Morgunn - 01.12.1991, Síða 57

MORGUNN
Siðgæði í Búddhisma
ströng. En sú hófsemi er auðvitað háð stað, tíma og
kringumstæðum.
Fylgjendum búddhismans er skipt í tvennt: annars-
vegar eru svo kallaðir „bhikkhu" eða betlimunkarnir,
hinsvegar eru leikir fylgjendur, allur almenningur ("lay
people"). Munkurinn (nunnan) undirgengst miklu
strangari reglur en almenningur. En almenningur er
hvattur til að leggja á sig eitthvað af þeim reglum sem
um munkana gilda þegar þeir hafa ástæður til. Helgi-
dagar búddhista falla allir á tunglfyllingar. Tunglið er
hið náttúrulega dagatal. „Sunnudagur" kemur þá á
tunglfyllingardag og sá næsti þá á nýtt tungl (ný og
nið).
Hjónum er bent á að iðka ekki kynlíf á tunglfyllingu.
Verja þeim tíma fremur til einhverskonar andlegra
iðkana. Sú ástæða er gefin upp að það sé verið að
styrkja viljann. Hinsvegar er álitið eð egglos eigi sér
fremur stað á fullu tungli en á öðrum tímum. Þarna sé
svo fundin ástæða þess að hin suður-búddhisku lönd
(eins og Sri Lanka eða Burma) hafa miklu síður átt við
offjölgunarvandamál að stríða en önnur Asíu-lönd.
Gallinn við nautnina er ekki sá að hún sé „synd-
samleg". Vandinn við hana er aðeins sá að gæta hófs.
Það gildir það sama og sagt er um vínið: Fyrst drekkur
maðurinn (sælkerinn) vínið, síðan drekkur vínið vínið,
og loks drekkur vínið manninn (fyllibyttuna). Nautnin
eyðir kröftum mannsins - sem virkja mætti til einhvers
nytsamlegra. En baráttan gegn nautninni (meinlæti,
óhóf) safnar einnig upp spennu, eyðir kröftum og eflir
mátt eða vald nautnarinnar yfir manninum. Svarið er
því meðalhófið. Nautnin slævist einnig því meir því
oftar og hóflausar sem hennar er notiö - eins og meðal
sem er hætt að verka. Og loks leiðir nautnin til óhollra
lifnaðarhátta. Svarið er því enn og aftur : meðalhófið.
Nautnin á leið til sælkerans eftir einhverjum skyn-
færanna, hennar er notið gegnum skynfærin. Þess vegna
er Heitið gjarnan orðað á þann veg að misbjóða ekki
55