SunnudagsMogginn - 17.01.2010, Qupperneq 54

54 17. janúar 2010
Listasafn Íslands hýsir nú Carnegie-verðlaunasýn-
inguna, en verðlaunin eru veitt fyrir framúrskarandi
norræna list er tengist málverki, verðlaunahafinn í ár
er Kristján Guðmundsson myndlistarmaður. Auk
hans á einn annar íslenskur listamaður verk á sýn-
ingunni en það er Egill Sæbjörnsson.
Tilhögun er þannig að þrjátíu sérfræðingar frá öll-
um Norðurlandaþjóðunum tilnefna listamenn, 148
voru tilnefndir í þetta sinn. Fimm manna dómnefnd
velur síðan úr hópnum. Í henni er einn frá Íslandi,
nú er það Gunnar J. Árnason listheimspekingur. 23
listamenn voru valdir til að sýna verk sín og þrír af
þeim valdir til verðlauna. Vegleg bók fylgir sýning-
unni, en í henni er m.a. að finna viðtöl við lista-
mennina sem Þröstur Helgason bókmenntafræðingur
hefur tekið.
Sýningin er afar fjölbreytt en hér er einn þáttur
sérstaklega eftirminnilegur, heillandi og aðgengilegur
í senn. Það eru þær rannsóknir á litum og ljósi sem
má finna í verkum nokkurra listamannanna. Rann-
sóknir sem þessar hafa verið áberandi í myndlist um
allnokkurt skeið og eru vísindalegar hvað snertir
vinnubrögð og tækni en um leið bundnar nánasta
reynsluheimi listamannanna, hversdagslegu umhverfi
sem allir þekkja. Í þessu sambandi má einna helst
nefna tví-þrívítt verk Egils Sæbjörnssonar um sam-
runa efnis og ljóss, list Seppo Renvall, Tone Kristin
Bjordam og A K Dolven. Einnig ljósmyndir Mads
Gamdrup og Jorma Puranen og grípandi optískt verk
Hannu Väisänen. Í verkum þessara listamanna má sjá
rannsókn sem minnir á list endurreisnarinnar, þegar
listamenn uppgötvuðu aðferðafræði fjarvíddar,
möguleika olíulita og fyrirbærið camera obscura. Á
sama máta er hér verið að rannsaka eðlisþætti lita og
ljóss og þeir birtir okkur með hjálp nýjustu tækni, ef
til vill má greina hér eins konar langvarandi endur-
komu grundvallarþátta málverksins sem fyrirbæris.
Úrvinnsla á fortíðinni er annar áberandi þáttur
sýningarinnar og birtist hann á margvíslegan máta,
einna sterkast í innsetningu Felix Gmelin, þar sem
listræn kvikmynd af hendi föður hans er viðfangs-
efnið. Aðrir listamenn byggja einnig á liststefnum 20.
aldar en á annan máta. Í verkum til dæmis þeirra
Anastasia Ax, Marie Søndergaard Lolk, Sigrid Sand-
ström og Astrid Sylwan öðlast pensilskrift horfinna
liststefna annað líf í nýju samhengi.
Einnig ber að nefna list sem segir sögur, en afar
sterka frásögn er að finna í verkum Torben Ribe,
Kjersti G. Andvig, Ylva Ogland og Kristina Jansson.
Ekki allir hafa verið nefndir hér, og ekki aðalmað-
urinn Kristján en ljóðræn og einstök list hans kemur
jafnan á óvart og er verðugur handhafi verðlaunanna.
Uppsetning sýningar sem þessarar er vandasöm en
hér hefur verið vandað til verka svo hvergi skarast
óþægilega listaverk hinna ólíku listamanna. Það sem
upp úr stendur er gegnumgangandi hár gæðastuðull
verka á sýningunni og ekki spillir að hin sterka
áhersla á einfalda sjónræna þætti gerir hana mjög að-
gengilega almenningi.
Veisla
í farangr-
inum
MYNDLIST
Carnegie-verðlaunasýning
bbbbn
Listasafn Íslands
Til 21. febrúar. Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 11-17. Að-
gangur ókeypis.
Ragna Sigurðardóttir
Tví-þrívítt verk Egils Sæbjörnssonar á Carnegie-sýningunni, Kúlur, um samruna efnis og ljóss.
Helgina ætla ég að nota til þess að skoða myndlist.
Ekki endilega með því að fara á opnanir. Mjög fáir
skoða myndlist á opnunum. Ég held meira að segja að
það sé varla hægt – alla vega getur það verið erfitt.
Fólk kemur saman á opnunum til þess að hittast og
spjalla, sýna viðkomandi listamanni eða listafólki
stuðning. En fjöldinn er oft þvílíkur að myndirnar
njóta sín alls ekki. Þær eru hengdar upp og miðaðar
við það að salirnir séu nánast tómir þannig að mynd-
irnar séu aðalatriðið. Gott tækifæri gefst núna um
helgina til þess að skoða bestu listamenn síðustu ára.
Þetta er sýning sem verður opnuð á föstudagskvöldið í
Hafnarhúsinu. Hún kallast
„Ljóslitlífun“. Það getur svo
sem vel verið að ég kíki á opn-
un en ég ætla að njóta mynd-
anna á laugardag eða sunnu-
dag. Ég þekki verk þessa
fólks og veit að þetta er að
mörgu leyti rjómi ís-
lenskra samtímalista-
manna. Þau ferðast flest
um undirdjúp óranna en
eru björt og litaglöð og
þarna ríkir litrík
sköpunargleði. Svo
verður Dodda Maggý
með einkasýningu á
sama stað í sal sem kallast
D15. – Hún er frábær lista-
maður fyrir minn smekk!
Helgin mín Guðmundur Oddur,
prófessor við Listaháskóla Íslands
„Þau ferðast flest um
undirdjúp óranna“
Hin risastóru málverk Bjarna Sigurbjörnssonar eru skilgreint afkvæmi
abstrakt-expressjónismans og art informel-stefnunnar sem tröllriðu
listheiminum eftir seinni heimsstyrjöldina. Listamaðurinn sjálfur og
kraftur hans er partur af verkunum sem voru iðulega stór og hetjuleg,
innihéldu ofsafengnar tilfinningar. Hinar groddalegu pensilstrokur eða
klór og krafs sem vísuðu í hið frumstæða afl í manninum var iðulega
metið með orðræðu fagurfræðilegrar smámunasemi sem gerði grein-
armun á hinu upprunalega eða hinu frumlega og hinu eftirapaða og til-
gerðarlega. Hinn hrái kraftur og stórir flekar vísuðu í hugtakið ægifeg-
urð (sublime) frekar en fegurð og oft þóttu verkin andlega innblásin og
tengd innstu eigindum náttúrunnar að hætti rómantíkurinnar.
Hinar stórfallegu myndir Bjarna vekja orðræðu rómantíkurinnar og
minna á hve sú orðræða hefur fest sig í sessi í listheiminum þrátt fyrir
óvægnar aðfarir oft á tíðum. Listamaðurinn Bjarni hafnar þó orðræð-
unni og kjaftæðinu sem af henni spinnst (í texta á vegg í sýningar-
rýminu) og vill að áhorfandinn upplifi verkin beint og milliliðalaust.
Spurningin er hvort það sé hægt að útiloka alla sögu og alla rökhugsun í
slíku ferli. Verkin minna á eld og bráðið hraun og þar með krafta nátt-
úrunnar en um leið á vettvang í sláturhúsi og vísar það minni beint í
titil verksins „Myrkt hold“. Ég er ekki frá því að hægt sé að lesa úr
myndunum ofsafengið sambland blóðstreymis og svartagalls sem hafa
ákaflega gildishlaðnar tilvísanir. Maðurinn, listamaðurinn Bjarni Sig-
urbjörnsson, er náttúruafl. Vel þekkt og falleg hugmynd sem jaðrar í
þessari útgáfu við stórkallavæmni.
„Efnafræðilegur
vígvöllur“
MYNDLIST
Bjarni Sigurbjörnsson Málverk
bbbmn
Reykjavík Art Gallery, Skúlagötu 30
Sýningin stendur til 24. janúar. Opið alla daga nema mánudaga
frá kl. 14-17.
Tenebrous Flesh V, 300 x 150 cm., eftir
Bjarna Sigurbjörnsson.Þóra Þórisdóttir
Lesbók