Frjáls verslun - 01.08.2003, Qupperneq 141

LUNDUNAPISTILL SlGRÚNflR DflVÍÐSDÓTTUR
sneplunum. Og hvernig stendur nú á þessaðri
ígrunduðu tortímingu bankatilboðsins? Jú, af
því að hér er alltaf verið að vara fólk við að láta
ekki upplýsingar liggja á glámbekk, því þær
gætu nýtst óprúttnu fólki til að viila á sér
heimildir og stofna til skulda í annarra manna
nafni. Ein leiðin til að finna upplýsingar er
ruslaleit. Ef einhver hefði nú náð í tilboðið
með nafiiinu mínu prentuðu á hefði viðkom-
andi getað farið í bankann, þóttst vera ég,
fengið sér kort, farið á takmarkalaust eyðslu-
fyllerí, reikningarnir svo lent á mér - og það
sem verst er, ég komist á skrá hjá fyrirtækjum,
sem selja upplýsingar um þráskuldara.
Þegar bankinn hefði rukkað mig og ég
komið af fjöllum og ekki kannast við að hafa
fengið hjá honum kort væri hugsanlegt að
svar hans væri bara: „Bad luck vinan - nú
verður þú að hreinsa þig af þessu hjá viðkom-
andi skuldaeftirlitsfyrirtæki.“ Þar væri ég þá
komin á skrá sem endemis trassi, sem enginn
ætti að skipta við, hvorki bankar né húsnæðis-
lánastofiianir. Eg gæti átt á að hættu að fá ekki
einu sinni að leigja bíl hér - bílaleigur kaupa
upplýsingar frá skuldaeftirlitsfyrirtækjum - og
ef ég sækti um starf gæti ég átt á hættu að
atvinnurekandinn tékkaði líka skuldasögu
mína og fengi upplýsingar um að mitt nafn
væri á listanum yfir þá ótrúverðugu og skuld-
seigu. Já, hver vill slíkt fólk í vinnu!
Miðla upplýsingum um skuldaþrjútana Hér í
landi eru tvö kreditefdrlitsfyrirtæki, sem eiga
markaðinn nokkurn veginn, Experian (www.experian.co.uk)
og Equifax (www.equifax.co.uk). Experian er sagt stærsta
krediteftirlitsfyrirtæki í heimi og 300 fjármálastofnanir og önnur
fyrirtæki, meira að segja lögreglan, kaupa upplýsingar frá fyrir-
tækinu og miðla því upplýsingum um skuldaþijótana. Hagn-
aður fyrirtækisins í fyrra var 256 milljónir punda, svo viðskiptin
eru vel arðbær. Það er auðvitað gott og gilt að hafa svona fyrir-
tæki, en það er bara öllu hrikalegra að Experian hefur ekki sér-
lega miklar áhyggjur af að dreifa röngum upplýsingum.
Reynslusaga Katharine tfiner Nýlega skrifaði ensk blaðakona,
Katharine Viner, grein í Guardian um reynslusögu sína. Þegar
hún ætlaði að skipta um banka til að fá betri kjör vildi nýi bank-
inn ekki taka við henni af því hún væri á lista hjá Experian, en
fyrir hvað gat hún ekki fengið að vita nema að snúa sér til
Experian og borga þeim tvö pund fyrir eigin kreditupplýsingar.
Þá sá hún að sex fyrirtæki höfðu kært
hana fyrir að borga ekki reikninga. Þó að
nafnið hennar og ýmsar aðrar upplýsingar
væru rangar og allt væri þetta tengt heimilis-
fangi sem hún var löngu flutt frá, áleit
Experian að það væri hennar mál að hafa
samband við fyrirtækin sex og skýra sitt mál.
Það hjálpaði ögn að hún kærði málið til lög-
reglunnar. Ekki af því að það væri gert eitt-
hvað í málunum, heldur af því að þannig hafði
hún það svart á hvítu að upplýsingarnar væru
rangar. Átta mánuðum eftir að hún fékk eigin
upplýsingar í hendur átti hún enn eftír að fá
eitt fyrirtæki til að strika sig út hjá Experian.
Á meðan leit útvaldi bankinn ekki við henni
og umstangið hafði kostað ómældan tíma og
geðshræringu.
Um 166 milljarða svik á hverju ári Lögfiæð-
ingur, sem skrifaði um málið, benti á að ef
eitthvert blað hefði skrifað að ósekju að
þessari blaðakonu væri alls ekki að treysta og
allt sem hún skrifaði væri rangt þyrftí við-
komandi blað auðvitað að leiðrétta slík skrif,
biðjast afsökunar og leiðrétta þetta sérstak-
lega við þau blöð, sem blaðakonan skrifaði
fyrir. Experian þarf ekki að gera neitt slíkt.
Það getur bara dreift röngum upplýsingum
og látið þá, sem verða fyrir barðinu á þeim,
stússast í að fá leiðréttingu mála sinna. Og
þetta snýst ekki um einhver nokkur mál:
1999 voru mál af þessu tagi 20 þúsund, en
árið 2002 komu upp 75 þúsund svona mál!
Giskað er á að á ári tapist 1,3 milljarðar punda (um 166 millj-
arðar króna) vegna persónuupplýsingasvika.
Var skyndilega kominn á vanskilalista Önnur saga úr fjölmiðl-
unum var um Englending, sem flutti tíl Ástraliu, en hélt banka-
reikningi heima fyrir. Næst þegar hann kom heim komst hann
að því að hann var kominn á vanskilalista hjá bankanum. Bank-
inn hafði komist að því upp á eigin spýtur að einhver reyndi að
opna reikning í nafni mannsins í netbanka í eigu þessa sama
banka. Svikaranum hafði tekist að hala peninga út af reikningn-
um, en bankinn náði í hann og hann lofaði að endurgreiða pen-
ingana. Það breytti því ekki að sá, sem lenti í því að hans nafn
var notað, fékk sitt nafn á vanskilalistann! Viðkomandi varð auð-
vitað æfur þegar hann skildi hvernig í pottínn var búið og ekki
minnkaði reiðin þegar bankinn kvaðst ekki aðhafast neitt þar
sem kauði hefði lofað að borga: Engin lögreglukæra eða neitt
Sala á pappírstæturum til
heimanota hefur aukist um
heil 1.500 prósent undanfarin
misseri í Bretlandi.
Hér í Englandi er alltaf
verið að vara fólk við að
láta ekki upplýsingar
liggja á glámbekk, því
þær gætu gagnast
óprúttnu fólki til að villa
á sér heimildir og stofna
til skulda í annarra
manna nafni. Ein leið
þjófanna er t.d. að finna
upplýsingar í ruslafötum.
NUUPPLYSINGUM!
141