Morgunblaðið - 15.07.2009, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚLÍ 2009
Þáttaskil SPRON heyrir sögunni til eftir 77 ár. Hér er unnið að því úti á Seltjarnarnesi að fjarlægja merkið og líklega hafa ófáir horft á það með söknuði.
Ómar
Hrannar Baldursson | 14. júlí
Hvað er glæpur og hvað er
ekki glæpur?
Að afhenda vinum sínum
eignir þjóðarinnar til sölu
og lána þeim fyrir kaupun-
um með peningum þjóð-
arinnar? Að fella krónuna
skipulega til að láta árs-
fjórðungsreikninga líta
betur út með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um fyrir alla þá sem skulda verðtryggð lán
eða myntkörfulán? Að selja eignir eigin
fyrirtækis öðru eigin fyrirtæki og borga
ekki þessar eignir með hvorugu fyrirtæk-
inu, enda voru kaupin gerð með lánum?
Ef einhverjum finnst eitthvað af þessu
ofangreindu flokkast undir eðlileg við-
skipti eða ásættanlega samfélagshegðun
skal viðkomandi vinsamlegast taka til
rannsókna á eigin gildum. . . .
Meira: don.blog.is
Haraldur Hansson | 14. júlí
Svona bara gerir
maður ekki
Ef við ætlum að halda
einhverri reisn þá verður
að taka ESB-umsókn af
dagskrá á meðan Ice-
Save-deilan er óútkljáð.
Um það ættu allir að vera
sammála, hvort sem þeir
eru með eða á móti ESB-aðild. ESB var/
er beinn þátttakandi í IceSave-deilunni.
Afstaða þess var ekki hlutlaus og að
margra dómi vafasöm; það stóð vörð um
eigið kerfi frekar en að leita réttlætis.
Það má lesa úr gögnum málsins, svörum
Ingibjargar Sólrúnar og skrifum um mál-
ið. Nú er talað um að samþykkja ríkis-
ábyrgð með fyrirvara. . . .
Meira: maeglika.blog.is
BLOG.IS
MARGIR kunna þá
list að gera einfalda
hluti flókna, en þeir eru
færri sem hafa hæfi-
leika til að gera flókna
hluti einfalda. Kannski
er það þess vegna sem
málefni Icesave-reikn-
inga Landsbankans
vefjast fyrir mörgum.
En Icesave snýst þó að-
eins um þrjár einfaldar
spurningar og við þeim öllum verða
þingmenn að kunna svörin áður en
þeir geta sannfært sig og þjóðina um
að hagsmuna okkar Íslendinga hafi
verið gætt í samningum við hollensk
og bresk stjórnvöld.
1. Ber Íslendingum að borga Icesave-
skuldbindingar Landsbankans?
2. Geta Íslendingar borgað?
3. Hvernig og hversu mikið á að
greiða?
Hér verður það gefið sem forsenda
að Íslendingar ætli sér að taka á sig
þessa ábyrgð og ekki er hægt að taka
afstöðu til greiðslugetunnar í svo
stuttri grein. Það sem hér verður
skoðað er hvort sá samningur sem nú
liggur fyrir lágmarki þann kostnað
sem falli á íslenska skattgreiðendur,
þó þannig að staðið sé að fullu við
(meintar) lagalegar skuldbindingar.
Verður hér fyrst og fremst einblínt á
samning um jafna stöðu krafna Ís-
lands, Bretlands og Hollendinga
gagnvart þrotabúi Landsbankans,
sem samninganefndin íslenska virðist
hafa gert.
Hvernig og hversu
mikið á að greiða?
Áður en hægt er að skoða hvað
gæti fallið á hinn íslenska inn-
stæðutryggingasjóð verður að skoða
hversu langt eignir Landsbanka duga
til, enda er það eðlilegt að Lands-
banki greiði eigin skuldir, í það
minnsta áður en á aðra reynir. Um
úthlutunina sjálfa liggja engin gögn
fyrir Alþingi. Þá skipta upplýsingar
um innstæðu hvers ein-
staks innstæðueiganda
höfuðatriði, því fjár-
munum er úthlutað
hlutfallslega upp í
hverja einstaka inn-
stæðukröfu. Hér eru
þessar upplýsingar
áætlaðar, þar sem ekki
hefur verið upplýst um
samsetningu innstæðna
gagnvart Alþingi.
Íslenski trygginga-
sjóðurinn ábyrgist að-
eins fyrstu 20.887 evr-
urnar á hverjum reikningi og ekkert
umfram það, samkvæmt lögum um
sjóðinn, en Bretar og Hollendingar
ábyrgjast tilteknar fjárhæðir umfram
þetta án skyldu. Hér verður það gefið
sem forsenda að hefðbundin inn-
stæða á hverjum reikningi í Bretlandi
hafi numið 40.000 evrum og að hefð-
bundin innstæða í Hollandi hafi num-
ið 26.000 evrum, sem ætti ekki að
vera fjarri lagi miðað við tölur birtar í
greinargerð með frumvarpi til laga
um svokallaða Icesave-ábyrgð, s.s.
um heildarfjárhæð innan og utan
ábyrgð Íslands.
Úthlutun miðað við 60%
endurheimt innstæðukrafna
Hér er það gefið sem forsenda, í
dæmaskyni, að allar eignir Lands-
bankans verði seldar strax í dag með
afföllum þannig að 60% aflist á móti
forgangskröfum, sem að mestu eru
erlendir innstæðueigendur. Samtals
endurheimtast þá 15.600 evrur inn á
hverja hefðbundna innstæðu í Hol-
landi (60% af 26.000) og 24.000 evrur
inn á hverja hefðbundna innstæðu í
Bretlandi (60% af 40.000).
Niðurstaðan verður þá sú að ekk-
ert fellur á hinn íslenska trygg-
ingasjóð vegna breskra innstæðna,
því endurheimt er hærri en 20.887
evrur, og um 330 milljón evrur falla á
íslenska ríkið vegna hollenskra inn-
stæðna, eða um 60 milljarðar íslenska
króna, þar sem ekki næst að greiða
þessum aðilum umfram lágmarks-
trygginguna. Með öðrum orðum, ef
eignir Landsbankans væru seldar
með afföllum í dag og þeim úthlutað í
samræmi við lög um gjaldþrotaskipti
falla um 60 milljarðar íslenskra króna
á íslenska ríkið og skuldbindingin að
fullu greidd. Þessi niðurstaða er mjög
fjarri þeim tölum sem nú liggja á
borðinu jafnvel þótt beðið verði með
að selja eignir Landsbankans. Þessi
aðferðafræði við úthlutun hefur verið
staðfest með áliti hæstaréttarlög-
mannanna Ragnars H. Hall og Harð-
ar F. Harðarsonar hjá Mörkinni lög-
mannsstofu. Hér er miðað við að
eignir séu seldar strax eða í það
minnsta sem fyrst, þó með afföllum
sé, til þess að vextir falli ekki á trygg-
ingasjóðinn sem ekki er hægt að end-
urheimta til þrotabúsins.
Innlausn erlendra ríkja á inn-
stæðukröfum skiptir ekki máli
Það skal tekið fram að hér skiptir
engu máli hvort hollenski eða breski
tryggingasjóðurinn, eða seðlabanki
viðkomandi ríkis eða stjórnvöld, hafi
leyst til sín viðkomandi innstæðu.
Þessir aðilar öðlast hvorki betri né
verri stöðu við það að framkvæma
slíkar aðgerðir. Viðkomandi opin-
berir aðilar koma í stað innstæðueig-
andans en ekkert meira en það. Ís-
land ábyrgist enn 20.887 evrur á
hverjum innstæðureikningi, í sam-
ræmi við íslensk lög og evrópska til-
skipun, og hin erlendu ríki ábyrgjast
það sem umfram er án þess að það
tengist evrópskum tilskipunum.
Þetta hefur jafnframt verið stað-
fest gagnvart undirrituðum með
framangreindu áliti hæstaréttarlög-
mannanna Ragnars H. Hall hrl. og
Harðar F. Harðarsonar hrl., en
Ragnar hefur raunar þegar staðfest
þennan skilning með innsendri grein
til Morgunblaðsins. Þessi niðurstaða
er að teknu tilliti til áhrifa svokallaðra
neyðarlaga. Hin erlendu ríki eru
þannig ekki jafnsett Íslendingum við
úthlutun úr búi Landsbankans, held-
ur þvert á móti eftirstæð.
Samningur umfram skyldu
og ekki í samræmi við lög
Þrátt fyrir framangreint virðist ís-
lenska samninganefndin hafa samið
við Breta og Hollendinga um að kröf-
ur Íslendinga, Breta og Hollendinga
skulu jafnsettar gagnvart þrota-
búinu. Þetta hefur skelfilegar afleið-
ingar fyrir endurheimt íslenska
tryggingasjóðsins. Hann eignast þá
aðeins eina kröfu á þrotabúið, jafn-
setta hinum erlendu ríkjum, samtals
að fjárhæð 3.679.242.850 evrur.
Tryggingasjóðurinn fær miðað við
þennan samning úthlutað 60% af
þeirri fjárhæð og situr eftir með um
2,2 milljarða evra tap, eða um 400
milljarða íslenska króna. Tapið ætti,
miðað við sömu forsendur, með réttu
að vera 60 milljarðar íslenskra króna,
samanber það sem að framan er rak-
ið. Munar hér 340 milljörðum ís-
lenskra króna, sem falla til viðbótar á
íslenska skattgreiðendur vegna þessa
viðbótarsamnings! Það er eitt að taka
á sig hina svokölluðu Icesave-
skuldbindingu, annað er að gera það
með þeim hætti að hin erlendu ríki
beinlínis hagnast á samningsniður-
stöðunni.
Ábyrgð íslenska innstæðusjóðsins
nýtur þannig forgangs á kröfur Breta
og Hollendinga samkvæmt íslenskum
lögum. Íslenska samninganefndin
hefur hins vegar án ástæðu eða
skyldu samið um jafna stöðu krafn-
anna. Það samkomulag hefur í för
með sér að Bretar og Hollendingar
hagnast yfir 300 milljarða íslenskra
króna, sé miðað við 60% úthlutun upp
í innstæðukröfur, greitt úr vasa ís-
lenskra skattgreiðenda.
Hverju breytir
þetta um Icesave?
Þeir sem talað hafa um mikilvægi
þess að komast til botns í Icesave-
deilunni hljóta að fagna framan-
greindum niðurstöðum. Hægt er að
ljúka Icesave án þess að leggja í það
minnsta 350 milljarða byrðar á ís-
lenska þjóð, sem Gylfi Magnússon
telur að samkomulagið muni kosta.
Hægt er að útkljá deiluna algerlega í
samræmi við lög og tilskipanir með
nokkurra tuga milljarða skuld og um
leið standa við skuldbindingar Íslend-
inga að fullu.
Hér þarf ekki að breyta svoköll-
uðum Icesave-samningi þó svo það
væri æskilegt, heldur eingöngu ein-
stöku ákvæði í hliðarsamkomulagi
þar sem gerð voru stórkostleg mistök
sem byggðust ekki á íslenskum lög-
um. Þeir sem hafa talað og skrifað um
að Icesave sé vond niðurstaða en sú
skásta í stöðunni hljóta að styðja að
breytingar séu gerðar á þessum
samningum í samræmi við eðlilega
kröfuhafaröð.
Einnig hljóta aðilar fylgjandi ESB-
aðild, sem vilja skrifa undir Icesave í
þeirri von um að við getum komist
inn í sambandið, að styðja að þetta
verði lagað. Það hlýtur að skipta máli
að þjóðin sé ekki með óbragð í munni
gagnvart Evrópusambandinu þegar
kemur að því að ræða um aðild. Eða
halda þeir að auðvelt verði að sann-
færa almenning á Íslandi um það að
við fáum „góðan samning“ við ESB
eftir þessa útreið?
Þeir þingmenn sem samþykkja að
Icesave-skuldir Landsbankans verði
greiddar hljóta að ætlast til þess að
farið sé eftir íslenskum lögum þegar
kemur að því að úthluta verðmætum
úr búi Landsbankans og tilkostnaði
haldið í lágmarki. Því hlýtur meiri-
hluti þings að vilja tryggja að íslensk
lög séu höfð í heiðri. Það verður að-
eins gert með því að koma í veg fyrir
að Bretar og Hollendingar hagnist
um að minnsta kosti 300 milljarða úr
vasa íslenskra skattgreiðenda.
Ábyrgð þeirra þingmanna er mikil
sem ætla sér að leyfa slíkum mistök-
um að eiga sér stað.
Ætla þingmenn að gefa Bretum
og Hollendingum 300 milljarða?
Eftir Einar
Sigurðsson » Íslenska samninga-
nefndin hefur hins
vegar án ástæðu eða
skyldu samið um jafna
stöðu krafnanna. Það
samkomulag hefur í för
með sér að Bretar og
Hollendingar hagnast
yfir 300 milljarða ís-
lenskra króna, sé miðað
við 60% úthlutun upp í
innstæðukröfur...
Einar Sigurðsson
Höfundur er bankastarfsmaður.