Saga - 1991, Qupperneq 184

182
SKOÐANASKIPTI UM RÚNAKEFLI
legur. En sú hugmynd að ekki hafi þurft að merkja vöru nema hún
hafi verið send viðskiptavini án þess að eigandi væri sjálfur með í för,
hlýtur að teljast of einstrengingsleg. Þörfin á að merkja vöru í vöru-
húsi hefur ekki getað verið mjög brýn, eins og Nedkvitne bendir á,
hvort sem maður hugsar sér merkinguna almennt eða sem vörn gegn
þjófnaði. Að hið sama gildi „ef kaupmaður fylgdi vöru sinni yfir
hafið" (Saga 1991:17612) er hins vegar fjarri því að geta verið rétt. Þvert
á móti hlýtur þörfin á merkingu að hafa vaxið með aukinni fjarlægð
og meiri hættu á skiptapa. í Hagland 1988 (Saga 1988:5513) er lýst regl-
um um skaðabætur vegna tjóns á vörum, en Nedkvitne hefur kosið
að horfa fram hjá þeim. Þær hljóta að teljast mikilvæg ábending um
að vara sem flutt var vestan um haf var merkt, eins þó að kaupmaður
eða annar í hans stað væri með skipinu. Þó að vara vestan um haf
væri flutt í sekkjum útilokar það ekki að eins væri farið með vörur
annars staðar að en frá Islandi, eins og Nedkvitne bendir á. Þótt talað
sé um „sekk" í nokkrum áletrunum, er það ekki sterk rök í umræð-
unni um upprunann. Á hinn bóginn eru tengslin við „sekkjaflutning"
augljós í sumum áletrununum sem hér eru til umræðu, og þar að auki
höfum við góða íslenska vitnisburði frá 13. öld um að vara var sekkj-
uð í samræmi við gildandi lagareglur um flutninga á sjó. Það
umhverfi sem við fáum þannig myndir af úr öðrum heimildum, skipt-
ir því máli í þessu sambandi. í „Prestssögu Guðmundar góða" í Sturl-
ungu er til dæmis lýsing á siglingu frá íslandi sumarið 1202. Guð-
mund og fylgdarlið hans (fimmtán íslendinga, auk Austmanna) rak
„suður í haf" og lentu í stormi við írland þar sem þeir „heyra grunn-
föll alla vega frá sér". Að ráði biskupsefnis gengu menn til skrifta og
gerðu heit. Það fór fram: „þeir heita að gefa alin afsekk hverjum og gera
mann til Róms." (Sturl. 1159). Allar sjóréttarlegar og verklegar ástæð-
ur benda til þess að merkja þurfti varning á siglingu sem þessari.
Atriði eins og þetta verður hins vegar ekki í sjálfu sér notað til annars
en varpa ljósi á bakgrunn og samhengi sem svo aftur að sínu leyti
gæti sýnt að sumt af efninu frá Björgvin og sumt (ef til vill mestallt) frá
Þrándheimi hlýtur að vera íslenskt, úr því að önnur merki um upp-
runann benda á annað borð til íslands.
Vitanlega útilokar þetta ekki þá tegund viðskiptasambanda sem
12 HT 1989:349.
13 HT 1988:152.