Saga - 1991, Qupperneq 30

28
HULDA SIGURBORG SIGTRYGGSDÓTTIR
Brotthvarf Héðins var mjög afdrifaríkt fyrir Alþýðuflokkinn. Hann
var áhrifamesti forystumaður flokksins í verkalýðshreyfingunni,
hafði langa reynslu að baki og sterk ítök innan hennar. Því er óhætt
að fullyrða að með brotthvarfi hans og stuðningsmanna hans missti
flokkurinn marga af sínum reyndustu og ötulustu verkalýðsforkólf-
um. Staða Héðins sést ef til vill best á því að fáum dögum síðar, eða
13. febrúar, var hann kosinn formaður Dagsbrúnar sem var forystu-
félag íslenskra verkalýðsfélaga. Jafnframt formennskunni innan
Dagsbrúnar hélt Héðinn áfram að starfa innan Jafnaðarmannafélags
Reykjavíkur og var kosinn formaður þess 21. febrúar sama ár. Við-
brögð alþýðuflokksforystunnar voru þau sömu og í viðureigninni við
kommúnista. Jafnaðarmannafélagi Reykjavíkur var vikið úr ASÍ og
klofningsfélag, Alþýðuflokksfélag Reykavíkur, tekið inn í staðinn.
Nýkjörnum formanni Stefáni Jóhanni Stefánssyni var fyllilega ljóst
hversu staða flokksins hafði breyst til hins verra innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og hversu völtum fótum hann sjálfur stóð. f ævi-
minningum sínum segir hann að Jón Baldvinsson hafi haft sterk
tengsl við verkalýðshreyfinguna, en hann sjálfur hafi ekki haft þann
styrk sem vera skyldi í verkalýðssamtökunum og aldrei verið í verka-
lýðsfélagi. Kommúnistaflokkurinn hafi haft „á að skipa mörgum
hörkuduglegum mönnum með vald, styrk og fjárhagslegan stuðning
hinna alþjóðlegu kommúnistasamtaka að baki sér."17
En fleiri voru farnir að hugsa sér til hreyfings innan verkalýðshreyf-
ingarinnar. Fram að þessum tíma höfðu sjálfstæðismenn látið hana
að mestu afskiptalausa, þótt margir yfirlýstir sjálfstæðismenn væru í
verkalýðsfélögunum og hefðu þar ýmis trúnaðarstörf á hendi. Þann
29. mars 1938 kvaddi Sjálfstæðisflokkurinn sér hljóðs með stofnun
Málfundafélagsins Óðins, sem 36 verkamenn stóðu að. Undir merkj-
um þess hófu þeir skipulega baráttu gegn einræði Alþýðuflokksins í
verkalýðsfélögunum,18 einkum innan Dagsbrúnar og Sjómannafélags
Reykjavíkur.19 Með afskiptum sjálfstæðismanna af verkalýðshreyf-
17 Stefán Jóhann Stefánsson: Mimiingar Stefáns fóhanns Stefánssonar I. Rv. 1966, 153-
54. Nefnd hér eftir: Stefán Jóhann Stefánsson. Minningar I.
18 Axel Guðmundsson: „Störf sjálfstæðisverkamanna innan Dagsbrúnar." Stétt með
stétt 1. maí 1941. [án útg.st. 1941], 6. Nefnd hér eftir: Stétt með stétt 1941.
19 Sigurður Halldórsson: „Samtök sjálfstæðisverkamanna og sjómanna." Stétt með
stétt. Rv. 1941, 10.