Morgunblaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 40

40 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2008
FYRIR réttu ári
efndi Bush Banda-
ríkjaforseti til fundar í
Anapolis og kallaði
þangað leiðtoga Ísr-
aels og Palest-
ínumanna. Teknar
voru ljósmyndir og
sjónvarpsmyndir. Svo fór Bush.
Bandaríkjaforseti hafði sett Olmert
og Abbas það fyrir að semja frið
fyrir lok þessa árs eða áður en hann
léti af embætti. Þessar viðræður
hafa verið algerlega einhliða og til
einskis og það hvarflar ekki lengur
að neinum að markmiðum réttlætis
og friðar verði náð á valdatíma
Bush Bandaríkjaforseta. Stefnan
hefur verið í þveröfuga átt.
Palestínumenn hafa sem fyrr
sýnt vilja til friðar, en Ísraelsmenn
hafa haldið áfram útþenslustefnu
sinni á Vesturbakkanum. Árásum á
íbúana hefur fjölgað bæði á Gaza og
Vesturbakkanum, landtökubyggðir
hafa stækkað og íbúum þeirra fjölg-
að. Apartheid-múrinn heldur áfram
að stækka og er nú orðinn nærri
409 kílómetra langur, en áætlað er
að hann verði 723 km, tvisvar sinn-
um lengri en landamærin (Græna
línan). Einangrun Gaza hefur verið
haldið áfram með
skelfilegum afleið-
ingum fyrir líf og
heilsu íbúanna þar. Það
er því líkast sem skipu-
legri útrýmingarstefnu
sé framfylgt.
Ár hvert hvetja Sam-
einuðu þjóðirnar frjáls
félagasamtök og rík-
isstjórnir til að efna til
samstöðufunda og að-
gerða til stuðnings
réttindabaráttu palest-
ínsku þjóðarinnar. Sá dagur sem
valinn hefur verið til þess er 29.
nóvember, en þann dag árið 1947
samþykkti allsherjarþingið tillögu
um skiptingu Palestínu sem lögð
var fram af sendiherra Íslands.
Þann 29. nóvember ár hvert hefur
Félagið Ísland-Palestína minnst
þessa dags allt frá stofnun þess árið
1987.
Stefnan er á skjön
við réttlæti og frið
Sveinn Rúnar
Hauksson biður
fólk að gefa mann-
réttindbaráttu pal-
estínsku þjóð-
arinnar gaum
Sveinn Rúnar Hauksson
» Palestínumenn hafa
sem fyrr sýnt vilja
til friðar, en Ísr-
aelsmenn hafa haldið
áfram útþenslustefnu
sinni á Vesturbakk-
anum.
Höfundur er læknir, formaður
Félagsins Ísland-Palestína.
Á SVONA tímum
er von að fólk spyrji:
,,Og hvað næst?“
Hver eru hin raun-
verulegu verðmæti
landsins? Það er auð-
vitað náttúra okkar;
fiskurinn, landbún-
aðurinn, orkan og
mannfólkið. Í þessu
liggja helstu verð-
mætin. Við minnum okkur á þetta
með því að hafa fisk aftan á krón-
unni og á seðlum eru gjarnan
myndir frá sveitum landsins.
Ég hef lagt það til nokkrum
sinnum að við ættum að snúa bök-
um saman og gera Ísland að fyrsta
sjálfbæra landi heims. Verkefni
sem ég vinn við lagði til á sínum
tíma við íbúa í Hrísey, að þeir
gerðu eyjuna að sjálfbærri eyju.
Það tókst! Við stóðum einnig að
því að kynna fyrir íbúum Snæfells-
bæjar sömu hugmynd og þar hafa
íbúarnir staðið sig frábærlega við
uppbygginu á þessum forsendum
sem vakið hefur athygli víða um
lönd. Sólheimar í Grímsnesi, það
fyrirmyndarsamfélag, er sennilega
einn fyrsti sjálfbæri byggðakjarni í
Evrópu og fleiri dæmi mætti
nefna, svo sem Suðureyri og Flat-
eyri. Þar er unnið mikið fyr-
irmyndarstarf á sviði sjálfbærrar
nýtingar náttúruauðlinda. Fleiri
samfélög hafa sýnt áhuga og eru
komin af stað.
Í landinu starfa einnig öflug
grasrótarsamtök svo sem Vist-
vernd í verki, Blái herinn og
áhugafólk um lífræna búskap-
arhætti, vistvæna og lífræna rækt-
un og svo mætti lengi telja.
Þegar grannt er skoðað stöndum
við á mörgum sviðum mjög nærri
því að búa í sjálfbæru landi. Lög
um sjálfbærar veiðar voru sam-
þykkt af Alþingi árið 1983 og það
er meginstef sjávarútvegsstefnu
okkar að stunda sjálfbærar veiðar.
Nær allur landbúnaður á fjöl-
skyldubúum er sjálfbær og margar
landbúnaðarafurðir okkar hafa nú
þegar vottun sem sjálfbær mat-
vælaframleiðsla. Um orkuna þarf
ekki að fjölyrða, hún er einstök á
heimsvísu.
Hugmyndin er að háskóli eða
önnur stofnun muni vista verkefnið
Sjálfbært Ísland. Reka þarf öfl-
ugan gagnagrunn og hafa vefsíðu
opna á mörgum tungumálum til að
dreifa boðskapnum. Stofnunin setti
reglur um sjálfbæra búskap-
arhætti og þar gætu menn fengið
vottun þegar áföngum er náð.
Ríkisstjórn Ísands kynnti stefnu
þjóðarinnar um sjálfabæra þróun
til ársins 2020 á þingi Sameinuðu
þjóðanna árið 2002 í Jóhann-
esarborg og vakti
verðskuldaða athygli.
Þessi stefnumótun var
unnin mjög faglega og
öllum til sóma sem að
henni stóðu. Stefnan
er vistuð í umhverf-
isráðuneytinu. Það er
mikilvægt að staðsetja
sig á mörkuðum og
gefa viðskiptavinum
skýr skilaboð. Sjálf-
bært Ísland gerir það
og þjónar hagsmunum
heildarinnar. Prófess-
or í markaðsfræðum
við Háskólann í New York hefur
haldið því fram að þetta væri
snjöll leið til að koma réttum skila-
boðum á framfæri og að vera fyrst
til að lýsa þessu yfir, því enginn
geti orðið fremri en sá fyrsti.
Nú er verðandi forseti Banda-
ríkjanna að kynna áætlun sína í
umhverfismálum. Bandaríkjamenn
búa sem stendur við mikla fjár-
hagserfiðleika og atvinnuleysi. At-
hyglivert er að þriðjungur af þeim
2,5 milljónum starfa sem stefnt er
að að skapa skuli vera við upp-
byggingu nýrra, sjálfbærra orku-
gjafa. Þarna tvinnast því atvinnu-
og umhverfismálin saman með
skýrum hætti.
Við Íslendingar þurfum að
bretta upp ermar í umhverfismál-
unum. Rétt væri að stefna að því
að koma upp öflugum hópi sér-
fræðinga sem hefði það hlutverk
að fræða og vera til ráðgjafar við
sveitarfélög, fyrirtæki og ein-
staklinga. Þessi fræðsla þarf að
sjálfsögðu líka að ná inn í kennslu-
stofur barna okkar. Það væri fjár-
festing til framtíðar sem engin
verðbréf stæðust samanburð við.
Sjálfbært Ísland er metn-
aðarfullt markmið en ef vel tekst
til mun það ótvírætt styrkja stöðu
okkar í samfélagi þjóðanna. Við
eigum raunverulegan möguleika á
því að verða fyrirmynd annarra,
eins og við erum nú þegar á orku-
og sjávarútvegssviðinu. Þennan
grunn eigum við að víkka út. Með
trúverðugri stefnu getum við
stefnt að því að taka að okkur það
hlutverk að annast þjálfun og
fræðslu á sviði sjálfbærrar nýt-
ingar náttúrulegra auðlinda fyrir
aðrar þjóðir. Fyrirmyndirnar eru
þegar til staðar hér, t.d. í Jarðhita-
skóla Sameinuðu þjóðanna á Ís-
landi.
Við eigum skýlaust að stefna að
því að allar okkar afurðir verði
seldar undir merkjum Sjálfbærs
Íslands, landsins sem markað hef-
ur sér metnaðarfyllstu stefnu á
sviði sjálfbærrar þróunar í veröld-
inni. Látum afuðir okkar, matinn,
orkuna og landið sjálft vera okkar
málsvara.
Þessa dagana er unnið að því í
samvinnu við eina virtustu mat-
vælakeðju Bandaríkjannna að
kynna íslenskar afurðir beint til
neytenda. Samstarfið hefur vaxið
með hverju ári og nú liggur fyrir
að verslanir fyrirtækisins víðs-
vegar um Bandaríkin munu kynna
Ísland með margvíslegum hætti
allan janúarmánuð. Myndir af fisk-
vinnslufólki frá Íslandi munu
prýða allar búðirnar og kynning-
arefni um landið verður dreift. Öll
áherslan er á gæði og hreinleika
landsins og afurða þess.
Öll þau íslensku fyrirtæki sem
taka þátt í verkefninu hafa gengið
í gegnum strangt skoðunarferli í
samræmi við reglur matvælakeðj-
unnar.
Dæmin sanna að maturinn getur
orðið einn okkar helsti málsvari.
Hreinar afurðir landsins auka
hróður okkar á erlendum mörk-
uðum og skilaboðin um Sjálfbært
Ísland geta staðið fyrir það sam-
félag sem býr á Íslandi. Leggjum
nú þegar af stað í þennan leið-
angur. Hefjumst handa til að kom-
andi kynslóðir njóti þess besta sem
landið hefur upp á að bjóða og tök-
um að okkur fyrirmyndarhlutverk
fyrir aðrar þjóðir.
Sjálfbært Ísland er raunveruleg-
ur möguleiki. Það gerist ekki á
einni nóttu en hálfnuð er ferð þá
hafin er. Látum verkin tala, það
flýgur enginn flugdreki án mót-
vinds.
Maturinn er málsvari
- Sjálfbært Ísland 2020
Baldvin Jónsson
hvetur Íslendinga
til að þróa sjálf-
bæran búskap
» Við eigum skýlaust
að stefna að því að
allar okkar afurðir verði
seldar undir merkjum
Sjálfbærs Íslands,
landsins sem markað
hefur sér metnaðar-
fyllstu stefnu á sviði
sjálfbærrar þróunar í
veröldinni.
Baldvin Jónsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Áforms.
A MILDER COUSIN OF SALMON RAISED RESPONSIBLY IN
LAND-BASED TANKS BY ICELANDIC FISH FARMERS.
Not Just Another
FISH STORYstarring
VIGNIR STEFANSSON
Farm Vogar Vatnsleysustrond on
the South Coast of Iceland
ÁR hvert er haldin
forvarnarvika á lands-
vísu í lok nóvember,
sem er samstarfsverk-
efni Landssambands
slökkviliðs- og sjúkra-
flutningamanna og
slökkviliða auk styrkt-
araðila. Slökkviliðs-
menn um land allt
heimsækja 3. bekk
grunnskólanna með
fræðslu um eldvarnir. Tilgangurinn
er að fræða börnin og fá þau til að
fara með upplýsingar inn á heimilin
og hvetja foreldrana til að gæta að
eldvörunum heima, þ.e. reykskynj-
urum og slökkvitækjum. Þessi árs-
tími er valinn því í hönd fer aðvent-
an með allri sinni ljósadýrð. Við hjá
Brunavörnum Suðurnesja höfum
verið þátttakendur í þessari viku og
er þetta skemmtilegur tími. Þá get-
um við farið aftur á fund fræðslu-
þystra nemenda. Fyrir mánuði vor-
um við hjá BS með rýmingaræfingu
í skólunum en þar æfa nemendur
og starfsfólk skólans viðbrögð ef
upp kæmi eldur í skólanum. Allt
þarf að ganga upp, það er að allir
komist út úr byggingunni, fylgi sín-
um bekk, fari í röð og komi saman á
fyrirfram ákveðnum stað. Starfs-
menn þurfa að telja nemendur og
koma skilaboðum til slökkviliðsins
þegar það mætir á staðinn. Tryggja
þarf að það allir séu komnir út, ef
svo er ekki fer af stað vinna hjá
slökkviliðsmönnum í leit í skólanum
að þeim sem er saknað við talningu
þar til þeir eru fullvissir um að allir
séu komnir út. Svona forvarna-
æfingar eru framkvæmdar í öllum
skólum og leikskólum á starfssvæði
BS, en á því svæði eru átta grunn-
skólar og tólf leikskólar. Þessar æf-
ingaferðir í skólana hafa staðið yfir
síðastliðin 14 ár. Jafnframt fer BS í
leikskólana með verkefni sem heitir
„Logi og Glóð“. Auk þess að heim-
sækja leikskólana fá börnin að
koma í heimsókn á slökkvistöðina.
Nemendur í heim-
ilisfræði í 10. bekk
koma í heimsókn á
slökkvistöðina til að
fræðast um slökkvi-
tæki og notkun á eld-
varnateppi og fá æf-
ingu í að slökkva eld í
logandi potti. Eins og
sjá má er ég í mjög
skemmtilegu starfi, við
forvarnir og fræðslu-
mál hjá BS. Hluti af
því er að fræða nem-
endur leikskóla, grunnskóla og
starfsmanna skólanna um eldvarnir.
Svo er það spurningin: Skilar þetta
einhverum árangri? Jú forvarna-
fræðslan virkar. Foreldrar hringja
og segja okkur frá því að börnin
neiti að fara að sofa á kvöldin fyrr
enn búið er að athuga með reyk-
skynjarana, að þau séu fullviss um
hvar sími heimilisins sé til að
hringja í 112 og hvort það sé búið
að tala við hann „Sigga á móti“
hvort að þau geti komist í skjól ef
það þyrfi að rýma húsið. Eitt af því
sorglegra sem við heyrum í fréttum
er þegar hefur orðið eldsvoði. Ég
man eftir tilviki þar sem kviknaði í
út frá tauþurrkara um miðja nótt.
Eldurinn uppgvötaðist vegna þess
að barn á heimilinu vaknaði og var
að biðja um vatnsglas vegna þorsta.
Í þessari íbúð var ekki reykskynj-
ari, enginn veit hvað hefði getað
gerst ef barnið hefði ekki vaknað?
Er þinn reykskynjari í lagi?
Eldvarnaátak
slökkviliðanna
Ólafur Ingi Jónsson
fjallar um eldvarnir
Ólafur Ingi Jónsson
» Fræðslan virkar.
Foreldrar hringja
og segja okkur frá því
að börnin neiti að fara
að sofa á kvöldin fyrr
enn búið er að athuga
með reykskynjarana.
Höfundur er verkefnisstjóri
forvarna- og fræðslusviðs
Brunavarna Suðurnesja.
Í NÝLEGRI skýrslu fjár-
málaráðuneytisins fær skatt-
kerfið ágætiseinkunn, þar er
loks viðurkennt að dregið hafi úr
jöfnunarhlutverki skattkerfisins
á liðnum árum eftir að há-
tekjuskattur hafi verið afnuminn
og raunlækkun orðið á persónu-
afslætti umfram lækkun álagn-
ingarhlutfalls.
Ástæða er til að hrósa ráðu-
neytinu fyrir að láta ekki póli-
tískan metnað stjórna útreikn-
ingum! Í þessari skýrslu
viðurkennir ráðuneytið að skatt-
byrði láglaunafólks, ungra sem
eldri, hafi aukist vegna þess að
skattleysismörk hækkuðu ekki í
takt við launaþróun. T.d. hefur
skattbyrðin þrefaldast frá 1988
fyrir fólk með 150 þúsund á
mánuði miðað við sömu raun-
tekjur. Þá dugar ekki sá út-
reikningur að skattar hafi ein-
ungis hækkað vegna
tekjuaukningar. Þetta er í raun
einfalt reiknisdæmi sem almenn-
ingur skilur og þarf ekki há-
skólapróf til.
En meðgöngutími þessarar
viðurkenningar er a.m.k. 11 ár
því málið var tekið upp á Alþingi
árið 1997 (Ágúst Einarsson og
fleiri) og síðan af félagsskap
eldri borgara. Allt frá árinu 2000
hefur Félag eldri borgara og
Landssamband eldri borgara
haldið þessu fram ítrekað af
miklum þunga. Við fengum góð-
an stuðning fjölmargra hagfræð-
inga (Einar Árnason og fleiri),
fræðimanna við háskóla (Stefán
Ólafsson prófessor og fleiri),
ASÍ, fyrrverandi ríkisskattstjóra
(eftir að hann fór á eftirlaun) og
núverandi félagsmálaráðherra
12.05. 2006 í Mbl. Sannleikurinn
er vissulega dýrmætur en óþarfi
er að fara sparlega með hann.
Ólafur Ólafsson
11 ára meðgöngutími
Höfundur er fyrrv. landlæknir.