Morgunblaðið - 29.03.2009, Blaðsíða 14

14 Lífeyrissjóðir
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. MARS 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bjarna Ólafsson
bjarni@mbl.is
ÞEGAR tekið er tillit til þeirra af-
skrifta, sem mjög líklega þarf að
gera á fjárfestingum lífeyrissjóð-
anna er staða þeirra mun verri en
þær tölur gefa til kynna sem nú
liggja fyrir.
Ef tekið er tillit til væntanlegra
afskrifta af eignum sjóðakerfisins í
skuldabréfum banka og fyrirtækja,
hér heima og erlendis, má gera ráð
fyrir því að neikvæð raunávöxtun í
fyrra hafi verið nær 33% en ekki
21%, eins og opinberar tölur gera
ráð fyrir. Ef horft er á trygg-
ingafræðilegt tap lífeyrissjóðakerf-
isins, en þar er tekið tillit til 3,5%
ávöxtunarmarkmiðs, nemur tapið
35,1%.
Eins og áður hefur verið vikið að
í Morgunblaðinu má ætla að af-
skrifa muni þurfa fjárfestingar ís-
lenskra lífeyrissjóða í skuldabréfum
banka, fjármálafyrirtækja og ann-
arra stórfyrirtækja að stórum
hluta.
Þá hefur einnig komið fram, m.a.
í máli Benedikts Jóhannessonar
tryggingasérfræðings, að afar mik-
ilvægt sé að lífeyrissjóðir taki slík-
ar afskriftir föstum tökum.
Hver borgar brúsann?
Skiljanlega er ákveðin tregða hjá
ákveðnum lífeyrissjóðum til að af-
skrifa fjárfestingar fyrirfram.
Margir vilja líklega vita betur
hverjar heimtur verða á fjárfest-
ingum áður en gripið er til af-
skrifta. Slíkar afskriftir koma
vissulega niður á bókfærðri stöðu
slíkra sjóða, sem getur haft þau
áhrif að þeir neyðist, lögum sam-
kvæmt, til að skerða lífeyrisréttindi
sjóðfélaga. Nú þegar hafa nokkrir
sjóðir tekið ákvörðun um skerð-
ingu, en eflaust eru einhverjir sjóð-
ir, sem þyrftu að gera slíkt hið
sama, en hafa ekki gert.
Það kemur núverandi lífeyris-
þegum vel, en lífeyrissjóðir geta
ekki lengi greitt út lífeyri umfram
raunverulega getu. Því lengur sem
sjóðir gera slíkt þeim mun verri
verður staða þeirra, sem taka
munu lífeyri í framtíðinni.
Þess vegna er grundvallaratriði
að lífeyrissjóðir horfist í augu við
staðreyndir og reyni ekki að fegra
bækur sínar. Séu réttindi ekki
skert – þar sem við á – er gengið á
réttindi þeirra sem reiða munu sig
á lífeyrissjóðina á næstu árum og
áratugum.
Mikilvægt er að geta þess hér að
sumir lífeyrissjóðir hafa gripið til
þeirra aðgerða sem hér er lýst og
afskrifað stóran hluta fjárfestinga
sinna í skuldabréfum banka og fyr-
irtækja. Af opinberum tölum má
hins vegar ráða að ekki hafi allir
sjóðir gert slíkt hið sama.
Í tölum sem Seðlabankinn tekur
saman mánaðarlega um stöðu líf-
eyrissjóðanna eru þessar fjárfest-
ingar teknar saman. Þegar talað er
um markmið fjárfestinga lífeyris-
sjóðanna er miðað við hvar eigna-
safnið ætti að standa ef markmiði
um 3,5% ávöxtun umfram verð-
bólgu væri náð. Hér eru einnig
teknar með nettó-iðgjaldagreiðslur
á síðasta ári.
Afföllin óviss
Miðað við markaðsverð á skulda-
bréfum íslensku viðskiptabankanna
má gera ráð fyrir 90-95% afföllum
af þeim. Hér er miðað við 90% af-
skriftarþörf. Hvað varðar fyrir-
tækjabréf þá eru margir stærstu
útgefendur slíkra bréfa orðnir
gjaldþrota eða eiga í miklum fjár-
hagslegum erfiðleikum. Má sem
dæmi nefna Baug, Samson og FL
Group í því sambandi. Hér er gert
ráð fyrir því að afföll af þessum
bréfum verði um 75%, en þau gætu
orðið meiri eða minni en sem því
nemur.
Þá er hér gert ráð fyrir 70% af-
föllum af erlendri skuldabréfaeign
lífeyrissjóðanna, en öllu meiri
óvissa ríkir um þá tölu. Hafa ber
hins vegar í huga að eign lífeyris-
sjóðanna í erlendum skuldabréfum
var lítill hluti af eignasöfnum
þeirra og munu minni eða meiri af-
föll af þeim fjárfestingum ekki hafa
mikil áhrif á niðurstöðuna.
Hér ber einnig að taka fram að
miðað er við stöðu lífeyrissjóða-
kerfisins í ágúst 2008, þegar af-
skriftarupphæðir eru reiknaðar.
Miðað við tölur Seðlabankans frá
Morgunblaðið/RAX
Lífeyrissjóðir Verði afskriftarþörf lífeyrissjóða ekki mætt er hætta á að réttindi komandi kynslóða skerðist.
Ekki áhyggjulaust
NÝR OG TRAUSTUR
KOSTUR Í SPARNAÐI
OG FJÁRFESTINGUM