Saga - 1979, Page 245

SAGNFRÆÐI OG FÉLAGSFRÆÐI
235
í vísindum, enda verði staðgóðrar þekkingar ekki aflað
flema með því aðeins að menn kunni sér hóf og afmarki við-
fangsefnin svo að viðráðanleg verði. En í þessu sambandi
er hollt að minnast orða Arnljóts Ólafssonar sem hann við-
hafði fyrir réttri öld til varnaðar fræðilegum eintrján-
ingshætti: „Vér mennirnir skiftum öllum fróðleik í tiltekn-
ar og afmarkaðar fræðigreinir, af því vér sjálfir erum
svo takmarkaðir, bæði sem höfundar og lesendr. En þó nú
svo verði að vera, þá megum vér eigi missa sjónar á því,
að sérhver fræðigrein er nátengd annarri, svo sem tölur á
sama bandi. . .“ Ella sé hætt við að „fræðigrein þessi verði
svo einskorðuð, eintrjáningsleg og einrænuleg, sem bæði
hún og of margar fræðigreinir aðrar eru og verið hafa."1)
Eins og sýnt hefur verið fram á varð fræðigreinin fé-
lagsfræði til sem gagnrýni á það sem kalla mætti, með því
að hnika til orðalagi Arnljóts, eintrjáningshátt hinna eldri
fræðigreina, hagfræði og stjómspeki. En jafn góð og gild
sem þessi gagnrýni var leiddi hún aftur til þess skilnings á
Aiannlegu félagi að það væri í eðli sínu hugmyndafræðilegt
samfélag. Afleiðingin varð sú að við hliðina á hinum hag-
sýna manni Adam Smiths reis homo sociologicus Durk-
heims sem félagsfræðingar hneigðust til, er fram liðu
stundir, að hefja yfir stað og stund.
Viðleitni sú sem svo mjög hefur gætt á undanförnum ár-
um til þess að brúa bilið milli sagnfræði og félagsfræði er
að vissu leyti andsvar við þessari fræðilegu sundurbútun
°g um leið viðurkenning á því að í félagslegum athöfnmn
sínum er maðurinn ekki annaðhvort/eða heldur hvort
^ggja í senn . . . Þessi viðleitni er heldur ekki ný af nál-
inni eins og marka má t.d. af röksemdum Mills. Hún
hefur öðru fremur sótt afl og andagift í þjóðfélagskenning-
ar hinna þýsku meistara, Marx og Webers, sem hér hefur
°ftar en einu sinni verið vísað til en þagað um að öðru leyti.
b Arnljótur Ólafsson, Op. cit., 2. Umrædd fræðigrein er auðfræði,
en svo nefndi Arnljótur hagfræðirit sitt.