Saga - 1991, Qupperneq 143

HUGLEIÐINGAR UM SÖGUSKOÐUN
141
unni. Einn megingalli þessarar söguskoðunar er að hún skoðar ekki
fortíðina út frá hennar eigin forsendum heldur eingöngu forsendum
þjóðemisbaráttunnar. Um það má síðan deila hvort sjálfstæðisbar-
áttu smáþjóða ljúki einhverntímann en það er næsta víst að sögu-
skoðun sem byggir á vafasömum heimildum og einstrengislegu sjón-
arhorni í anda þjóðernisstefnu er úrelt og engum bjóðandi.
Eins og áður hefur komið fram er söguskoðunin í alfræðiorðabók-
inni tilreidd eftir þekktum ritum sem eru á almennum markaði og
þess vegna megi gera ráð fyrir að þar komi fram sú skoðun sem flestir
íslendingar hafa. Svo virðist sem rannsóknarniðurstöður fræðimanna
síðustu tveggja áratuga hafi ekki náð athygli almennings (og jafnvel
annarra fræðimanna) nema að takmörkuðu leyti. í framhaldi af þessu
mætti spyrja hvers vegna nýjar sagnfræðirannsóknir fá svo lítinn
hljómgrunn. Eru sagnfræðingar ekki nógu duglegir við að koma
rannsóknum sínum á framfæri á þann hátt að þær höfði til almenn-
mgs? Er kannski söguáhugi orðinn næsta lítill hjá þessari söguþjóð?
Þessar skýringar eiga sennilega við að einhverju leyti en þó held ég að
annað og meira komi til. Eins og Guðmundur Hálfdanarson benti á
hefur saga sjálfstæðisbaráttunnar „að talsverðu leyti tekið á sig svip
helgisögunnar, sem ekki leyfist að hrófla við."19 Þetta virðist einnig
gilda um önnur tímabil sögunnar að 20. öldinni undanskilinni. Ætla
ma að það sé almennt hald manna að það sem einu sinni hafi verið
rannsakað þurfi ekki frekari rannsókna við. Til sé einhver endanleg
saga sem sé óháð tíma og rúmi þess sem hana ritar. Nú er það ekki
svo og getur aldrei orðið. Ef þetta á hins vegar við rök að styðjast er
iila komið fyrir sagnfræðinni og efast má um að nokkur þörf sé fyrir
hana.20 Fyrir nokkrum árum hóf Gunnar Karlsson samningu
kennslubóka fyrir grunn- og framhaldsskóla og þar kemur fram allt
°unur söguskoðun og efnistök en áður hafði tíðkast.21 Þess vegna má
8era ráð fyrir að sú kynslóð sem nú er að vaxa úr grasi geri sér aðra
mynd af íslensku samfélagi fyrr og nú en t. d. fólk á miðjum aldri í
^ag- Nú er söguskoðun Gunnars Karlssonar svosem enginn „stóri-
Guðmundur Hálfdanarson (1986), 457.
^ Sbr. Gunnar Karlsson (1982), 174-76.
þessu sambandi má t.d. bera saman umfjöllun Gunnars annars vegar og umfjöll-
ur> Heimis Þorleifssonar hins vegar um sjálfstæðisbaráttuna. Bragi Guðmundsson
°8 Gunnar Karlsson: Uppruni nútímans Rv. 1988, 101-90. Heimir Þorleifsson: Frá
emveldi til lýðveldis Rv. 1983 (3. útgáfa 3. prentun), 12-73.