Morgunblaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 42

Morgunblaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 42
42 Umræðan MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2008 Morgunblaðinu hefur borist mikill fjöldi greina og pistla frá lesendum um ástandið í efnahagsmálum landsins. Margir höfundar lýsa áhyggjum sínum af þróun mála og margir gera tillögur um leiðir út úr efnahagsvanda þjóð- arinnar. Morgunblaðið leggur áherslu á að gera þessum umræðum góð skil í blaðinu á næstunni. Skoðanir fólksins Í þessum drullupytti sem „viðskiptavíkingarnir“ og okkar lýðræðislegu kjörnu stjórnmálamenn hafa komið okkur í er verkefnið yf- irþyrmandi og ekki á hvers manns færi að halda yfirvegun og leiða jafnflókið verkefni og það sem þjóðin þarf að glíma við. Skoð- anakannanir nú benda eðlilega til þess að pólitískt landslag breytist í kjölfar þessara manngerðu hörm- unga. Þrátt fyrir þau afglöp sem mönnum hafa orðið á getur það ekki talist þjóðinni til framdráttar. ’ HINN 6. nóvember síðast- liðinn mælti viðskiptaráð- herra, Björgvin G. Sigurðs- son, fyrir tiltölulega einföldu og ásættanlegu frumvarpi um breytingu á lögum um fjármálafyrirtæki nr. 161/ 2002 til að breyta rétt- arstöðu hinna gjaldþrota banka samkvæmt gjald- þrotaskiptalögum. Rúmum hálfum sólarhring síðar og án nokk- urrar viðvörunar voru kynntar til sögunnar stór- ar og víðtækar breytingar á frumvarpinu, meðal annars á gjaldþrotaskiptalögum, að sögn til að fullnægja meintum vilja erlendra kröfuhafa um að bankarnir færu í greiðslustöðvun. Ritari réttarfarsnefndar kom á fund viðskipta- nefndar og taldi Alþingi vera komið inn á „jarð- sprengjusvæði“ með tillögunum. Hann talaði fyrir daufum eyrum. Það er orðin hefð í Stjórn- arráði Íslands að heimta hroðvirknisleg vinnu- brögð á Alþingi Íslendinga, fljótvirka stimpla á meingölluð frumvörp, og málefnalegum and- mælum er lítið sinnt. Bútasaumur, skyndilausnir og hroðvirkni Enn voru eftir þetta gerðar breytingar á frumvarpinu með bútasaumi og skyndilausnum. Ég krafðist þess fyrir hönd Vinstrihreyfing- arinnar – græns framboðs að réttarfarsnefnd gæfi umsögn um breytingarnar. Því var fálega tekið og í fyrstu ekki svarað, en það hafðist að lokum með miklum eftirgangsmunum að tryggja staðfesta að það sé þeirra mat að þetta sé klár- lega brot á 70. gr. stjórnarskrárinnar. Þar kveð- ur á um að öllum beri réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur með réttlátri máls- meðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli. Þessa grundvallarreglu taka hin nýsettu lög úr sambandi og standast ekki. Fyrirsjáanlegt er að Hæstiréttur muni víkja þessum ákvæðum laganna til hliðar. Stjórnarskráin, svo ekki sé talað um mannrétt- indaákvæði hennar, er æðri almennum lögum sem brjóta gegn henni. Vopnabúr gegn Íslandi? Mér er óskiljanlegt af hverju ríkisstjórnin vill láta gömlu einkabankana lifa án þess að gera grein fyrir framtíðarskipan þeirra og banka- mála í landinu. Ég gagnrýni jafnframt harðlega að það skuli gert með afdrifaríkum breytingum á gjaldþrotaskiptalögum og stjórnarskrár- brotum þvert á aðvörunarorð réttarfarssérfræð- inga og þingmanna VG. Frumvarp um breytingu á lögum um fjármála- fyrirtæki er varð að lögum 13. nóvember síðast- liðinn er hreinlega vopnabúr málaferla erlendra sem innlendra kröfuhafa gegn ríkinu vegna hinna gjaldþrota einkabanka. Við blasir ómælt tjón og aðför að grundvelli neyðarlaganna frá 6. október 2008. Það er óþolandi að ríkisstjórn Samfylking- arinnar og Sjálfstæðisflokksins, sem bera fulla ábyrgð á efnahagshruninu, sé einnig að klúðra björgunaraðgerðum í kjölfar þess. að Markús Sigurbjörnsson, formaður réttar- farsnefndar, kæmi á fund viðskiptanefndar. Að þeim fundi loknum var ljóst að frumvarpið með áorðnum breytingum var meingallað og full- nægði ekki meintum væntingum og kröfum hinna erlendu kröfuhafa. Þeir vilja að hinir einkavæddu gjaldþrota bankar verði lagðir nið- ur hægt og bítandi með áframhaldandi við- skiptum og hægfara sölu eigna og uppgjöri skulda. Frumvarp viðskiptaráðherra mælir hins vegar fyrir greiðslustöðvun í allt að 24 mánuði. Greiðslustöðvun er og á að vera frystikista end- urskipulagningar og innan þess ferils má hvorki selja eignir né greiða skuldir. Steininn tók svo úr með síðustu breytingum meirihluta viðskipta- nefndar á frumvarpinu þar sem hroðvirknin stjórnaði enn för. Rúmum þremur klukkustund- um fyrir þriðju og síðustu umræðu um frum- varpið lagði meirihluti viðskiptanefndar, með formanninn Ágúst Ólaf Ágústsson og varafor- manninn Guðfinnu Bjarnadóttur í broddi fylk- ingar, enn fram breytingatillögur. Þær tillögur voru í sjálfu sér ekki flóknar en mjög af- drifaríkar. Með breytingunum var kveðið á um að óheimilt væri að höfða dómsmál eða halda áfram meðferð dómsmáls á hendur bönkunum á meðan greiðslustöðvun stendur eða í allt að 24 mánuði. Hér er beinlínis lokað fyrir allar máls- höfðunarleiðir á greiðslustöðvunartímabili. Ríkisstjórn og þingmeirihluta sama um stjórnarskrána? Ég benti ítrekað á að slíkt bryti gegn stjórn- arskrá lýðveldisins Íslands. Réttarfarsfræðingar Ríkisstjórnin brýtur vísvitandi gegn stjórnarskránni Atli Gíslason alþingismaður. NÚ er tor- tryggni orðin rosaleg í þjóð- félaginu og ekki aðeins „heið- arleg kreppa“, heldur er í gangi óheið- arleiki og ósannindi á milli tveggja valdamestu stjórna lands- ins, Seðlabanka og ríkis. Og hrokafull samskipti eru áberandi milli stjórnvalda og al- mennings. Það eru allir í varn- arstöðu, almenningur vill skýrari svör en fær þau ekki. Við viljum kosningar á nýju ári. En ég er það tortrygginn að ég efast um að þær myndu breyta einhverju. En til að undirbúa nýjan kom- andi þingheim langar mig að kynna hugmyndir sem hafa lítið verið í umræðunni: Aðalsalur Al- þingis virkar ekki mjög hvetjandi vinnuumhverfi. Hönnun alls stóla- kostar er nógu flott, leð- urbólstrun með gylltum skjald- armerkjum, en eru þeir hannaðir fyrir rétta líkamsbeitingu í langri setuvinnu? Ég er ekki viss um það. Hef sjálfur í minni geðv- anheilsu verið við ýmiss konar endurhæfingu og iðjuþjálfun und- anfarin ár og þá lærist betur að beita líkamanum rétt, sem þarf að vera grunnur að athöfnum, hvort sem er á vinnustað eða heimili, sem lagar þar með alla aðra líðan og lundarfar. Talsverð breyting var gerð inn- andyra á Alþingi á flestum hlut- um fyrir fáum árum en mér finnst þó margt vera orðið ansi staðnað: Vinnuborð þingmanna og litaval á veggjum er mjög letjandi og gömul stór málverk af liðnum forsetum prýða veggi í þingsal. Ég er það móðursjúkur að ég hef lítinn áhuga á að kjósa nýtt fólk inn á svona vinnustað. Ég er ekki að tala um milljónakostnað til að hressa upp á aðstæður, heldur að skipta um nokkra stóla og borð og kaupa ódýra orku og jafnvægisliti á veggina. Síðan er komið tilefni fyrir okkur alþýðulistamenn að sýna auð- og valdamönnum hvað ís- lensk alþýðulist er gott efni til landkynningar erlendis, með því að skreyta þingsalinn með „ís- lenskri alþýðulist“ (list gerð úr ódýru eða endurvinnsluefni og unnið af launalitlum listamönnum, í eða án geðröskunar). – Lista- menn eru yfirleitt ekki á of- urlaunum. Nú í kreppunni er það meira áríðandi en oft áður að minna okkar auð- og valdamenn á að styrkja okkar lista- og afreksfólk til útrásar: Við eigum fallegustu konur í heimi, landslið handbolta- manna og kvennalandslið í fót- bolta sem storka stærstu þjóðum og tónlistarmenn á heims- mælikvarða: Mezzoforte, Björk, Sigur Rós og fl. Áfram alþýðufólk á Íslandi en niður með auð- og valdamenn. Alýðuinnlit í Alþingishús Atli Viðar Engilbertsson, fjöllistamaður. ÞEGAR allt kemur til alls er líklegt að stór hluti Íslendinga hafi einhverskonar „socialdemokratiska“ lífssýn. Þessi sýn á líf og samfélag virðist geta rúm- ast í flestum stjórnmálaflokkum landsins, þó með mismunandi skýrum hætti og áherslum. Hvernig á þá kjósandi með slíka lífssýn að velja farveg fyrir sitt litla atkvæði í lýðræðisríkinu Íslandi? Sá sem telur sig þokkalegan mannþekkjara gæti þá freist- ast til að velja fremur fólk en flokk. Hafi hann þess vegna treyst best fólki í þeim flokki sem kennir sig við sjálfstæði fyrir fjöreggi þjóðarinnar, varð honum alvarlega á í messunni. Sök sér að sjálfstæðismenn hafi selt eða hálfgefið gömlu ríkisbankana, en ömurlegt er að þeir, reyndar með fulltingi fram- sóknarmanna og nú samfylkingarmanna, skuli hafa látið óáreitt það óábyrga hættuspil sem átt hefur sér stað með fjöregg þjóðarinnar. Það blasir við öllum sem vilja sjá að örfáir svokallaðir „við- skiptavíkingar“ í krafti frelsis, sem var án ábyrgðar, hafa knésett hag þjóðar sinnar. Og það með afskiptaleysi, sinnuleysi eða ein- hverju þaðan af verra, þeirra sem meirihluti landsmanna hefur val- ið til að halda um fjöregg þjóðarinnar. Í þessum drullupytti sem „viðskiptavíkingarnir“ og okkar lýðræð- islegu kjörnu stjórnmálamenn hafa komið okkur í er verkefnið yfirþyrmandi og ekki á hvers manns færi að halda yfirvegun og leiða jafnflókið verkefni og það sem þjóðin þarf að glíma við. Skoð- anakannanir nú benda eðlilega til þess að pólitískt landslag breytist í kjölfar þessara manngerðu hörmunga. Þrátt fyrir þau afglöp sem mönnum hafa orðið á getur það ekki talist þjóðinni til framdráttar að setja pólitískt þras og uppgjör í brennidepil á þessari stundu. Ekki verður þó sagt að stjórnarherrarnir og embættismenn sem hér hafa vélað um njóti mikils traust meðal þjóðar sinnar. Skylda þeirra er að standa saman og láta þjóðarhag ganga fyrir öllum öðrum hagsmunum og leita allra ráða til að lágmarka þann skaða sem þeir hafa valdið. Vegna aðgerða núverandi ráðamanna og „viðskiptavíkinganna“ hefur heil kynslóð ungra Íslendinga skuldsett sig til að kaupa íbúðir á verði sem allt of mikið aðgengi að lánsfé skrúfaði upp og á láns- kjörum sem jaðra við geðveiki. Að taka lán til íbúðarkaupa til margra áratuga á verðtryggðum kjörum jaðrar við geðveiki. Hérlendis á almúginn ekki annarra kosta völ og skuldbindur sig á þessum kjörum í trausti þess að lýðræðislega kjörnir fulltrúar okkar haldi þannig um fjöreggið að slík skuldbinding hneppi hann ekki í skuldafjötra um ókomna tíð. Verðtryggingin virðist við núverandi aðstæður hafa burði til að gera 2008-kynslóðina gjaldþrota eða festa í skuldafen til langrar framtíðar. Skylda þeirra sem við höfum kosið til að halda um fjöregg þjóðarinnar er að koma til móts við þessa kynslóð framtíðarinnar og frysta strax verðtrygg- ingu á íbúðarlánum tímabundið meðan væntalegt verðbólguskot gengur yfir. Hér verður að láta meiri hagsmuni ganga fyrir minni. Þá fær 2008-kynslóðin von um framtíð sem ekki litast af fjölda- gjaldþrotum heimila, skuldahelsi eða leiðir til landflótta. Eru það ekki verðmæti? Fjöreggið og framtíðin – Frysting verðtryggingar er verðmæti Jón Steinar Jónsson læknir. NÚ hafa stjórnvöld fengið lán til að bjarga sökkvandi skipinu. Þessu áður fallega fleyi með þessa afbragðs áhöfn! Því miður voru einvörðungu þeir hrokafyllstu og gráðugustu skipstjórar við stýrið sem skipið lumaði á og þeir fengu að sigla skipinu á sker. Skipið liggur þar enn. Áhöfnin, sem var of önnum kafin til að gæta að því hvert var siglt, situr nú á skipinu og bíður eftir björgun. Skip- stjórarnir hafa flúið af þessu sökkvandi skipi eins og rott- urnar, sem kunna alltaf að bjarga sér. Ég sagði að áhöfnin biði eftir björgun. En þessi áhöfn vill ekki hvaða björgun sem er. Þessi áhöfn fékk engu um það ráðið að siglt var á heimsins mesta sker. En þessi áhöfn er hins vegar fullfær um að bjarga sér. Þessi áhöfn vill fá að hafa hönd í bagga með björgun. Þessi þjóð er fullfær um að velja hæf- asta fólkið á allar vinnustöðvar skipsins svo hægt sé að koma því af skerinu í gott var þar sem hlúð verður að því af alúð og virðingu, en ekki af græðgi, hroka eða valdníðslu. Það er staðreynd að engum er hollt að vera lengi við völd. Það sem mér finnst hafa einkennt pólitíkina er lygi, leikur að orðum til að fá atkvæði, til að koma sínu á framfæri. Er það þess vegna sem við kjósum flokka, fólk á þing? Ég hef enga trú á pólitík í þeirri mynd sem hún er í dag. Þessir flokkar hafa básúnað loforð til hægri og vinstri, loforð sem er vitað mál að ekki er hægt að framkvæma. Það væri nær að kjósa fólk sem hefur menntun til að sinna „pólitík“. Viljum við mann í fjármálin sem hefur góða menntun á því sviði? Er þá ekki hægt að kjósa sérstaklega um það? Viljum við heilbrigðismálaráð- herra sem hefur menntun á því sviði? Er þá ekki hægt að kjósa sérstaklega um það? Við erum jú flestöll ráðin í störf vegna getu, menntunar. Er ekki ráð að breyta kerfinu þannig að við fáum hæft fólk í störfin? Ég hef tamið mér gagnýna hugsun og ég veit hvað drífur þessa pólitíkusa áfram. Ég hef enga trú á þeirra starfi lengur og hef ekki haft lengi vel. Það er til dæmis fáránlegt að við séum að borga þessu fólki eftirlaun þó svo að það sé hætt að sinna starfinu. Ég fæ ekki skilið þennan hugsunargang. Ég sinni starfi og ef ég segi því upp, eða mér er sagt upp, þá verð ég að leita annarra lausna hvað varðar fjármál. Hvernig er hægt að reka fyrirtæki á þessum for- sendum? Þetta er okkur einfaldlega of dýrt. Við erum með marga forseta á launum og ekkjur. Við greiðum þeim laun uns þau hverfa yfir móðuna miklu. Eru þau of góð til að sinna öðrum störfum þó að þau hafi gegnt þessu starfi sem þau voru kosin til af okkur, þjóðinni? Ef við lítum á heildarmyndina, að Ísland er um 300.000 manna þjóð, þá er þetta ansi skondið. Við hugsum eins og stórveldi. Við höfum enga burði til að halda þessu uppi. Það er svo margt annað sem er ekki í lagi, t.d. heilbrigðiskerfið og hvernig við hugum að öldruðum svo dæmi séu tekin. Ég persónulega hef aldrei kosið Sjálfstæðisflokkinn, en hann hefur nú verið við völd bróðurpartinn af mínum fullorðinsárum og ég tel komið nóg. Það bara verður að stokka upp, breyta, endurhugsa kerfið þannig að það virki sem best fyrir okkur öll. Við erum svo afskaplega lítil þjóð að það er óhjákvæmilegt að fólk hneigist til hroka og spillingar eftir svo langa valdatíð. Það er mannlegt eðli. Þegar manneskja telur sig komast upp með svindl, þjófnað, valdníðslu – hvað gerir hún? Hún reynir, hún misnotar aðstöðu sína og þegar hún fær enga endurgjöf, engar hömlur þá seilist höndin lengra og lengra í þá áttina. Lítið um öxl, skoðið sög- una, fjöldamorðin, yfirganginn og viðbjóðinn. Við erum eins og við erum og því verður að stokka upp, skipta út fólki, fá fagfólk inn og jafnvel í fyrirfram ákveðinn tíma. Það er hægt að kjósa yfir sig algerlega vanhæfa einstaklinga og skýrasta dæmið er George Bush, bráðum fyrrverandi forseti Bandaríkj- anna. Þarf ekki að útskýra það neitt frekar. Vangaveltur Helga Guðmundsdóttir er kennari að mennt
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.