Saga - 1971, Page 67
Á HÖFUÐBÓLUM LANDSINS 65
Sern svo kemur fram á 17. öld. Þá verður Grund leigujörð
hjáleigumar settar í mat, hver fyrir sig, miðað við
Pa°, að hjáleigan væri höfuðstóll, er svaraði 5% rentu í
Jandsskuld.
Svo hallar æ undan. Allt gengur úr sér, og jörðin var
æii’ stórkostlega niður í mati vegna rýrnunar á heyskap-
^íQiöguleikum. Það er fyrst, þegar hún verður eignarjörð
íly a 19- öld, sem ástandið breytist, en það er ný saga.
Skattar og gjöld við upphaf 19. aldar.
sk.^e"ar öldin hefst, er á Islandi flest allt, sem snertir
^ a a °8’ 8'j öld, eins og verið hafði á miðöldum. Þó bryddir
tjj Vl; breytingar séu í vændum og margt muni snúast
þes^8 Ve^ar 1 þjóðfélagi og fjármálum vegna breytinga
ejn^ara- Nú verður skýrt frá hinum opinberu gjöldum,
°8 þau lágu fyrir í upphafi aldarinnar, en í öðru lagi
t i1111 J^i'ðabókarsjóðurinn og jarðamöt 19. aldar verða
ln til stuttrar íhugunar.
— ÁriÖ 1096 mun tíundin hafa verið lögfest
S ^er á landi, en það sama haust hafa menn svarið
Uu t 61^a að fé sínu. Þar sem Ari fróði notaði ársbyrj-
it ó Se^^‘ G^a 1 sePtembermánuði, voru eiðar þessir svarn-
< að áratali. Ákvæðin um tíund eru endurtekin í
eg 1S na retti forna um 1123—32 og Kristna rétti nýja
127^^ Staða-Árna, sem öðlaðist gildi í Skálholtsstifti
lailg 1 Hólastifti 1354. Að fornu virðist aðalreglan ef-
^iund llafa veri^ sá, að öll eign í föstu og lausu skyldi
álhu væri tíundin þá 1%, eftir að eignin næmi 600
krevu e^a meira að mati. Á þessu verða í framkvæmd
öi£ettlngar’ Þe8ar stundir líða. Menn hafa ekki álitið rétt-
sér - a^ SVara fullri tíund af þeirri eign, er ekki gæfi af
er g a^ ega. Er til að mynda alþingissamþykkt frá 1574,
kveður á, að þeir eignarhlutir dauðir, sem ekki gefa
5
L