Frjáls verslun - 01.07.2001, Blaðsíða 65

L GESTflPENNI GUDMUNDUR HflUKSSON
skapa fyrirtækjum eðlilega samkeppnisaðstöðu. Um leið fá neyt-
endur skýrari samanburð á verði og þjónustu en nú er. Það mun
veita fyrirtækjum aðhald og leiða til efnahagslegra framfara.
Um leið og allt umhverfi lánastofnana á íslandi hefur þróast
hefur mikil breyting átt sér stað á eignarhaldi og rekstrarformi
þeirra. Viðskiptabönkum hefur fækkað með samrunum og um
leið hafa þeir stækkað. Þeir eru nú allir reknir í hlutafélags-
formi og markmið ríkissjóðs er að selja sinn hluta. Fjórir lána-
sjóðir hafa sameinast og formi þeirra breytt í fjárfestingar-
banka sem síðan var sameinaður viðskiptabanka.
Ný lög um sparisjóðina í ljósi þeirrar þróunar sem hér hef-
ur verið rakin var eðlilegt að spurt væri hvaða áhrif þetta
hefði á stöðu sparisjóðanna og hvort sú lagalega umgjörð
sem þeir bjuggu við nægði þeim til að takast á við harðara og
flóknara samkeppnisumhverfi en áður hefur þekkst á ijár-
magnsmarkaði.
Viðskiptaráðherra skipaði nefnd til að meta þessa stöðu og
koma með tillögur til úrbóta ef þörf þætti. Nefndin skilaði inn
drögum að frumvarpi um breytingar á lagaramma sparisjóð-
anna og var það frumvarp samþykkt á Alþingi í vor.
Sparisjóðirnir eiga sér nærri einnar og hálfrar aldar sögu
hér á landi og hafa þannig starfað lengur en aðrar ijármála-
stofnanir á íslandi. Samkvæmt lögum höfðu sparisjóðir þó
þrengri starfsramma en viðskiptabankar allt fram til 1986. Sú
löggjöf sem þá tók gildi breytti samkeppnisstöðu sparisjóð-
anna þar sem þeim var nú heimilt að keppa við viðskiptabank-
ana á jafnréttisgrundvelli.
fllls 24 sparisjóðir og fer fækkandl í kjöifar þessara laga
breytinga átti sér stað mikill og hraður vöxtur hjá sparisjóðun-
um. Þeir juku rekstrarumfang sitt jafnt og þétt og eru nú sam-
eiginlega með næstmestu innlán í bankakerfinu. Sparisjóðirn-
ir eru 24 talsins og hefur fækkað nokkuð á undanförnum árum
vegna samruna. Þeir eru mjög ólíkir að stærð og rekstrarum-
fangi, en eiga mikið samstarf sín á milli og reka net dóttur-
félaga. Með þeim hætti hefur þeim tekist að auka hagræði í
rekstri, auka ijölbreytni í þjónustu og fá verulegan hagnað frá
dótturfélögunum, annað hvort af rekstri þeirra eða með
hækkun á markaðsverði hlutabréfaeignar í þeim.
Rekstur sparisjóðanna hefur verið farsæll. Þeir hafa aukið
markaðshlutdeild sína, skilað umtalsverðum hagnaði af
Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis, Spron.
Sparisjóður Kópavogs.
Sparisjóður Hafnarfjarðar.
Sparisjóður vélstjóra.
Nýsett lög gera sparisjóðunum kleift að verða hlutafélög og það mun aftur
auðvelda þeim að sameinast, hvort heldur öðrum sparisjóðum eða öðrum
utanaðkomandi fjármálastofnunum. Sparisjóðirnir eru núna sameiginlega
með næstmestu innlán í bankakerfinu.