Morgunblaðið - 29.11.2008, Qupperneq 43

Umræðan 43
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2008
HROLLVEKJANDI fréttir berast
úr Skuggamálaráðuneyti Davíðs. Yf-
irmaður skuggamála, Hannes Hólm-
steinn, útilokar ekki endurkomu
Davíðs í stjórnmálin.
Fyrir það fyrsta: ef hann sér ekki
að Davíð er nú þegar á fullu í
stjórnmálum þá er Hannes í átak-
anlegri stöðu og inni í skáp ásamt
hinum blindu. Guð forði okkur frá
því að Davíð komist til valda og reyni sig sem þing-
mann eða ráðherra eina ferðina aftur. Það er komið
nóg. Hann er ekki fær um það lengur. Til þess eru
brestirnir orðnir of djúpir og sjáanlega stórir. Við
vitum öll hvað er að á þeim bæ. Ræða Davíðs hjá Við-
skiptaráði um daginn var sett fram með einum til-
gangi og það var að fella ríkisstjórnina.
Enn og aftur kyssir Geir höndina sem heldur á
svipunni sem strauk honum um bakið. Ingibjörg
reynir að láta svo líta út að hún sjái þetta ekki. Stað-
an er að verða eins og á heimili alkóhólistans. Heim-
ilisfaðirinn er dauðadrukkinn en allir láta líta svo út
að allt sé í stakasta lagi, þó svo að fólk utan veggja
heimilisins sjái að maðurinn er ekki heill. Ingibjörg
veit hver staðan er á heimilinu, en hún veit líka að
kosningar í bráð væru glapræði. Eini kosturinn í
þeirri stöðu yrði ný ríkisstjórn með Vinstri grænum
og þá yrði Evrópuumræðan úti, eitt kjörtímabil í við-
bót. Hún veit að Evrópuinngangan er það eina rétta
fyrir þjóðina og það eina sem gæti tryggt okkur og
heimilunum í landinu öryggi.
Það er ein manneskja í Sjálfstæðisflokknum sem
stigið hefur fram undanfarið og sagt að flokkurinn
verði að taka Evrópumálin á dagskrá og ber að
fagna því að eitthvað sé að þokast í þá átt. Það er
framtíðarleiðtoginn, menntamálaráðherra, sem er í
fararbroddi fyrir þeim öflum í Sjálfstæðisflokknum
sem vilja Evrópumálin upp á borð. Hún ein hefur til
dæmis haft kjark til þess að spyrna við árásargirni
Davíðs í garð eigin flokks. Evrópuinnganga í augum
Davíðs virðist vera nóg til þess að hann sé tilbúinn að
kljúfa flokkinn og ráðast á forsætisráðherra og
menntamálaráðherra með öllum ráðum sem hann
hefur yfir að ráða. Menntamálaráðherra sér líka ef-
laust að flokkurinn hverfur ef ekki verður farið í
þessi mál. Evrópu-inngangan og upptaka eru það
skynsamlega í málinu.
Það er líka komið nóg af doða og við skulum horfa
í hina áttina hvað viðkemur ábyrgð á bankahruninu.
Á ekki að fara að rannsaka þá sem settu landið á
kúpuna? Bankastjórana og Seðlabankann sem og rík-
isstjórnina, fjármálaeftirlitið? Eiga gömlu bankastjór-
arnir að labba hlæjandi í burt með milljarða í vas-
anum og koníaksglas í hendinni ofan í
vínkjallarahvelfingu sína við ána eða Bretlandi eða
hvar sem þeir eru og segja: „Látum liðið borga
skuldirnar okkar sem við stofnuðum til og við berum
ábyrgð á. Við erum frjálsir og lausir“. Ha, ha,
ha … bergmálar hláturinn milli veggja.
Hver nagli ber merki svívirðinga þessara í húsinu,
þá er ekkert athugavert við það að þjóðnýta auðinn
þeirra með lögum úr því það var hægt að þjóðnýta
bankana.
Sama liðið er ennþá í bönkunum að stjórna. Hvern-
ig má það vera? HVERNIG MÁ ÞAÐ VERA?!
Krafan um ábyrgð er sanngjörn. Það er þyngra en
tárum tekur að verða vitni að þeim rökum að ekkert
sé hægt að gera. Sjö vikum eftir nótt hefndarinnar.
Við megum ekki persónugera vandann. Við megum
ekki draga neina til ábyrðar.
Gera menn sér grein fyrir því að í fyrsta skipti í
sögu þjóðarinnar liggur uppreisn í loftinu – það
munu verða blóðug mótmæli ef ekki verður gert neitt
í því að draga menn til ábyrgðar. Það hefði átt fyrir
löngu að vera búið að setja á stofn óvilhalla rann-
sóknarnefnd. Hvernig heldur ríkisstjórnin að einhver
treysti henni með sitt fólk, sem þekkir þennan, sem
þekkir hinn, að rannsaka eitthvað? Nefnd á vegum
Björns Bjarnasonar, á hún að rannsaka Seðlabank-
ann. Bara sem dæmi – NEI! Aldrei.
Bylting liggur í loftinu
Bubbi Morthens tónlistarmaður.
SAMKVÆMT drögum að nýjum efnahagsreikningum
ríkisbankanna eru heildareignir þeirra um 2.900 millj-
arðar króna og eigið fé um 385 milljarðar – þetta eru
önnur drögin sem birt eru – í þeim fyrstu var gert ráð
fyrir að heildareignirnar yrðu um 4.000 milljarðar
króna og eigið fé um 385 milljarðar. Þessi lækkun á
heildareignum er ágæt svo langt sem hún nær en bet-
ur má ef duga skal. Hluti af ástæðum þess errakinn
hér að neðan. Ef tekið er tillit til að eignir annarra
innlendra fjármála- og tryggingarfélaga eru á bilinu
1.500-2.000 milljarðar má gera ráð fyrir að heildareignir kerfisins séu á
bilinu 3-4-föld þjóðarframleiðsla og gætu slagað í 5-falda verði verulegur
samdráttur í þjóðarframleiðslu. Af þessari tölu eru heildareignir innláns-
stofnana um 3.500 – 4.000 milljarðar eða um þreföld þjóðarframleiðsla.
Þetta nýja fjármálakerfi er um helmingi stærra en það sem hér var um
áramótin 2003/4 þrátt fyrir þær „aðgerðir“ sem gripið hefur verið til og
sem minnka kerfið um allt að tvo þriðju hluta frá því sem var í lok sept-
embermánaðar. Til samanburðar voru í lok síðasta árs heildareignir inn-
lánsstofnana í Bandaríkjunum ríflega 1-föld þjóðarframleiðsla, á evru-
svæðinu um 2,5-föld þjóðarframleiðsla en um fimmföld í Bretlandi.
Þessar tölur eru þó ekki fyllilega samanburðarhæfar þar sem um ólíka
umgjörð starfsleyfa bankastofnana sérstaklega getur verið að ræða en
gefa samt sem áður vísbendingu um stærð kerfisins. Þá vaxa heildar-
eignir fjármálakerfisins áfram með ógnarhraða í ljósi þess að bæði fyr-
irtæki og einstaklingar eru umvörpum að óska eftir að fresta afborg-
unum og vaxtagreiðslum af sínum skuldbindingum. Því má búast við –
að óbreyttu – að fjármálakerfið eigi eftir að stækka umtalsvert í hlutfalli
við hagkerfið á næstu misserum. Í greinargerð IMF og sem birt var á
heimasíðu þeirra 25. nóvember síðastliðinn kemur fram að veruleg
óvissa umlykur þá áætlun sem gerð hefur verið í samvinnu sérfræðinga
sjóðsins og innlendra sérfræðinga og mikilvægt sé að endurreisn fjár-
málakerfisins heppnist vel. Nokkuð ljóst er að þeim mun minna sem fjár-
málakerfið er í upphafi þeim mun meðfærilegra verður það. Loks er lík-
legt að m.v. núverandi áætlanir mun innlent hagkerfi ekki hafa
trúverðugan lánveitanda til þrautavara – til þess er fjármálakerfið –
m.v. fyrirliggjandi opinberar upplýsingar – ennþá allt allt of stórt.
Er „nýja“ fjármálakerfið
enn allt of stórt?
Kjartan Broddi Bragason hagfræðingur.
Svavar Guðnason
Kristján Davíðsson
Jóhannes Jóhannesson
Jóhannes S. Kjarval
Þorvald Skúlason
Carl- Hennig Pedersen
Mogens Andersen.
Þórainn B. Þorláksson
Hafsteinn Austmann
Stefán V. Jónsson Stórval.
Dag Sigurðarson
Jón Stefánsson
Karl Kvaran
wwww.studiostafn.is, sími: 552-4700
Ingólfsstræti 6, 101 Reykjavík
SÖLUSÝNING
um helgina
S T U D I O
STAFN
Einnig verk eftir:
Gosbrunnur
áritaður
Guðmundur frá Miðdal, Keramik, Skúlptúrar
Gunnlaugur Scheving, Tréristur, Teikningar
Snorri Arnibjarnar, Dúkristur
HAGKERFI þjóðarinnar er í rúst
og orsakir þess eru ljósar, fyrirsjáan-
legar og fyrirbyggjanlegar. Sjálf-
stæðisflokkurinn og stefna hans hefur
beðið gjaldþrot. Þjóðarinnar, þeirra
sem ekki tekst að flytja úr landi, bíða
sömu örlög. Losa þarf þjóðina strax
við þá embættismenn sem eru ábyrg-
ir. Nýtt fólk þarf að koma að stjórn
landsins og stjórnmálamenn, sem
ekki hafa verið starfi sínu vaxnir, þurfa að hverfa á
braut. Það þarf að skipta út alþingismönnum og ráð-
herrum, fyrst í prófkjörum og svo í kosningum á næsta
ári. Umtalsverðar breytingar þarf að gera á flokkunum
sjálfum í lýðræðisátt og gegn valdi flokksforystunnar.
Horfast verður í augu við það að stærsti hluti vandans
er flokkakerfið og stjórnarskráin, frekar en mannlegur
breyskleiki. Gera þarf stórtækar breytingar á kosn-
ingalöggjöf og stjórnarskrá til aukins lýðræðis á kostn-
að flokksræðis og ráðherraræðis. Styrkja þarf þingræð-
ið á kostnað framkvæmdavaldsins og aðgreina t.d. með
því að ráðherrar sitji ekki á löggjafarþingi, heldur starfi
í raunverulegu umboði þingsins.
Fyrsta skrefið er að boða til kosninga á næsta ári. Al-
menningur krefst þess að umboð stjórnmálamanna
verði endurnýjað, enda augljóst að þeir sem nú stýra
landinu, eru þeir sem komu okkur í þennan vanda,
beint og óbeint, og því ófærir um að leysa hann á trú-
verðugan hátt. Það á við um báða stjórnarflokkana.
Samfylkingin getur slitið samstarfinu við þann aðila
sem mestan skaða hefur gert og unnið mest gegn hug-
sjónum jafnaðarmanna. Ábyrgð Samfylkingarinnar er
mikil og traust almennings á henni fer ört þverrandi.
Hún þekkir vart sína eigin þjóð á fundum. Þjóðin er að
missa þolinmæðina og brátt mun hin réttláta reiða
breytast í eitthvað annað nema Samfylkingin komi með
yfirlýsingu um að hún muni óska eftir endurnýjuðu um-
boði kjósenda sinna á næsta ári.
Formaður Samfylkingarinnar segir aftur á móti að
nú sé það fólkið fyrst og Flokkurinn svo og að einungis
andstæðingar Samfylkingarinnar tali fyrir kosningum í
náinni framtíð. Við þetta er tvennt að athuga. Í fyrsta
lagi má skilja þessi orð á þann hátt að jafnan sé það
Flokkurinn fyrst og fólkið svo. Það er vandi þjóð-
arinnar í hnotskurn og er jafnframt ein helsta upp-
spretta spillingar í íslenskum stjórnmálum. Hingað til
hafa flokkseigendafélögin, flokksgæðingarnir og flokks-
klíkurnar stjórnað landinu með sína eigin hagsmuni í
fyrirrúmi. Eitt dæmi, einkavæðing bankanna, annað
ráðning seðlabankastjóra. Í öðru lagi, ef fólkið á loksins
að fá að ráða, þá er vilji þess ljós: kosningar á næsta
ári.
Það er skýlaus krafa að stjórnmálamenn hlýði kröfu
fólksins og boði til kosninga þar sem verk þeirra verða
lögð í dóm kjósenda. Skiljanlega er kvíðbogi hjá mörg-
um stjórnmálamönnum, enda margir vanir því að und-
irbúa kosningar með því að dreifa fé um kjördæmið
mánuðina á undan. Margir munu þurfa að læra upp á
nýtt á bloggsíður sínar, sem hafa verið þöglar síðan
kosið var síðast. Í ljósi aðstæðna verða flokkarnir að
endurnýja umboð sitt, ef þeir vilja reyna að ávinna sér
aftur traust fólksins. Annars mun fólkið finna aðrar
leiðir til lýðræðis. Fólkið fyrst og fólkið svo.
Fólkið fyrst og fólkið svo
Pétur Henry Petersen, líffræðingur
og jafnaðarmaður.
SÍÐASTLIÐIN 20 ár eða svo, að
kalla má einnar kynslóðar tímabil,
hafið þið báðir verið áberandi í ís-
lensku þjóðlífi. Hlýtur að mega full-
yrða, að báðir hafið þið náð þeim
starfsframa sem að var stefnt á þess-
um tíma.
Líkt og verða vill með for-
ystumenn, þá skiptist viðhorf al-
mennings til ykkar með afgerandi
hætti í tvennt, með og á móti. Í ofanálag hafa þróast
tvær andstæðar fylkingar, með öðrum ykkar og þar
með á móti hinum, og öfugt, vegna þess ágreinings sem
orðið hefur ykkar í millum.
Íslenska þjóðin á nú í miklum þrengingum. Þið hafið
báðir sýnt, að þið viljið taka þátt í þeirri uppbyggingu
sem framundan er. Þannig háttar þó til, að þátttaka
ykkar stendur uppbyggingunni mjög fyrir þrifum.
Ykkur kann að finnast það ósanngjart, en persóna ykk-
ar er fyrir í veigamiklum verkefnum.
Líkt og undanfarin ár líður varla sá dagur, að fjöl-
miðlar slái ekki upp frétt af öðrum ykkar eða báðum,
sem elur á óeiningu þjóðarinnar. Hversu vel sem hvor
ykkar starfar áfram á núverandi vettvangi, þá munu sí-
felldar deilur og tortryggni sundra samstöðu þjóð-
arinnar. Ljóst er, að til eru einstaklingar sem gætu fyllt
ykkar skörð. Sá vinnufriður og þær aðstæður sem þeim
einstaklingum gæfist, gerðu árangur mun líklegri við
enduruppbyggingu íslensks efnahags- og mannlífs.
Sýnið þann þroska, óháð hvor öðrum, að þekkja vitj-
unartíma ykkar. Beinið kröftum ykkar í annan farveg,
og takið þjóðarhag fram yfir eigin löngun til að taka
áfram þátt. Engu skiptir, þótt einhverjir muni halda
fram að þið hafið hopað. Nú er ekki réttlætanlegt að
storka með stolti, heldur skyldi vægja af viti.
Davíð: Ég skora á þig að víkja úr stóli seðla-
bankastjóra og gefa öðrum kost á að leiða mótun nýrr-
ar peningamálastefnu á Íslandi. Allir vita hvaða hæfi-
leikum þú býrð yfir, m.a. sem listamaður, og myndi
þjóðin taka þér fagnandi, t.d. á þeim vettvangi.
Jón Ásgeir: Ég skora á þig að selja öll hérlend hluta-
bréf þín og fyrirtæki til margra óskyldra og þér
ótengdra aðila. Viðbúið er að þú fáir lágt verð fyrir
hlut þinn sem stendur, en að sama skapi eru mörg góð
kauptækifæri erlendis, með nýjum áskorunum.
Jón Gunnar Bergs er rekstrarhagfræðingur
og þriggja barna faðir.
Áskorun til Davíðs og Jóns Ásgeirs