Morgunblaðið - 11.10.2009, Blaðsíða 6

6 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 2009
ostur
Ríkur af mysupróteinum
Bra
gðg
óð
nýju
ng
9%
aðeins
Prófaðu nýja braðgóða Fjörostinn,
fituminnsta kostinn í ostaúrvali dagsins.
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
T
uttugu árum eftir að Berlínarmúrinn
féll horfir helmingur Austur-
Þjóðverja á gamla alþýðulýðveldið já-
kvæðum augum, 49% telja að þar hafi
verið fleira jákvætt að finna en nei-
kvætt og 8% segja að þar hafi einungis góðir hlutir
átt sér stað. „Ég verst því að fordæma DDR sem
ríki allsherjar óréttlætis, þar sem ekki hafi verið til
vottur af hinu góða,“ sagði Erwin Sellering í ný-
legu viðtali en hann er forsætisráðherra Mecklen-
burg, eins fátækasta sambandsríkis Þýskalands
sem áður var hluti Þýska alþýðulýðveldisins
(DDR).
20 og 60 ár frá sögulegum atburðum
Hinn 7. október síðastliðinn voru 60 ár liðin frá
stofnun Þýska alþýðulýðveldisins en þann dag
voru árlegar glæsisýningar haldnar í Austur-
Berlín þar sem lýðveldið og Kommúnistaflokk-
urinn voru hyllt.
Í nóvember eru ennfremur 20 ár frá því að
Berlínarmúrinn féll og alþýðulýðveldið liðaðist í
sundur. Eftir 20 ára sambúð austurs og vesturs er
enn töluverður munur á kjörum þessara hópa
Þýskalands. A-Þjóðverjar eru svartsýnni á fram-
tíðina en landar þeirra í vestri, þar var atvinnu-
leysi tvöfalt hærra í september en í vestri og um
20% fleiri þiggja félagslega aðstoð auk þess sem
skattgreiðslur í austri eru um 50% lægri en
vestanmegin.
Markmið þýskra stjórnvalda er að sambands-
ríkin sem áður tilheyrðu A-Þýskalandi standi efna-
hagslega á eigin fótum árið 2019 en þau eru enn
háð gömlu sambandsríkjum vestursins. Fram-
leiðsla á íbúa nemur aðeins um 70% af framleiðslu
gömlu sambandsríkjanna samkvæmt nýrri rann-
sókn auk þess sem fyrirtækin eru smærri, flytja
lítið úr landi og stunda litlar rannsóknir og þróun-
arvinnu.
Sé horft til þessara staðreynda er ef til vill ekki
að undra að A-Þjóðverjar sjái gamla tíma í hyll-
ingum þar sem „ríkið sá um sína“. Leikskólapláss
og atvinna voru trygg þó njósnir, ferðatakmark-
anir, vöruskortur og ólýðræðislegir stjórnarhættir
hafi verið ríkjandi.
„Ný tegund ostalgíu hefur litið dagsins ljós,“
segir sagnfræðingurinn Stefan Wolle, sem sjálfur
ólst upp austanmegin, í samtali við tímaritið
Spiegel. En orðið ostalgía hefur verið notað til að
lýsa nostalgíu eða söknuði A-Þjóðverja eftir gamla
einræðisríkinu. Wolle hefur gefið út fjölda bóka
um lífið í gamla alþýðulýðveldinu. „Söknuðurinn
eftir öruggri veröld einræðisríkisins er ekki bara
lengur meðal fyrrverandi embættismanna,“ segir
Stefan Wolle.
Tilvistarangist og betlarar eftir sameiningu
Wolle segir að nú sé alþýðulýðveldið einnig hafið
í hæstu hæðir af ungu fólki sem hafi fæðst eftir
sameiningu Þýskalands og hann varar við því að of
lítið sé gert úr einræðisvaldi gamla Kommúnista-
flokksins. Wolle hefur fengið þúsundir bréfa og
tölvupósta vegna skrifa hans í tengslum við niður-
stöður ofangreindrar skoðanakönnunar sem sýnir
að hátt hlutfall A-Þjóðverja horfi jákvæðum aug-
um til baka. Bréfin gefa innsýn í hugsanagang
reiðra og vonsvikinna borgara: „Þegar horft er á
hlutina út frá núverandi aðstæðum tel ég að með
falli múrsins höfum við verið hrakin úr Paradís,“
skrifar 38 ára karlmaður. Hann þakkar Guði fyrir
að hafa fengið að upplifa alþýðulýðveldið í nokkurn
tíma og hann hafi fyrst komist í kynni við tilvistar-
angist, betlara og útigangsmenn eftir sameiningu
austurs og vesturs. „Frelsið særir einnig,“ segir
Wolfgang Tiefensee sem hefur umsjón með þróun
nýju sambandsríkjanna. „Óttinn við þá háttsettu
hefur vikið fyrir óttanum um að tilheyra þeim
lægst settu,“ segir Tiefensee.
Reuters
Hrakin burt úr Paradís
 60 árum eftir stofnun A-þýska alþýðulýðveldisins og 20 árum eftir fall Berlínarmúrsins
er þýska þjóðin enn klofin  Bág kjör og atvinnuleysi varpa gullnum ljóma á liðna tíma
Einstakir Trabantinn var tákn-
mynd A-Þýskalands og Trab-
antklúbbar funda nú reglulega
þar sem safnarar bera saman
glæsibifreiðar sínar.
SÖKNUÐUR eftir gamla Þýska-
landi lifir ekki einungis meðal Aust-
ur-Þjóðverja. Margir Vestur-
Þjóðverja telja fórnarkostnaðinn
við sameiningu austurs og vesturs
hafa verið of mikinn. Blaðamað-
urinn og rithöfundurinn Maxim
Biller opinberaði nýlega andúð sína
á a-þýskum „röflurum“ og varð
þannig að einskonar talsmanni
v-þýskra „röflara.“ Og af hverju
þessi andúð? „Því Bonnar-lýðveldið
var um það bil svalasta og frjálsasta
land í heimi,“ segir Biller í dag-
blaðinu Frankfurter Allgemeine. En
varð svo fyrir „lamandi áhrifum frá
útlendingahatandi, þjóðernissinn-
uðum og að eilífu bolsévískum
bleyðum austursins,“ segir Biller.
jmv@mbl.is
Reuters
Gleði Fjöldi Vestur-Þjóðverja sakn-
ar tímanna fyrir sameiningu.
Fórnin var
of mikil
Óánægjan er ekki
bara austanmegin
VALDAMESTI
Austur-Þjóð-
verjinn hlýtur að
teljast vera Ang-
ela Merkel sem
nú tekur senn við
embætti kanslara
Þýskalands í ann-
að sinn. Á Degi
þýsku sameining-
arinnar hinn 3.
október sl. sagði Merkel mikilvægt
að Þjóðverjar tækju kjarkinn og
ákveðnina sem hefði leitt til samein-
ingar austurs og vesturs sér til fyr-
irmyndar í framtíðinni. Nú þegar 20
ár séu liðin frá falli Berlínamúrsins
ætti munurinn á austri og vestri að
vera yfirstiginn. „Nú er kominn tími
til að móta framtíðina saman,“ sagði
Merkel. Þýskaland þyrfti á „stöð-
ugum og skapandi óróleika“ að
halda eins og árið 1989, til að takast
á við efnahagskreppuna sem sé ein
stærsta sameiginlega áskorun þýsku
þjóðarinnar. jmv@mbl.is
Stöðugur óró-
leiki nauðsyn
Angela Merkel
Í SEPTEMBER 1949 fór sendinefnd
undir forystu Walter Ulbrichts til
Moskvu í því skyni að fá leyfi Stal-
íns fyrir stofnun eigin ríkis undir
verndarvæng Sovétríkjanna. Hinn
7. október 1949 var Þýska alþýðu-
lýðveldið (DDR) stofnað, tæpum
mánuði eftir að Konrad Adenauer
var vestanmegin settur í embætti
fyrsta kanslara þýska lýðveldisins.
Walter Ulbricht, sem hélt í taum-
ana við stofnun alþýðulýðveldisins
undir merkjum Sósíalíska samein-
ingarflokks Þýskalands (SED),
hafði látið það orð út ganga að
ferlið yrði að hafa lýðræðislegt yf-
irbragð en að SED yrði að „hafa
alla þræði í hendi sér.“
Hugmyndir með hljómgrunn
Efnahagslegur uppgangur og
stjórnmálalegur stöðugleiki tóku
smám saman að milda áhyggjur
eftirstríðsáranna vestanmegin.
Austanmegin var takmarkið hins-
vegar ekki bara efnisleg velferð
heldur einnig nýtt hugmynda-
fræðilegt upphaf eftir hörmungar
Þriðja ríkisins. Margir íbúar Aust-
ur-Þýskalands deildu þessum hug-
myndum árið 1949 og fyrir þeim
var sósíalískt ríki rétt svar við fas-
ismanum, stríðinu og helförinni.
Greinarhöfundur á fréttavef
Deutsche Welle segir fæðingar-
vottorð alþýðulýðveldisins hafa í
senn verið dánarvottorðið. Tak-
markað ferðafrelsi og eftirlit með
eigin þjóð í gegnum „Öryggisráðu-
neytið“ hafi rétt eins orðið til að
fella ríkið eins og bygging
Berlínarmúrsins í ágúst 1961 eða
innantóm slagorð hrumra embætt-
ismanna SED. Áður en Berl-
ínarmúrinn var reistur flúðu þrjár
og hálf milljón manna frá austur-
hluta Þýskalands og yfir í vest-
urhlutann. Aðfaranótt 17. ágúst
1961 var byrjað að reisa múr utan
um Vestur-Berlín, sem var stað-
sett í miðju Austur-Þýskalandi.
Múrinn var 156 km langur og hans
gættu 50.000 manna lið sem átti
að gæta þes að enginn færi yfir og
skjóta ef nauðsyn kræfi. 136
manns létu lífið við flóttatilraunir.
Fæðingar- og dánarvottorð í senn