Morgunblaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 37
37 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2008 Dansinn dunar Það var líf og fjör og mikil litagleði á danssýningu Dansskóla Sigurðar Hákonarsonar um síðustu helgi í Kópavoginum. RAX Gunnlaugur B. Ólafsson | 28. nóv. Áfram morgunleikfimi á Gufunni! Það er ótrúlegt að Rás 1 ætli að skera niður nokk- ura mínútna morg- unleikfimi í sparnaðar- skyni. Það er ekki ráðdeild á krepputímum að leggja af eitt elsta tákn þess að ríkisvaldið hafi skilning á mikilvægi lýðheilsu í landinu. Amma mín varð 106 ára og var um skeið elsti Íslendingurinn. Ég ólst upp við að hún væri með bros á vör, full af stolti yfir því hvað hún væri flink í að gera teygjur, beygjur og sveigjur eftir hressilegri leiðsögn Valdimars Örnólfs- sonar við undirleik Magnúsar Péturs- sonar. Þetta eru ekki góðar kveðjur til þeirra sem ekki komast út í líkamsþjálfun. Eldri borgarar sem hafa vanist þessum þætti áratugum saman eiga ekki að þurfa að missa af þessum dagskrárlið á miðjum vetri í rótleysi efnahagsþreng- inga. Nær væri að skera niður í síbyljunni sem er eins á öllum stöðvum, frekar en tapa niður sérkennum Ríkisútvarpsins og þá einkum Gufunnar. Ef allir popp- fræðingarnir halda sínum skerf, en morgunleikfimin þarf að fara út, þá eru áherslur stofnunarinnar taktlausar. Meira: gbo.blog.is Kristinn Jón Bjarnason | 28. nóv. Kominn tími til að texta allt innlent efni Í dag tilkynnti Rík- isútvarpið að það ætlaði að segja upp starfsfólki og spara 700 milljón króna. Þegar við skoðum stöðu þess í samanburði við ljósvakafjölmiðla á Norðurlöndum, í Bretlandi og Banda- ríkjunum stendur Ríkisútvarpið mjög illa varðandi textun. Ekki er textun í beinni útsendingu á fréttatíma og þó er text- inn til þar sem fréttaþulir lesa af skján- um. Kannski kemur það heyrnarlausum það ekki við, hvað sé að tala um í fréttatímanum. Sama má segja um Silf- ur Egils og Kastljós sem eru end- ursýndir án texta. Þegar við skoðum stöðu Ríkisútvarpsins miðað við önnur lönd sjáum við að þeir standa sig mjög illa varðandi aðgengi. Meira: kristinnjon.blog.is Vilhjálmur Þorsteinsson | 28. nóv. Ný lög um gjaldeyrisvið- skipti vekja spurningar Loks verður athyglisvert að sjá hvort stjórnvöld komast yfirleitt upp með þessa lagasetningu þegar á reynir fyrir dómstólum, innlendum og erlendum. Gjaldeyrishöft eru and- stæð EES-samningnum, grunnreglum OECD og reyndar einnig stofnsáttmála Alþjóða gjaldeyrissjóðsins. Vissulega er gert ráð fyrir neyðarrétti en það er eng- an veginn augljóst að slíkt eigi við um Ís- land, hér er ekki stríðsástand eða nátt- úruhamfarir. Meira: vthorsteinsson.blog.is HVERS vegna er svo hörmulega komið fyrir okkur Íslendingum sem raun ber vitni? Þeir sem leita munu svara við þessari spurningu úr meiri fjarlægð frá viðfangsefninu í framtíð- inni munu sjálfsagt velta fyrir sér ýmsum vísbendingum um siðferðilega hnignun þjóðar, sem hafði ekki nógu sterk bein til að þola góða daga. En menn munu einnig rannsaka brotalamir og veilur í stjórnskipun og stjórnarfari lýðveldisins. Slímusetur eins flokks – og raunar lítillar valda- klíku í forystu hans – hátt í tvo áratugi samfellt, kann ekki góðri lukku að stýra. Það býður einfaldlega upp á spillingu og nærir valdhroka þeirra sem telja sig smám saman eðalborna til auðs og valda. Fjölmiðlar – eða eiga þeir kannski að heita fámiðlar – í eigu tveggja auðkýfinga eða undir húsbóndavaldi Flokksins, í krafti ríkisins, bætir ekki úr skák. Illkynja meinsemdir eins og t.d. lög- laust og siðlaust kvótakerfi og ónothæfur gjaldmið- ill, fá að grafa um sig í þjóðarlíkamanum og eitra út frá sér. Þjóðmálaumræðan er yfirborðskennd og snýst um aukaatriði, samkvæmt hinni frægu „smjörklípuaðferð“ seðlabankastjórans. Margir sem leita að orsökum ófaranna nefna til sögunnar nokkrar skýringartilgátur, sem sjálfsagt er að taka til skoðunar: Kvótakerfið, einkavæðingu bankanna, klíkuvensl fámennisins og jafnvel EES- samninginn. Ókeypis úthlutun veiðiheimilda – sem eru mikil fémæti – til útvalins hóps útgerðarmanna er skýrt dæmi um siðlausa stjórnsýslu. Misbeiting ríkisvaldsins til að skapa sumum forréttindi af þessu tagi brýtur í bága við grundvallarreglur stjórnskipunarinnar um atvinnufrelsi og jafnræði fyrir lögum. Slíkt getur aðeins staðist til skamms tíma og þá í nafni neyðarréttar. En sú staðreynd að lögbundin þjóðareign á auðlindinni er hvorki virt né virk í framkvæmd, stenst ekki til frambúðar. Líta má á kvótaauðinn, sem tekinn hefur verið út úr skuldsettum sjávarútvegi, sem fyrsta heim- anmund ójafnaðarþjóðfélagsins. Fyrir daga kvóta- kerfisins voru ríkisbankarnir íslensku eins og hverjir aðrir sparisjóðir – venjulegir viðskipta- bankar. Fyrir tilverknað kvótaauðsins og með greiðum aðgangi að ódýru lánsfé erlendis, breytt- ust þeir í eins konar vogunarsjóði. Þar með varð til pappírsauður hinnar nýríku yfirstéttar. Hinir ís- lensku ólígarkar eiga það sameiginlegt með sínum rússnesku kollegum að eignarhald þeirra á þjóð- arauðlindum og fjármálastofnunum hefur skapað hráslagalegt ójafnaðarþjóðfélag heima fyrir og flutt mikinn auð úr landi. Einkavæðing bankanna: Pólitísk helmingaskipti Það var löngu tímabært að ríkið hætti banka- rekstri. En undirbúningnum að sölu bankanna var ábótavant og aðferðirnar voru vítaverðar. Yfirlýs- ingar ráðamanna um dreifða eignaraðild stóðust ekki. Áformum um innkomu erlends banka af hag- kvæmnis- og samkeppnisástæðum var ekki fylgt eftir. Niðurstaðan varð framlenging á helminga- skiptareglu Sjálfstæðis- og Fram- sóknarflokks sem var grundvall- arregla hinnar spilltu stjórnsýslu liðinnar aldar. Bankarnir voru af- hentir á undirverði fáeinum útvöld- um, sem voru í „góðu talsambandi við“ forystuklíkur stjórnarflokkanna. Allt regluverk og eftirlit með starf- semi þeirra var í skötulíki með þeim afleiðingum sem nú blasa við sex ár- um síðar með hruni fjármálakerf- isins, falli gjaldmiðilsins og gjaldþroti Seðlabankans. Sjálfsagt eiga kross- vensl klíkusamfélagsins, bæði í stjórnmálum og viðskiptum, sinn þátt í því, hve illa fór. Það er þá enn eitt dæmið um nauðsyn þess að opna þetta litla samfélag upp á gátt fyrir veðri og vindum utan- aðkomandi samkeppni. Sumir vilja meina að upphaf ógæfunnar megi rekja til EES-samningsins, sem gekk í gildi í árs- byrjun 1994, eða fyrir fjórtán árum. Sjálfur forseti lýðveldisins, hinn rómaði lofsöngvari útrásarauð- kýfinganna, hefur jafnvel tekið undir þennan söng líka. Rökin eiga að heita þau að EES-samningurinn feli meðal annars í sér gagnkvæman rétt til stofn- unar fyrirtækja, fjárfestinga og fjármagnsflutninga yfir landamæri á svæðinu öllu. Án EES-samnings- ins hefðu íslensku bankarnir því ekki átt rétt á að hefja starfsemi á evrusvæðinu, utan Íslands. Að þessu leyti má líkja EES-samningnum við hraðbraut með mörgum akreinum í báðar áttir, sem lögð er til að greiða fyrir umferð fólks og varnings og auka um leið umferðaröryggi. Er þá rétt að gera vegargerðarmanninn ábyrgan fyrir ofsa- eða ölv- unarakstri, sem stofnar lífi og limum vegfarenda í hættu? Er það ekki ökumaðurinn sjálfur sem ber að lögum ábyrgð á aksturslaginu? Og sætir eftir atvik- um refsingu lögum samkvæmt, jafnvel ökuleyf- issviptingu? EES-samningurinn greiddi vissulega götu einstaklinga og fyrirtækja í hvers kyns við- skiptum á stærsta fríverslunarmarkaði heims. Samningurinn átti stóran þátt í að skapa okkar þjóðarbúi ný tækifæri til vaxtar, sem kom þjóðinni allri til góða. En seint verður það sannað fyrir dómi að samningurinn beri ábyrgð á hruni bankakerf- isins fjórtán árum síðar. Þrjátíu ríki eiga aðild að evrópska efnahagssvæðinu. Aðeins eitt þessara ríkja situr uppi með hrunið fjármálakerfi og ónýtan gjaldmiðil. Bendir það ekki til þess að vandinn sé í stórum dráttum heimatilbúinn? Stærstu mistökin Hitt má til sanns vegar færa að Íslendingar hefðu sýnt framsýni og fyrirhyggju í því að feta í fótspor fyrrverandi bandalagsþjóða í EFTA með því að stíga skrefið til fulls og ganga í Evrópusambandið og peningamálasamstarfið (European Monetary Union) í framhaldi af því. Þetta var sú stefna sem Alþýðuflokkurinn undir minni forystu boðaði þjóð- inni þegar fyrir kosningarnar 1995, fyrir þrettán ár- um. Sú var tíð að við Íslendingar fullnægðum öllum settum skilyrðum (um stöðu ríkisfjármála, rík- isskuldir, vexti og verðbólgu) til þess að verða full- gildir aðilar að EMU. Hefði þessi leið verið farin hefðum við getað skipt út krónunni fyrir evrur, jafnvel áður en bankarnir voru einkavæddir á ár- unum 2001 til 2002. Jafnframt hefðum við notið styrks af Seðlabanka Evrópu sem þrauta- varabanka. Íslensku bankarnir hefðu trúlega vaxið íslenska hagkerfinu yfir höfuð jafnt fyrir því. Og þeir hefðu allt eins getað lent í erfiðleikum vegna of mikillar skuldsetningar eins og reynslan sýnir að hent hefur einstaka banka og fjármálafyrirtæki á evrusvæðinu, jafnt sem annars staðar. En það sem felldi íslensku bankana og lagði um leið allt fjár- málakerfi Íslands í rúst var ekki skortur á krónum – það var skortur á gjaldeyri, sérstaklega evrum, til að endurfjármagna skuldirnar. Á því er mikill munur hvort einstaka fjár- málastofnanir lenda í erfiðleikum fyrir áhrif alþjóð- legar bankakreppu eða að heilt þjóðfélag riði til falls sem fórnarlamb gjaldeyriskreppu. Sú stað- reynd að íslenski gjaldmiðillinn er hvergi gjald- gengur í viðskiptum og að hann er varnarlaus í sviptibyljum alþjóðlegra fjármagnsmarkaða, varð fjármálakerfinu að falli. Þjóðir með traustan gjald- miðil og öflugan bakhjarl eins og t.d. Seðlabanka Evrópu geta staðist afleiðingar alþjóðlegrar banka- kreppu. En smáþjóð sem á hvorki nothæfan gjald- miðil né trúverðugan seðlabanka fær ekki rönd við reist þegar hún verður fórnarlamb tvíburakreppu, sem er hvort tveggja í senn banka- og gjaldmiðilsk- reppa. Það er gengisfall gjaldmiðilsins sem hefur leikið okkur harðast. Það er þetta gengisfall gjald- miðilsins sem hefur sett af stað hringekju verð- bólgu, okurvaxta, gjaldþrota, atvinnuleysis og eignamissis fólks og fyrirtækja; og neyðir Íslend- inga nú til að knýja dyra hjá hjálparstofnunum og grannþjóðum með betlistaf í hendi. Ég fullyrði að með traustan gjaldmiðil eins og evruna í höndunum síðastliðin sex til sjö ár, hefðu Íslendingar ekki staðið í þeim sporum sem þeir standa í nú. Ábyrgð þeirra, sem hafa staðið í vegi fyrir því að þjóðin léti reyna á þá kosti sem byðust í samningum um aðild að Evrópusambandinu og um upptöku evru er því mikil. Hrunið var nefnilega hvort tveggja í senn fyrirsjáanlegt og fyrirbyggj- anlegt. Enda urðu margir innanlands og utan til þess að vara við því í tæka tíð. Af öllum þeim mistökum sem leitt hafa til ríkjandi neyðarástands á Íslandi, eru þau mistök stærst og örlagaríkust að hafa ekki leitað inngöngu í Evrópusambandið meðan allt lék í lyndi og við gátum gengið þangað inn uppréttir sem fullir þátt- takendur í samstarfi lýðræðisríkja Evrópu. Eftir Jón Baldvin Hannibalsson » Af öllum þeim mistökum sem leitt hafa til ríkjandi neyðarástands á Íslandi, eru þau mistök stærst og örlaga- ríkust að hafa ekki leitað inn- göngu í Evrópusambandið með- an allt lék í lyndi og við gátum gengið þangað inn uppréttir. Jón Baldvin Hannibalsson (Höfundur var utanríkisráðherra 1988-1995 og leiddi samningaviðræður Íslendinga við Evrópusambandið um EES 1989-93). Fyrirbyggjanlegt? BLOG.IS Stefán Friðrik Stefánsson | 28. nóv. Sorgardagur fyrir svæð- isstöðvar Ríkisútvarpsins Mér finnst það afleit skilaboð sem sýnd eru með því að leggja niður mestallt starf á svæð- isstöðvum Ríkisútvarps- ins, í raun leggja í rúst allt það góða starf sem þar hefur verið unnið í rúma tvo áratugi, á meðan Páll Magnússon heldur jeppanum sínum. Hver er forgangsröðin hjá þessu liði? Hefði ekki verið nær að skera niður sporslur og fríðindi toppanna fyrst og fara svo í uppstokkun. Þetta eru ekki góð skilaboð. Krafa dagsins er því burt með jeppann. Hreint út sagt. Þetta er sannarlega sorgardagur fyrir fjölmiðil sem á tyllidögum stillir sér upp sem fjölmiðli allra landsmanna. Eftir daginn í dag er það blaður bara orða- flaumur á blaði. Meira: stebbifr.blog.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.