Saga

Ataaseq assigiiaat ilaat

Saga - 1991, Qupperneq 119

Saga - 1991, Qupperneq 119
LEIÐIN FRÁ HLUTLEYSI 1945-1949 117 Aftanmálsgreinar 1 Menn, sem kenndir voru við „vinstri arm" Alþýðuflokks og Framsóknarflokks, áttu mikilvægan þátt í baráttunni gegn herstöðvabeiðninni. Nokkrir úr þessum hópi stóðu að útgáfu fréttablaðsins Útsýn undir ritstjórn Finnboga Rúts Vaidimarssonar, þar sem skýrt var frá aðalefni herstöðvabeiðninnar, 15. október 1945. Ýmsir þeirra, sem í blaðið rituðu, höfðu verið í „lögskilnaðarhreyfingunni" á stríðsárunum, og mynduðu síðar kjarnann í Þjóðvarnarfélaginu 1946-51. Fyrstu dagana í október 1945 höfðu stjórnmálaflokkarnir og dagblöðin talið sér skylt að fara með beiðnina sem trúnaðarmál, en Vísir rauf þögnina með því að birta frétt um beiðnina úr sænska dagblaðinu Dagens Nyheter. Þá gekk alls kyns orðasveimur um málið, þ.á m. að Bandaríkjamenn hefðu bein- línis falast eftir að leigja hér stöðvar til 99 ára fyrir geipifé og boðist til að kaupa mest allan fisk, sem hér yrði úr sjó dreginn um langan aldur. Þótt Bandaríkjastjórn virð- ist tvímælalaust hafa kosið sér sem lengstan leigutíma, var tíminn hvergi tilgreind- ur í herstöðvabeiðninni heldur farið fram á „leigu til langs tíma", long term lease, með víðtækum réttindum til að starfrækja bækistöðvarnar. Lausleg könnun á laga- legri merkingu orðasambandsins á ensku bendir til, að merkingin sé ekki fastbund- in við 99 ár. Hugsanlegt er því, að Bandaríkjamenn hefðu ekki sjálfkrafa hafnað mun styttri leigutíma, jafnvel þótt „leiga til langs tíma" hafi verið ófrávíkjanleg krafa. Islenskir sagnaritarar hafa hins vegar ætíð haft fyrir satt, að herstöðvabeiðnin hafi hljóðað upp á 99 ára leigu. Sé litið á texta beiðninnar, er það rangt, þótt tak- markið hafi ugglaust verið leigumáli til 99 ára. 2 Þorleifur Friðriksson segir í Gullnu flugunni (Rv. 1987), bls. 76, að með falli nýsköpunarstjórnar og myndun „Stefaníu" hafi lokið „einstæðri refskák, sem bíður þess að verða skýrð að fullu". í Skírnisgrein 1976 hafi ég líklega vanmetið áhrif Bandaríkjamanna á samninga stjórnmálaflokkanna. Fyrir þessum skrifum Þorleifs er ekki flugufótur, því að rækilegri heimild hefur ekki birst um neinar stjórnar- myndunarviðræður hér á landi en þær, sem fram fóru 1946-47. Sjá Matthías Johannessen: Ólafur Thors. Ævi og sför/II, bls. 58-81. i þessa lykilheimild vísar Þor- leifur hvergi í riti sínu. Ella hefði hann tæpast þurft að lýsa eftir skýringum á „ref- skákinni" og ýja að því að hún hafi verið tefid frá Washington. I Skírnisgrein minni (sjá bls. 166-67) er byggt á ótvíræðum gögnum um það (einkum bandarískum), að Óiafur Thors og Hermann Jónasson höfnuðu með öllu ráðleggingum Bandaríkja- manna um að mynda ekki stjórn með kommúnistum. Hlutur Ólafs í þessu máli hef- ur einnig komið rækilega fram í frásögnum Stefáns Jóh. Stefánssonar, Einars Ol- geirssonar og Brynjólfs Bjarnasonar. Eins og segir í Gullnu flugunni var Stefán Jóh. Stefánsson, formaður Alþýðu- flokksins, ætíð andvígur stjórnarsamstarfi við kommúnista. Svo var einnig um Svein Björnsson forseta, sem réð miklu um gang stjórnarmyndunar. Bandaríkja- sljórn þurfti ekki að brýna þessa menn til að halda sósíalistum utan stjórnar, enda lét hún það ógert. Afrek Ólafs Thors 1944 hafði ekki verið að fá sósíalista til sam- starfs heldur að draga Alþýðuflokkinn inn í nýsköpunarstjórn gegn vilja þeirra, sem stóðu lengst til „hægri" og „vinstri" í flokknum. Menn úr þessum hópum (tíu af tólf miðstjórnarmönnum) höfðu því ríka tilhneigingu til að slíta stjórnarsamstarf- rr>u, þegar færi gafst 1946, enda átti ÓlafurThors löngum erfitt með að stilla til friðar með jafnaðarmönnum og sósíalistum í nýsköpunarstjórninni. (Emil Jónsson: Á 'nill' Washington og Moskva. Rv. 1973, bls. 112-15.) Sú krafa sósíalista í stjórnar- myndunarviðræðunum að fá að velja sjálfir forsætisráðherraefni Alþýðuflokksins í
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224
Qupperneq 225
Qupperneq 226
Qupperneq 227
Qupperneq 228
Qupperneq 229
Qupperneq 230
Qupperneq 231
Qupperneq 232
Qupperneq 233
Qupperneq 234
Qupperneq 235
Qupperneq 236
Qupperneq 237
Qupperneq 238
Qupperneq 239
Qupperneq 240
Qupperneq 241
Qupperneq 242
Qupperneq 243
Qupperneq 244
Qupperneq 245
Qupperneq 246
Qupperneq 247
Qupperneq 248
Qupperneq 249
Qupperneq 250
Qupperneq 251
Qupperneq 252
Qupperneq 253
Qupperneq 254
Qupperneq 255
Qupperneq 256
Qupperneq 257
Qupperneq 258
Qupperneq 259
Qupperneq 260
Qupperneq 261
Qupperneq 262
Qupperneq 263
Qupperneq 264
Qupperneq 265
Qupperneq 266
Qupperneq 267
Qupperneq 268
Qupperneq 269
Qupperneq 270
Qupperneq 271
Qupperneq 272
Qupperneq 273
Qupperneq 274
Qupperneq 275
Qupperneq 276
Qupperneq 277
Qupperneq 278
Qupperneq 279
Qupperneq 280
Qupperneq 281
Qupperneq 282
Qupperneq 283
Qupperneq 284
Qupperneq 285
Qupperneq 286
Qupperneq 287
Qupperneq 288
Qupperneq 289
Qupperneq 290
Qupperneq 291
Qupperneq 292
Qupperneq 293
Qupperneq 294
Qupperneq 295
Qupperneq 296
Qupperneq 297
Qupperneq 298
Qupperneq 299
Qupperneq 300
Qupperneq 301
Qupperneq 302
Qupperneq 303
Qupperneq 304
Qupperneq 305
Qupperneq 306
Qupperneq 307
Qupperneq 308

x

Saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Saga
https://timarit.is/publication/775

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.