Saga - 1991, Page 198

196
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
kölluðu þeir þetta verkfæri „skilmu" og þannig var það nefnt þegar ég var á
síld. í þessu sambandi kemur norskur uppruni orðsins ekkert málinu við,
því hér er verið að bregða upp lifandi mynd af síldveiðum íslenska flotans
1947. íslenskir sjómenn kölluðu þetta verkfæri „skilmu" á þessum árum, því
þá hefur orðið hljóðvíxl í framburði orðsins, og hefur oft annað eins gerst
þegar erlend orð taka á sig íslenska mynd. Þetta verkfæri var hins vegar kall-
að „skimla" og einnig „skimill" þegar rætt var um landnótarveiðar og trúlega
snurpunótarveiðar fyrst á þessari öld. Þekkingarleysi Hreins á snurpunótar-
veiðum afhjúpast reyndar aftur þegar hann gerir athugasemd við texta undir
mynd á blaðsíðu 14. Þar stendur: „Síldveiðar í lagnet í sænska skerjagarðin-
um árið 1878." Um þetta segir Hreinn: „Hér hlýtur öllum að vera Ijóst að ver-
ið er að háfa úr landnót ef ekki snurpunót af frumstæðustu gerð." - Öllum er
það kannski ekki ljóst en mér er það að sjálfsögðu ljóst. í bók minni geri ég
vandlega grein fyrir landnótaveiðum og hefði velviljaðri maður en Hreinn
ráðið af því að hér væri ekki um annað að ræða en pennaglöp af minni hálfu.
Hitt er svo af og frá að þarna séu menn að skarka með snurpunót uppi í
landsteinum, ekki einu sinni af frumstæðustu gerð.
Ég hef hér gert nokkra grein fyrir þeim vinnubrögðum sem Hreinn viðhef-
ur undir kjörorðunum „nákvæmni og heimildarrýni sagnfræðinnar" og „rétt
skal vera rétt". Það er og einkar athyglisvert hvernig hann reynir af fremsta
megni að gera sér mat úr smávægilegum yfirsjónum sem sumar eru ekki
annað en stafvillur eða ósamræmi í prófarkalestri. í bók minni stendur til að
mynda að meðalsöltun Hafsilfurs á Raufarhöfn árin 1953-58 hafi verið 68.386
tunnur. Hér á að standa 1953-57. Þetta er auðvitað ekki annað en stafvilla en
Hreinn hefur um þetta langar bollaleggingar. Sama óvildin er að verki þegar
hann fjallar um ósamræmi sem hefur orðið í ritun erlendra mannanafna. Það
má ljóst vera að þegar sænski útgerðarmaðurinn John Wedin er á einum stað
nefndur Vedin og skírnarnafn Tormod Bakkevig á einum stað skrifað
Thormod, þá hefur prófarkalestur brugðist. Sama gildir auðvitað þegar
„farsældafrón" er ritað „farsældarfrón." Er ég þá ekki að skjóta mér undan
ábyrgð á prófarkalestri bókarinnar. Get reyndar fullyrt að þrátt fyrir þessar
villur og nokkrar aðrar af svipuðum toga er prófarkalestur á bókinni almennt
góður. Heiðarlegur gagnrýnandi hefði að sjálfsögðu kennt prófarkalestri um
þessar villur. En Hreinn Ragnarsson notar þær, ásamt rangfærslum og
fölsunum, til að gera bókina tortyggilega sem sagnfræðirit. Samskonar árátta
er að verki þegar hann segir að Ths. S. Falk og Hans Falk hafi heitið að réttu
Falck að eftirnafni og að norskur útgerðarmaður sem nefndur er Garshoe i
bókinni hafi heitið Garshol en þessi maður er aðeins einu sinni nefndur a
nafn i bók minni. Þessi sparðatínsla og tittlingaskítur á meðal annars að sýna
ónákvæmni mína í meðferð heimilda. Trúr óvild sinni lætur Hreinn þess
ekki getið að Matthías Þórðarson notar ávallt „Falk" í Síldarsögu sinni og
sömuleiðis „Garshoe". Það er því ljóst að þessi ritháttur á nöfnum þessara
manna hefur verið algengur. í bókinni Siglufjörður, sem út er gefin endur-
skoðuð 1988 og hefur fram til þessa verið talin allvandað heimildarrit er not-
aður rithátturinn „Garshoe". Það ætti varla að þurfa að taka fram að Svartur
sjór af síld var ritaður samkvæmt heimildum sem voru tiltækar í prentuðu