Morgunblaðið - 11.10.2009, Blaðsíða 20

20 Kvikmyndaskoðun
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 2009
Ástráður Eysteinsson annaðist
útgáfuna og ritaði eftirmála.
NÝ LJÓÐABÓK EFTIR MATTHÍAS JOHANNESSEN
Vegur minn til þín
Matthías sannar hér sem aldrei fyrr
hversu fjölhæfur hann er í efnistökum
og tjáningu. Hann yrkir nútímaljóð í
hefðbundnum bragformum, líkt og
ekkert sé eðlilegra, en á það líka til að
semja glettin prósaljóð um samferða-
menn sína eða bregða á loft smáum
myndum í frjálsu formi sem opna
þó víða sýn á náttúruheiminn.
Skáldið hugar að minningum sínum og leiftrum úr mennin-
garsögunni en hann leyfir samtíðinni einnig að snerta kviku sína á ævikvöldi. Hann
yrkir um hrunadansinn, feigðarósinn, lífsfögnuðinnn og ekki síst um erindi sín á
vegum ástarinnar.
Eftir Unni H. Jóhannsdóttur
uhj@simnet.is
E
flaust hugsa fæstir sem
ekki orðið hafa fyrir
þeirri hræðilegu lífs-
reynslu, sem kynferð-
islegt áreiti og nauðgun
er, hversu margt í umhverfinu, sem
öðrum er sárasaklaust, getur orðið
til þess að rifja hana upp, eins og
t.d. kynferðislegt ofbeldi í kvik-
myndum.
Kvikmyndir eru vinsæl af-
þreying, efni þeirra fjölbreytilegt
og flestir finna eitthvað við sitt
hæfi. Merkingum um innihald
mynda finnst sumum þó ábótavant
en þær eru einungis tengdar aldri
sem oft segir neytandanum lítið.
Ofbeldi í kvikmyndum er margs
konar eins og viðmælandi Morg-
unblaðsins bendir á en hann telur
þó sérstaklega að kynferðislegt of-
beldi og nauðgun í kvikmyndum
valdi þolendum slíkrar reynslu oft
óþarfa sálarkvöl og upprifjun á
reynslu sinni og slík atriði komi oft-
ast að óvörum.
Hann vildi ekki koma
fram undir nafni að beiðni
unnustu sinnar og er hér
nefndur Björgvin. „Ef mynd-
ir væru merktar sérstaklega,
að í þeim væri nauðgun, þá
hefði þolandinn val og gæti ein-
faldlega farið á aðra mynd án þess
að skýra út fyrir öðrum hvers
vegna,“ segir hann.
„Ég fer mikið í kvikmyndahús og
það er frábær upplifun að sjá góða
og vel leikna bíómynd. Tæknin er
orðin svo mikil að það er nánast eins
og maður sé þátttakandi í myndinni
sjálfri, svo mjög lifir maður sig oft
inn í hana. Oftast er það jákvæð og
skemmtileg upplifun. Þó koma upp
tilvik, þar sem maður vildi óska að
maður gæti forðað sér og sínum út
úr kvikmyndasalnum án þess að
nokkur tæki eftir.“
Björgvin og tekur sér málhvíld
áður en hann heldur áfram. „Það er
ekki vegna þess að myndin sé léleg
eða illa leikin heldur vegna þess að
hún er of raunveruleg til þess mað-
ur geti notið hennar. Sessunautur
manns strýkur skyndilega af sér tár
sem fossa niður kinnarnar og geng-
ur í gegnum enn eina upprifjunina á
sárri reynslu – og nú í Dolby Digi-
tal.“
Björgvin segist vita hvernig það
er að vera aðstandandi konu sem
hefur orðið fórnarlamb nauðgara.
„Ég veit hvernig mér, sem aðstand-
Er nauðgun skem
Ekki er varað sér-
staklega við nauðgun í
kvikmyndum og getur
það rifjað upp sára
reynslu hjá fólki sem
hefur orðið fyrir nauðg-
un. Hér er rætt við
maka fórnarlambs
nauðgunar, sem vill að
slíkar myndir séu
merktar sérstaklega.
Nauðgun Monica Bellucci í
hlutverki sínu í Irreversible,
þar sem nauðgun á sér stað.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nauðgun í bíó
anda, líður þegar ég sit í myrkv-
uðum kvikmyndasal og horfi á
leikna nauðgun, en ég get ekki
ímyndað mér hvernig manneskju
sem hefur verið nauðgað líður á
slíkri stundu. Ég veit þó að viðkom-
andi upplifir enn á ný miklar og
sárar tilfinningar. Þessi atriði eru
því miður að verða harkalegri, ít-
arlegri og óvæntari með hverri
mynd.
Kvikmyndir séu merktar
Björgvin segist þó alls ekki vera á
móti því að því að kvikmyndir sýni
og fjalli um kynferðislega áreitni
eða nauðganir. „Ég er alls ekki á
móti því að þessi hryllingur sé sýnd-
ur fyrir fullum kvikmyndasal og má
Merkið Hugmynd hönnuðar Morg-
unblaðsins að viðvörunarmerki um
nauðgun í kvikmynd. Í því er hvítur
borði, sem er tákn gegn kynbundnu
ofbeldi, og grænblár litur, sem er
litur þolenda kynferðisofbeldis.
„Þetta er ágætispunktur sem Björgvin bendir á í þessu
viðtali og margt, eins og hann nefnir, sem réttlætir það
að kvikmyndir og myndbönd séu merkt sérstaklega
komi fram í þeim nauðgun. Fórnarlömb nauðgana end-
urupplifa oft lífsreynslu sína og ef hægt er að koma í
veg fyrir það þá er það af hinu góða,“ segir Guðrún
Jónsdóttir hjá Stígamótum.
„Mig langar í framhaldi af þessari umræðu að fara
með hana aðeins lengra og benda á að t.d. á Spáni er
afar gott samstarf á milli félagasamtaka kynferðisof-
beldis og fjölmiðla. Í hvert skipti sem fjallað er um kyn-
ferðisofbeldi í fjölmiðlun er hnýtt aftan í umfjöllun
upplýsingum um hvar þolendur geti leitað aðstoðar.
Það væri mikill fengur í slíkri samvinnu hér á landi.“
Margt sem réttlætir sérstaka merkingu
„Við höfum fullan skilning á
þessu vandamáli og höfum
rætt það hér,“ segir Konst-
antín Mikaelsson, vörustjóri
DVD, myndbanda & sjónvarps
hjá Senu og skoðunarmaður.
„Við förum eins og aðrir inn-
flutnings- og dreifingaraðilar
kvikmynda og DVD-banda hér-
lendis eftir hollenska kerfinu
þegar við merkjum myndir. Það
er hins vegar ekkert sem bann-
ar það að bæta við einu merki.
Það eru alveg gild rök fyrir því
að merkja myndir sérstaklega
ef nauðgun kemur fram í mynd
en eins og Snæbjörn hjá Smáís
bendir á þá er ákveðin hug-
myndafræði á bak við hol-
lenska kerfið og best að allir
fari eftir sama samræmda
kerfinu.
Við hjá Senu ætlum hins
vegar ekki að ýta þessu
máli út af borðinu, heldur
taka skynsamlega á því og
kanna hvort þetta sé fram-
kvæmanlegt án þess að
lofa neinu um niðurstöð-
una. Þetta væru ekki margar
myndir á ári, gætu verið frá
einni og upp í þrjár.“
Könnum
hvort þetta
sé fram-
kvæmanlegt