú-
ist var við. Almennt er talað um auglýsingasamdrátt á bilinu 12-
16%. Þó bresku dagblöðin finni fyrir samdrætti á þessu bili bend-
ir allt til þess að sjónvarpsstöðvarnar finni fyrir enn harkalegri
samdrætti. I þeim geira er talað um samdrátt á bilinu 15-25 %. Þar
kviða menn þvi líka að jafnvel þótt efnahagslifið fari aftur á flug,
sem gerist þó vart á næstu mánuðum, þá muni sjónvarpið ekki
ná aftur sínum fyrri hlut á auglýsingamarkaðnum. Aður var sjón-
varpið hinn augljósi auglýsingavettvangur, en svo er ekki lengur.
Fyrirtæki, sem áður auglýstu eingöngu í sjónvarpi þreifa nú víð-
ar fyrir sér. Þó Netið hafi ekki orðið sú auglýsingagullnáma og
hinir bjartsýnustu vonuðu í óðabjartsýni undanfarinna missera er
Netið að margra áliti öflugur auglýsingamiðill, sem á enn eftir að
festa sig í sessi. Möguleikar þess eru vísast enn óljósir, en Netið
er ekki dægurfluga, heldur staðreynd. En hvernig þessir mögu-
leikar verða er enn óljóst. Risastór auglýsingaskilti úti undir beru
lofti eru að verða æ meira áberandi í Bretlandi og draga að sér at-
hygli auglýsenda. Þau geta náð til margra og eru miklu ódýrari
en sjónvarpsauglýsingar. Sænska fatafyrirtækið Hennes &
Mauritz tók upp þá stefnu fyrir um áratug að auglýsa eingöngu á
stórum plakötum á neðanjarðarlestarstöðvum og öðrum umferð-
arstöðum í stað auglýsinga í tímaritum. Sú stefna er enn við lýði
þar og plakötin hafa iðulega vakið alþjóðaathygli. Þessi róttæka
auglýsingastefna er enn fremur sjaldséð, en fyrri sjálfvirkni ým-
issa stórfyrirtækja að auglýsa umhugsunarlaust í sjónvarpi er vís-
ast að líða undir lok, alla vega í bili. Á því græðir Netið sennilega
að hluta, þó samdráttartímar séu ekki rétti tírninn til að leiða það
í ljós. En samdráttartímar eru hins vegar góðir tímar til að leita
nýrra leiða, ekki síst ef þær leiða til sparnaðar.
Talsmenn Guardian fara ekki í felur með að þeir vildu gjarnan finna leiðir til að hafa af honum frekari tekjur.
Það sem heldur aftur af þeim er óttinn við að draga úr notkuninni. Þess vegna leita þeir eins og aðrir að sár-
sviðum, sem hægt væri að rukka fyrir. Athygli þeirra beinist að fótboltavef, krossgátum og stjörnuspám og við-
búið að þetta komist á næstu mánuðina.
24