Morgunblaðið - 29.11.2008, Qupperneq 33

dönsku samtökunum og allt í einu
opnuðust gáttir sem áður höfðu ver-
ið mér lokaðar. Í huga mínum hafði
samkynhneigð verið tengd skömm,
leynd og neðanjarðarstarfsemi. En
þarna fór að þróast sú hugsun að
berjast af fullum krafti fyrir því að
fá að vera ég sjálfur.“
Eins manns leikhús
Þú varst orðinn þekktur maður
vegna tónlistarflutnings þíns þegar
þú komst út úr skápnum. Fékkstu
snemma áhuga á tónlist?
„Já. Ég man að í barna- og ungl-
ingaskóla þurftu nemendur að
standa upp og fara með ljóð. Þetta
var öllum mikil þraut, líka mér. Mér
hefur alltaf gengið illa að læra ut-
anað en þegar ég setti lag við ljóðin
þá gat ég sungið þau í huganum.
Það var nokkurs konar rappstíll á
þessu hjá mér. Þetta varð til þess að
innan við tvítugt átti ég til alls konar
lög sem ég hafði samið en gekkst
ekki alveg við fyrr en seinna.
Ég ákvað að verða leikari, lærði
leiklist í Leiklistarskólanum og fékk
pappíra upp á að vera listamaður frá
Þjóðleikhúsinu árið 1970. En um leið
fengum við ungu leikararnir að vita
að ekki yrði hægt að taka mark á
okkur fyrr en allavega tíu árum eftir
að við útskrifuðumst. Það var erfitt
fyrir 25 ára gamlan mann að fá að
vita að hann væri eiginlega einskis
virði, skyldi bara hlusta og gera það
sem honum væri sagt. Það er að vísu
hluti af tilverunni að hlusta á sér
reyndara fólk en mér fannst þetta
nánast vera þrælabúðir. Ég vildi
ekki sitja árum saman inni í horn-
herbergi í Þjóðleikhúsinu og bíða
eftir að einhver leyfði mér náð-
arsamlegast að stíga á svið. Ég
ákvað að fara bara mína eigin leið.
Þá sögðu mér eldri og reyndari leik-
arar: Ekki gera þetta, með því ertu
að rústa ferli þínum. Það fór ekki
þannig.
Ég fór að semja fyrir alvöru og
valdi þá leið að tjá mig í textum um
tilfinningalegt ástand mitt og upp-
lifun. Það var mín leið til að nýta
mér ósigur og breytti honum í sigur.
Ég var að gera hið neikvæða já-
kvætt. Ég hef aldrei sagt skilið við
leikhúsið því það að syngja er
ákveðið form af leikhúsi. Þess vegna
hef ég alltaf sagt að ég sé eins
manns leikhús. Tónleikar mínir eru
líka alltaf á vissan hátt eins og leik-
sýning. Það er mikið hugað að um-
gjörð, markmiði og framsetningu
söngva og sagna, því það skiptir
máli í hvaða röð efnið er flutt.“
Alltaf tvítugur
Þú fórst í frægt viðtal í Samúel
árið 1975 þar sem þú viðurkenndir
samkynhneigð þína. Viðbrögðin
voru þannig að þú fórst úr landi um
tíma. Segðu mér frá þessu.
„Ég varð að gera þetta. Fólk hafði
sagt við mig: Það er allt í lagi að þú
sért hommi af því þú ert svo klár en
þú skalt engum segja frá því og við
höldum bara áfram að vera vinir.
Sömu einstaklingar og sögðu þetta
gátu hins vegar gengið að öðrum
homma af því hann var ekki frægur
og lamið hann. Ég gat ekki sætt mig
við það. Ég hefði getað farið aðra
leið, leikið leikrit og ekki lifað eins
og mér var eðlislægt, heldur verið í
þykjustuleik. Ég gat það ekki.
Eftir viðtalið fékk ég símhring-
ingar þar sem mér var hótað, það
var ráðist á mig úti á götu, hrækt á
mig og öskrað. Ég fór til Kaup-
mannahafnar og var þar í sex til sjö
mánuði og kom svo heim aftur og
hélt baráttunni áfram. Eftir það leið
ekki á löngu þar til farið var að huga
að stofnun Samtakanna 78. “
Og nú er ævisaga þín komin þar
sem þessi barátta er rakin. Af
hverju ævisaga?
„Menn voru alltaf að biðja mig um
að skrifa ævisögu mína en ég hafði
takmarkaðan áhuga á því vegna
þess að inni í mér er ég alltaf tvítug-
ur. Lífið heldur áfram og ég hef
engan tíma til að setjast niður og
skrifa ævisögu og hefði aldrei gert
það sjálfur. Svo kom rithöfundur,
Ævar Örn, sem ég treysti og þekkir
sögu mína vel og við höfum unnið
þetta verk í þrjú ár með hléum.
Þetta er útkoman.“
Ertu sáttur maður?
„Sáttur við sjálfan mig í dag? Já,
ég er það, loksins. Ég vakna
snemma, yfirleitt milli fimm og sex á
morgnana. Fallegustu stundir sem
ég á með mér einum eru morgn-
arnir. Mér líður svo vel þegar ég
vakna að meira að segja á fyrstu tíu
mínútunum finnst mér ég vera gáf-
aður. Annars líður mér best með
eiginmanni mínum þegar við erum
tveir í rólegheitum. Hann er ítalskur
og við höfum verið saman í tíu ár.
Við ferðumst mikið, förum saman í
gönguferðir, tökum símann úr sam-
bandi og leggjumst upp í sófa og
ræðum lífið og tilveruna. Erum til
og njótum þess.“
Þú ert mótmælandi í eðli þínu.
Heldurðu að þú eigir einhvern tíma
eftir að setjast í helgan stein?
„Ætli það verði nokkurn tíma af
því. Ég segi við sjálfan mig að ég sé
kominn á sjötugsaldur og vilji gjarn-
an fara að slaka á. En ég veit ekki
hvort ég get það. Ég vil frekar kalla
mig jákvæðan hvetjanda en mót-
mælanda, mér finnst það orð lýsa
hugsunum mínum betur. Ég er
mjög iðinn, er alltaf að. Það er ein-
hver árátta í mér að efna til umræðu
og skoðanaskipta. Það er kjarninn í
mér. Með störfum mínum öll þessi
ár hef ég verið að segja við fólk:
Takið nú heilann úr sambandi, setjið
hjartað í gang og finnið til með öðr-
um.“
Morgunblaðið/Kristinn
» „Daginn áður var ég í sambandi við mannsem missti húsið sitt og er að missa fyrirtækið
sitt. Hann segir að um þessi mánaðamót verði allt
búið hjá sér. Hann íhugaði að fyrirfara sér en ég
sagði honum að hann mætti ekki hverfa frá þessu
lífi, gæti ekki gert börnum sínum það.“
Daglegt líf 33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2008