Morgunblaðið - 15.07.2009, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚLÍ 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
EKKI hefur komið fram með skýr-
um hætti hversu veðsett eignasafn
Landsbankans kann að vera. Það
getur haft áhrif á hversu mikið ríkið
fær úr þrotabúinu enda ganga kröf-
ur sem njóta veðréttar framar for-
gangskröfum. Frekari óvissa þykir
einnig ríkja um eignirnar enda ljóst
að mikið kapphlaup verður milli
kröfuhafa að fá greiðslu úr búinu.
En það eru frekari spurningar
sem vakna við gerð minnisblaðsins.
Þannig spyrja lögfræðingarnir, þau
Sigríður Logadóttir og Sigurður
Thoroddsen, hvers vegna ekki var
staðið fastar í fæturna þegar samið
var um ábyrgð ríkisins í málinu. Það
að taka á sig ábyrgð Tryggingasjóðs
hefði, að þeirra mati, ekki þurft að
leiða til þess að ríkið sé sett í stöðu
einkaréttarlegs samningsaðila þar
sem samningsákvæði tryggja stöðu
lánveitenda fremur en lántaka.
Þá sé ekki að finna neina tilvísun í
samningunum til hinna umsömdu
Brussel-viðmiða frá 14. nóvember
2008 og geti það haft miður góð áhrif
ef leita þarf túlkunar dómstóla, en í
viðmiðunum eru Bretar og Hollend-
ingar skuldbundnir til að taka fullt
tillit til hinna erfiðu og fordæmis-
lausu aðstæðna sem Ísland er í.
„Þar sem samningarnir eru
einkaréttarlegs eðlis og undir
breskri lögsögu og breskum lögum
fer það eftir þeim lögum hvort túlka
megi samningana út frá þessum við-
miðum. [Lögfræðingarnir] draga í
efa að slík túlkun myndi komast að í
breskum dómstól þar sem ekki er
vísað til þeirra í sjálfum samn-
ingnum.“
Getur þetta til dæmis verið slæmt
fyrir ríkið komi til þess að það óski
eftir því að taka samningana upp
vegna breyttra aðstæðna.
Þó er tekið fram í minnisblaðinu
að vegna anna hafi lögfræðingarnir
ekki getað „stúderað“ samninginn
eða gert samanburðarrannsóknir
eins og best hefði verið á kosið.
Hefðu átt að standa fastar í fætur
Tveir lögfræðingar Seðlabankans segja það að taka á sig ábyrgð Tryggingasjóðs innistæðueigenda
hefði ekki þurft að leiða til þess að íslenska ríkið sé sett í stöðu einkaréttarlegs samningsaðila
Lögfræðingar Seðlabankans fara
hörðum orðum um Icesave-samn-
ingana í minnisblaði sem kynnt
var utanríkismálanefnd Alþingis.
Skjalið er hluti af skýrslu sem
kynnt verður á morgun og kann
að taka einhverjum breytingum.
» Ekki var leitað til lögfræðinga Seðlabankans við
samningsgerð vegna Icesave
» Íslenska ríkið virðist ekki beinlínis eiga rétt á að
samningurinn verði tekinn upp og endursamið
» Það setur verulegt strik í reikninginn ef neyðar-
lögin standast ekki stjórnarskrá
Morgunblaðið/Heiddi
Seðlabankinn Í umsögn hans kemur fram mat á stöðu eigna og skulda íslenska þjóðarbúsins frá árinu 2009 til ársins 2018, að Icesave-skuldinni meðtalinni.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Þórð Snæ Júlíusson
thordur@mbl.is
ERLENDAR skuldir íslenska þjóð-
arbúsins, að Icesave-skuldinni með-
talinni, munu ná hámarki árið 2010
þegar þær verða 2.953 milljarðar
króna. Þær verða þá um 200 pró-
sent af landsframleiðslu ársins í ár,
en hún er áætluð um 1.430 millj-
arðar króna. Þetta kemur fram í
skriflegri umsögn Seðlabanka Ís-
lands um Icesave-samningana og
greiðslubyrði vegna erlendra lána
sem kynnt var á fundi fjárlaga-
nefndar á mánudag og Morgun-
blaðið hefur undir höndum, með
þeim fyrirvara að einhverjir út-
reikningar gætu breyst. Síðar í um-
sögninni segir að „ljóst er að hag-
stjórnarákvarðanir næstu ára munu
ákvarða í hvaða mæli Icesave-
skuldbindingarnar verða byrði á
komandi kynslóðir. Ef áhersla verð-
ur lögð á hagvöxt, þá þurfa efna-
hagsleg áföll að dynja yfir til þess
að Icesave-skuldbindingarnar einar
og sér leiði til þess að ríkissjóður
geti ekki staðið við erlendar skuld-
bindingar sínar.“ Endanleg útgáfa
umsagnarinnar verður kynnt á sam-
eiginlegum fundi efnahags- og
skattanefndar og fjárlaganefndar í
dag.
Hrein skuldastaða víða verri
Matið sem kemur fram í umsögn-
inni er háð nokkrum forsendum á
borð við að endurheimt eigna
Landsbankans verði 75 prósent, að
gengisþróun verði hagstæðari en
núverandi staða segir til um og hag-
vöxtur verði á tímabilinu.
Seðlabankinn segir að mun erf-
iðara sé að meta áhrif Icesave-
samningsins í heild á stöðu þjóðar-
búsins en á stöðu ríkissjóðs og því
sé „heppilegast að halda einkageir-
anum fyrir utan mat á sjálfbærni
Icesave-samningsins“. Í umsögninni
kemur fram að hrein skuldastaða
ríkissjóðs og Seðlabankans verði 44
prósent af vergri landsframleiðslu
árið 2010 og að til samanburðar sé
hrein staða ýmissa ríkja mun verri
en staða Íslands. Meðal annars
verði hrein skuldastaða Ítala 117,5
prósent af landsframleiðslu á næsta
ári og Japana um 114,8 prósent. Þá
verði Bandaríkin, Bretland, Þýska-
land og Frakkland öll með hærri
skuldastöðu sem hlutfall af lands-
framleiðslu en Íslendingar. Þó er
tekið fram að sá samanburður „sé
ekki alveg hafinn yfir gagnrýni“ þar
sem tölurnar um Ísland hafi ekki
tekið til sveitarfélaga.
Skuldum um 3.000 milljarða
 Erlendar skuldir ná hámarki á næsta ári samkvæmt mati Seðlabanka  Verða
um 200 prósent af landsframleiðslu  Hrein skuldastaða ýmissa ríkja mun verri
Erlendar skuldir þjóðarbúsins
munu verða um 200 prósent af
landsframleiðslu þegar þær ná
hámarki. Í umsögn Seðlabankans
kemur fram að efnahagsleg áföll
þurfi til að ríkissjóður geti ekki
staðið við skuldbindingar sínar.
ERLENDAR EIGNIR ÞJÓÐARBÚSINS
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Icesave-eign* 376 322 269 250 221 110 89 0 0 0
Gjaldeyrisstaða 673 986 845 956 956 996 1.018 966 922 904
FIH** 81 74 74 0 0 0 0 0 0 0
Eignir lífeyrissj. 496 476 501 547 578 603 621 647 686 728
Alls 1.625 1.857 1.689 1.752 1.755 1.710 1.728 1.613 1.608 1.632
ERLENDAR SKULDIR ÞJÓÐARBÚSINS
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Icesave skuld 575 527 530 522 427 419 342 301 261 220
V/gjaldeyrisforða 584 836 617 576 454 374 299 241 194 147
skuldir í erl.mynt 59 54 54 56 56 56 55 54 55 55
Skuld SÍ utan forða 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97
Aðrar skuldir*** 206 206 206 206 206 206 206 206 206 206
Opinb.f/einka**** 1.312 1.235 1.238 1.279 1.276 1.270 1.254 1.248 1.256 1.265
Alls 2.832 2.953 2.740 2.725 2.516 2.422 2.252 2.146 2.067 1.989
Hrein skuld 1.207 1.096 1.051 973 761 711 524 533 460 357
Heimild: Seðlabanki Íslands og fjármálaráðuneytið
* Miðað við 75 prósent af eignum endurheimtist
** Seðlabankinn tók danska bankann að veði fyrir 500milljóna evra láni til Kaupþings.
Hann á að selja árið 2012 og andvirðið rennur í gjaldeyrisvaraforðann.
*** Aðrar skuldir hins opinbera í íslenskum krónum
**** Sameiginlegar skuldir opinberra fyirtækja og einkaaðila
Erlendar eignir og skuldir þjóðarbúsins
Allar tölur eru í milljörðum króna og miða við stöðuna í lok hvers árs
Seðlabankinn og Icesave
Seðlabankinn telur að hægt verði að
greiða fyrir Icesave með ýmsu móti
og hann hefur meðal annars gert
greiningu á því hversu mikið þyrfti
að hækka virðisaukaskatt til að fjár-
magna skuldina. Skýrt er þó tekið
fram að bankinn er ekki að mæla
með þessari leið, heldur sé einungis
um dæmi að ræða. Þar er tiltekið að
virðisaukaskattur gæti hækkað ann-
ars vegar úr 7 prósentum í 7,83 pró-
sent, og hins vegar úr 24,5 prósent-
um í 27,39 prósent. Seðlabankinn
segir að ef þessi leið verði farin muni
uppsafnaður ávinningur ríkissjóðs í
lok árs 2025, þegar Icesave-skuldin
verður að fullu greidd, verða meiri
en heildargreiðslur vegna hennar.
Bankinn gerir ekki ráð fyrir því að
tekjurnar, sem fáist með hækkun-
inni, verði notaðar til að borga inn á
skuldina, heldur að þær verði látnar
safna vöxtum, sem verði hærri en
Icesave-vextirnir, út tímabilið.
Icesave
greitt með
virðisauka
Seðlabankinn setti
upp greiðsludæmi
Í umsögn Seðlabankans kemur fram
að öll lánshæfismatsfyrirtækin þrjú
hafi verið upplýst um efni þeirra lána-
samninga sem Íslendingar ætla að
gangast undir. Fram hafi komið að
sérfræðingur Moodýs í málefnum Ís-
lands telji jákvætt að óvissu verði
eytt varðandi skuldastöðu Íslands og
að skuldastaðan með Icesave verði
viðráðanleg. Fulltrúi Fitch hafi einnig
verið jákvæður í garð þess að óviss-
unni verði eytt í málinu. Orðrétt segir
síðan í umsögninni „að lokum má
nefna að fram hefur komið í sam-
tölum við erlenda fjárfestingarbanka
að ekki er talið útilokað að ríkissjóður
gæti kannað markaði fyrir lok ársins
ef endurreisnaráætlunin [innsk.
blaðam. áætlun IMF og stjórnvalda]
fer fram samkvæmt áætlun.“
Markaðir
gætu opnast
Umsögn Aðstoðarseðlabankastjóri
og Seðlabankastjóri.