Saga - 1991, Page 196

194
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
í lagnet. Pessi atriði eru ekki nefnd í bókinni. Landnótaveiðar hófust
svo árið 1868 eins og réttilega er greint frá en óveðrið sem olli Norð-
mönnum skipatjóni á Seyðisfirði var haustið 1869 en ekki 1868 eins
og bókin greinir.
í bók minni greini ég ítarlega frá aðdraganda síldveiða Norðmanna hér við
land. En meginstefna við ritun bókarinnar var að sleppa aukaatriðum en
leggja áherslu á aðalatriði. Sparðatíningur fullnægir að vísu smásmuguleg-
um kröfum fræðigrúskara en það gerir ekki sagnfræði að meiri sagnfræði.
Góð sagnfræði er sú sagnfræði sem greinir aðalatriði frá aukaatriðum. í
þessu samhengi er árið 1868 óumdeilanlega það ár sem skiptir sköpum um
síldveiðar Norðmanna hér við land. Ég segi hvergi að þetta ár sé upphafsár
síldveiða Norðmanna. Orð Hreins um að frásögnin sé villandi og röng falla
því um sjálf sig. Öllu verra er þó þegar hann „leiðréttir" frásögn bókarinnar
og segir umsvifalaust að óveðrið á Seyðisfirði þegar „Sleipnir", skip Ottós
Wathne, fórst hafi verið 1869.
Heimildir um þetta eru eitthvað á reiki. Einhvers staðar er þess getið að
þetta óveður hafi orðið 1869 eins og Hreinn segir. Aðrar heimildir telja að það
hafi orðið 1867. En Knri Shetclig Hovland heldur því hiklaust fram í bók sinni,
Norske seilskutcr pa Islandsfiske að þetta óveður hafi orðið 1868 (sbr. Kari Shete-
lig Hovland, bls. 20: „Siden „SIeipner"s sorgelige forlis pá Seydisfjorden i
1868 hadde skipper Otto Wathne tatt navigationsskolen i England. . .") og
eftir þeirri heimild fór ég enda hefur bók hennar fram til þessa verið talin
áreiðanlegasta heimildarrit um þessar síldveiðar. Af Síldarsögu Matthíasar
Þórðarsonar má og ráða að hann telur þetta hafa gerst 1868. Það er því vand-
séð með hvaða rétti Hreinn gerir þessa „leiðréttingu" án þess að leiða að
henni nein rök. Strax í næstu línu heldur hann áfram að „leiðrétta". Ég segi
í bók minni að Norðmenn hafi aflað 8000 tunna á Seyðisfirði árið 1879 og er
það í samræmi við heimildir (sbr. Hovland, bls. 17, um síldveiðar á Seyðis-
firði 1879: „Notlagene tok opp og saltet i alt 8.000 tonner af denne fine haust-
silda."). En Hreinn segir þá hafa aflað 11-12000 tunnur. Fylgja því engar
frekari skýringar. Hreinn virðist álíta að það sé nóg að Hreinn hafi talað. Þess
er þó auðvitað að vænta að „leiðréttingar" af þessu tagi séu gerðar í samræmi
við „nákvæmni og heimildarrýni sagnfræðinnar" og af því að „rétt skal vera
rétt". En þótt Hreinn telji sig vita þetta betur en aðrir er varla að aðrir láti sér
það eitt nægja enda ekki aðeins verið að „leiðrétta" Svartan sjó afsíld heldur
meginrit um síldveiðar Norðmanna hér við land á síðustu öld.
Ég segi í bók minni að 20 norsk skip hafi farist í Hríseyjarveðrinu 1884.
Þessi tala er röng hjá mér eins og Hreinn segir. En reyndar eru allar tölur um
þetta slys mjög á reiki og óáreiðanlegar. Af frásögn Hovland má ráða að
þrettán skip hafi farist en Hreinn segir þau hafa verið 12. Hann segir og að 39
norsk skip hafi orðið fyrir tjóni í veðrinu en Bragi Sigurjónsson sem er allra
manna fróðastur um þetta efni segir þau hafa verið 37. Af þessu má sjá hve
fullyrðingar um rétt og rangt varðandi þennan atburð eru hæpnar.
Neikvæð óskhyggja verður Hreini að fótakefli er hann vitnar í Svartan sjóaf
síld þar sem stendur: „Fyrstu síldinni sem veidd var með snurpunót var
landað úr norska skipinu Atlasi á Siglufirði sumarið 1904." (BIs. 83). Hann