Saga - 1979, Side 148

138
HELGI ÞORLÁKSSON
5.4. Umsvif. 1 Þórðar sögu hreðu frá u.þ.b. 1350 segir að
fjöldi fóllts færi úr Miðfirði og víðar að norðan til skips á
Hvítárvöllum. Mun átt við Hvítárvelli vestan ár eins og í
frásögn af Guðmundi biskupi. Sagan getur um kaupstefnu
og margar búðir á Hvítárvöllum. Höfundur miðar vafa-
lítið mjög við aðstæður í samtíð sinni þótt heita eigi að
sagan gerist um 950 (IF XIV, 178, 180, 216, 217). Víst er
að höfðingjar komu að norðan og vestan til skips við Hvítá
á 12. og 13. öld (sbr. Arnór, Ingimundur Þorgeirsson,
Þórður Sturluson, Þórður Sighvatsson skv. Stu).* * * * * * 7)
Árið 1218 fór Snorri Sturluson til Noregs úr Hvítá. Jón
sonur hans kom út í Hvítá 1224 en hélt þaðan utan 1229.
Þetta bendir til að skip hafi komið þar reglulega í valdatíð
Snorra í Borgarfirði en heimildir um skip eru annars stop-
ular.
6. Starfsemi og stjórnun við hafskipahafnir.
6.1. Skipsdráttur. Hvaða starfsemi fór fram við íslensk-
ar hafskipahafnir á miðöldum? I Grágás (Grg) eru fyrir-
mæli um hvernig að skyldi staðið þegar hafskip tók land
(Ib, 70—71). Stýrimaður skyldi kveðja til skipsdráttar á
mannamóti (við kirkju?) og veita sjö nátta frest. Hver full-
(Framh. af fyrri síöu)
Líklegast er að með „húsakotin" eigi Sturla við „smáhýsi", en í
Króksfjarðarbók eða forritum hennar frá f. hl. 14. aldar hafi verið
leitast við að skýra mcrkinguna með því að skipta um orð þar sem
„kot“ var tvírætt. Hér hefur væntanlega verið um að ræða eitthvað
meira en árstíðabundna búðsetu en þó varla venjulegan búskap.
Ekki er getið seljabúskapar á Seleyri en hins vegar selveiði (HÞ
1972, 131—132, 133). Fornleifarannsóknir geta vonandi varpað ljósi
á þetta mál.
7) Ekki er óyggjandi að höfundur Þórðarsögu hafi hugsað sér að
Þórður væri vestan ár. Sunnan ár hétu líka Vellir skv. Stu og bærinn
Hvítárvellir er nefndur í Harðarsögu. Ofan við bæinn, úti við á,
heitir Búðarhöfði og var reistur bær þar um 1680 (HÞ 1972, 134-
137).