Morgunn - 01.12.1990, Qupperneq 12

MORGUNN
Að hafa hugrekki til að syrgja
Eftir að bróðir minn lést, þá dreymdi mig oft ogiðulega að
hann kæmi til mín og segði að hann byggi annars staðar...
að hann gæti komið til mín en ég ekki til hans. Þetta væri
staður án símaskrár, án síma, heimilisfanga eða götunúm-
era. Ég gerði mér þá ljóst að bróðir minn var að reyna að
segj a mér að hann Ufði enn einhvers staðar en sá staður væri
ólíkur þeim sem ég var á. Ég hef haft svipað samband við
fólk sem hefur dáið síðan þetta var.
SR: Hvers vegna heldurðu aðfólk eigi svona erfitt með að komast
yfir missi náins vinar eða ættingja?
JT: Ég held að ein ástæðan sé sú að okkur er venjulega ekki
kennt mikið um dauðann. Svo að þegar einhver okkur
nákominn deyr, þá verðum við venjulega fyrir áfalli. Við
viðurkennum ekki dauðann sem eðliíegan hluta lífsins. Við
höldum að sambönd eigi og muni endast að eilífu. Auðvitað
er það ekki rétt, svo við verðum óhjákvæmilega mjög von-
svikin.
SR: Dr. Kubler-Ross skoðar dauðann eins ogað ganga ígegnum
5 „stig": áfall, afneitun, samkomulag, þunglyndi og að lokum
viðurkenningu. Heldurðu að það fylgi svipuð stig þegar fólk
syrgir?
JT: Já, en þessi stig eiga sér hvorki stað í ákveðinni röð né
í sérstakri tímaröð. Stundum kann viðkomandi að ganga í
gegnum eitt þessara stiga á 5 mínútum og lenda svo aftur í
því 3 vikum eða mánuðum seinna. Ég sé 3 stig í þessu. Fyrst
kemur tímabil áfalls þar sem manneskjan reynir að réttlæta
dauðann eða missinn. Næst kemur tímabil ringulreiðar og
þjáningar þar sem hin syrgjandi manneskja reynir allskon-
ar tegundir mikilla tilfinninga. Þriðja stigið kemur svo þegar
viðkomandi byrjar að byggja upp og lifa lífinu aftur. Það
kemur þegar missirinn er ekki lengur orðinn miðpunktur í
lífi viðkomandi. Söknuðurinn er enn til staðar en hann er
orðinn í öðru sæti.
10