Saga - 1991, Qupperneq 128

126
JÓN ÓLAFUR ÍSBERG
En til hvers að athuga söguskoðun, skiptir hún nokkru máli?
Gunnar Karlsson segir að sagnfræði sé ein þeirra vísindagreina sem
hafi engin bein áhrif í þjóðfélaginu, „áhrif sagnfræði í þjóðfélaginu
hljóta að koma fram í því einu að hún hafi sjálf áhrif á hugmynda-
heim og skoðanir almennings og orki þá m.a. á það hvaða kröfur
almenningur gerir til stjórnenda sinna."11 Með þetta í huga tel ég
nauðsynlegt að söguskoðun almennings sé könnuð. Markmið þessar-
ar greinar er ekki að gera heildarúttekt á þessu efni heldur einungis að
athuga hvernig á málum er tekið í tveimur stuttum yfirlitsgreinum
um íslandssögu, sem nýlega hafa birst á prenti.
Á síðasta ári kom út íslenska alfræðiorðabókin A-Ö í þremur bindum
undir ritstjórn þeirra Dóru Hafsteinsdóttur og Sigríðar Harðardótt-
ur.12 í bókinni er fjöldi uppflettiorða um allt milli himins og jarðar og
margir sérfræðingar unnu að gerð hennar. ítarlega er fjallað um ís-
land og sögunni gerð skil í stuttu máli auk þess sem mörg uppfletti-
orðanna tengjast sögunni á einn eða annan hátt. Höfundar innlenda
sagnfræðiefnisins eru þau Árni Indriðason, Guðný Jónasdóttir og
Helgi Ingólfsson kennarar í Menntaskólanum í Reykjavík. Á fundi
sem Sagnfræðingafélagið boðaði til um miðjan desember á síðasta ári,
þar sem bókin var kynnt, greindu höfundarnir frá því hvernig þau
hefðu unnið verkið. Það kom fram í máli þeirra að ekki hefði verið
unnin nein sjálfstæð rannsóknarvinna við gerð þessa efnis heldur
hafi eingöngu verið byggt á velþekktum almennum yfirlitsritum. í
ljósi þessa má álykta að sú söguskoðun sem kemur fram í bókinni um
sögu íslands sé sú sem almennt er ríkjandi.
Á sama tíma og sagnfræðingarnir sem skrifuðu í íslensku alfræði-
orðabókina voru að störfum sat Gunnar Karlsson prófessor við að
skrifa íslandssögu fyrir The New Encyclopædia Britannica13 í enn styttra
máli. Grein Gunnars leysti af hólmi texta Þorkels Jóhannessonar,14
sem hann skrifaði um 1960.
Það er ljóst að Gunnar tekur söguna allt öðrum tökum og er þar
ólíku saman að jafna. Hafa verður í huga að Gunnar er að skrifa fyrir
11 Gunnar Karlsson, (1982), 175.
12 islensk alfræðiorðabók A-Ö. Rv. 1990. Yfirlitsgreinin um sögu tslands er í öðru bindi,
169-75.
13 The New Enci/clopædia Britannica. Vol. 20. Chicago 1990, 765-67.
14 Encyclopædia Britannica. Vol. 12. Chicago 1964, 45-47.