Morgunn


Morgunn - 01.12.1965, Blaðsíða 22

Morgunn - 01.12.1965, Blaðsíða 22
100 MORGUNN gagnrýnin og skynsamleg og vísindaleg hugsun tóku að fá yfirhöndina, nú á síðustu öldum, þá gerðist svipuð saga og nú er að endurtaka sig í hugum hugsandi námsmanna í há- skólunum. Trúin á hið andlega eðli þeirra sjálfra þvarr smátt og smátt. Hinar stórkostlegu uppgötvanir vísindanna á nítjándu öldinni ekki sízt í líffræðinni (biology) urðu til þess að brjóta niður hinar gömlu hugmyndir um manninn og stöðu hans í alheiminum. Og þegar tekið var að raða saman hinum nýju uppgötvunum vísindanna í eina samfellda heild, gerðu menn sér lítið fyrir og slepptu mannssálinni sjálfri, sem sérstökum þætti þeirrar heildarmyndar. Það var hvergi rúm fyrir hana í hinni nýju, vélgengu heimsmynd. Því fór svo, að hvarvetna þar, sem vísindin lögðu undir sig landið, var hin gamla trúin á andlegt eðli mannsins útlæg gjör. Sálarfræðin tók í vaxandi mæli að verða gegnsýrð af efnishyggjunni. Kenningin um eðli mannsins þróaðist frá hinni grófu efnishyggju og lagaði sig eftir nýrri kenningum eðlisfræðinnar um eigindir efnisins, án þess þó að kvikað væri frá hinu efnislega grundvallarsjónarmiði. Vísindin þola ekki að heyra hið óefniskennda nefnt á nafn eða þann and- lega eiginleika, sem menn áður nefndu sál. Og svo er nú komið, að þeir fáu vísindamenn, sem ennþá halda því opin- berlega fram, að þeir trúi þvi, að maðurinn hafi sál, koma starfsfélögum sínum i hálfgerðan bobba og vandræði með siíku háttalagi. Eigi að síður er eitthvað bogið við þá mynd, sem vísindin drógu upp fyrir aldamótin síðustu. Sérkennilegum fyrirbær- um í mannlegu eðli var með öllu sleppt úr þessari vísinda- legu mynd, vegna þess að þau áttu þar ekki heima, og hefðu ruglað alla myndina. Og það er ekki í fyrsta skipti, að vís- indin hafa til hægðarauka gengið framhjá því, sem ekki féll í kram þeirra. Vegna þess, að þessi fyrirbæri eru fremur sjaldgæf og auk þess þannig vaxin, að erfitt er að sanna þau, var hin- um íhaldssömu vísindum auðvelt að láta sem þau væru ekki til. Eigi að síður urðu nokkrir djarfhuga visindamenn til
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Morgunn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunn
https://timarit.is/publication/668

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.