Morgunn - 01.12.1965, Blaðsíða 16

94
MORGUNN
líkami og andi eða ólíkamleg sál. Sálin stjórnaði líkaman-
um, sem var í senn efnishjúpur hennar og starfstæki. Um
sálina var yfirleitt ekki rætt, nema á sunnudögum eða þá við
jarðarfarir. Hversdagslega var talað um hugann (mind),
sem venjulega þýddi nokkurn veginn það sama og sál. Að
minnsta kosti létum við okkur það litlu máli skipta.
Bæði innan kirkjunnar og í hinu daglega lífi mættu okkur
sömu eða svipaðar hugmyndir um manninn. Hin almenna
skoðun var sú, að það væri hugurinn, sem stjórnaði ein-
staklingnum og breytni hans. Menning okkar og menningar-
stofnanir — allt var þetta verk mannshugans og fyrir hann
gert. Skólar og menntastofnanir ekki síður en lífsvenjurnar,
siðir og hættir, siðfræði og gildismat, skemmtanir og ann-
að, sem eftirsóknarvert er talið, hefur verið grundvallað á
þeirri kenningu, sem okkur var kennd þegar í æsku, að mað-
urinn sé bæði líkami og sál, og að hugurinn sé hið sanna að-
setur persónuleikans.
Þessi utanaðlærða erfðatrú endist flestum langt fram á
fullorðinsár. Og menn reyna að halda í hana dauðahaldi, að
minnsta kosti þeir, sem ekki afla sér æðri skólafræðslu eða
ekki eru sérstaklega fyrir það gefnir að reyna að brjóta
vandamál lífsins til mergjar. Og margt af því unga fólki, sem
stundar langskólanám, lætur ekki hrekja sig frá hinum
gömlu og grónu hugmyndum, hvorki i skólunum, né heldur
síðar á ævinni.
Sannleikurinn er þó sá, að straumurinn fellur í áttina frá
hinni ,,andlegu“ skoðun á tvöföldu eðli mannsins. Þegar
hinn ungi stúdent tekur að kynnast vísindunum um mann-
inn, uppruna hans og þróun, — þegar hann kynnist hinu
nána sambandi á milli heilans og breytni manna og hvernig
kirtlastarfsemi orkar á persónuleikann, þó fer margur að
verða blendinn í trúnni. Hann kemst að raun um það, að
hugarstarf barnsins vex samfara þvi sem heilinn þróast, að
sérstakir þættir hugarstarfsins eru rígbundnir við ákveðna
hluta eða svið heilans, og að ef þessi svið skaddast, þá hverf-
ur sú hugarstarfsemi, sem við þau er tengd, eða fer út um