SunnudagsMogginn - 24.01.2010, Blaðsíða 4

4 24. janúar 2010
Kasparov segir að áður hafi það tekið mörg ár
að átta sig á mynstrum og byrjunum í skákinni,
en nú sé hægt að skoða milljónir skáka á auga-
bragði. „Á fortölvulegum tímum voru stórmeist-
arar á táningsaldri örfáir og fyrir þeim lá nánast
undantekningarlaust að tefla um heimsmeist-
aratitil. Met Bobbys Fischers frá 1958 að ná í
stórmeistaratitil 15 ára var ekki slegið fyrr en
1991. Síðan hefur það verið slegið tuttugu sinn-
um og núverandi methafi, Sergey Karjakin frá
Úrkaínu, náði þessum æðsta titli nánast fárán-
lega ungur, aðeins tólf ára, árið 2002. Nú er
Karjakin tvítugur og einn hinna bestu í heim-
inum, en líkt og flest nútíma undrabörnin er
hann enginn Fischer, sem bar höfuð og herðar
yfir samtímamenn sína og á endanum yfir allan
skákheiminn.“
Þótt tölvurnar geti hjálpað skákmönnum að ná
árangri er Kasparov þeirrar hyggju að skáktölvu-
forritarar séu komnir í öngstræti. Engin þróun
eigi sér stað, einu nýjungarnar séu fólgnar í auk-
inni reiknigetu. „Menn hafa snúið baki við
draumnum um að skapa gervigreind, sem myndi
glíma við hinn forna leik, sem er táknrænn fyrir
mannlega hugsun. Þess í stað koma árlega fram
ný tölvuforrit og nýjar útgáfur af gömlum, sem öll
eru byggð á sömu grundvallar forritunar-
hugmyndunum frá sjöunda og áttunda áratug
20. aldar um að finna leik með því að fara í
gegnum milljónir möguleika. … Hvers vegna að
sóa tíma í tilraunir með nýjar og skapandi hug-
myndir fyrst við vitum nú þegar hvað virkar?
Þessi hugsun ætti að vekja hroll með hverjum
þeim, sem verðskuldar að kallast vísindamaður,
en virðist sárgrætilega vera venjan. Okkar bestu
heilar fóru í fjármálaverkfræði í staðinn fyrir raun-
verulega verkfræði og afleiðingarnar voru skelfi-
legar á báðum sviðum.“
Útungunarvél undrabarnanna
Sergey Karjakin frá
Úkraínu varð stór-
meistari 12 ára og
er nú einn besti
skákmaður heims.
G
arry Kasparov háði á níunda og
tíunda áratug liðinnar aldar æsileg
skákeinvígi við tölvur. Þessum
viðureignum var stillt upp með
hádramatískum hætti og spurt hvort væri
máttugra, mannsheilinn eða tölvan. „Loka-
orrusta heilans,“ sagði í fyrirsögn í tímarit-
inu Newsweek.
Garry Kasparov gerir þenna tíma upp í
skemmtilegri grein, sem birtist í nýjasta
tölublaði tímaritsins New York Review of
Books. Greinin er í formi gagnrýni á bókina
Chess Metaphors: Artificial Intelligence and
the Human Mind.
Árið 1985 tefldi Kasparov fjöltefli við 32
mismunandi skáktölvur. „Það sýnir stöðu
tölvuskákarinnar á þessum tíma að það vakti
litla furðu að ég skyldi sigra í öllum skák-
unum og vinna 32-0, þótt ég hafi átt eitt
óþægilegt augnablik,“ skrifar Kasparov. „Á
einum tímapunkti áttaði ég mig á að ég var
að lenda í vandræðum á móti einni af
„Kasparov“-tölvunum. Ef þessi tölva næði
að sigra eða jafnvel gera jafntefli yrði fólk
fljótt að segja að ég hefði tapað viljandi til að
auglýsa fyrirtækið. Loks fann ég leið til að
plata vélina með fórn, sem hún hefði átt að
hafna. Frá mannlegum sjónarhóli, eða
minnsta kosti mínum, voru þetta hinir
gömlu góðu dagar í taflinu milli manns og
vélar.“
Ellefu árum síðar atti Kasparov kappi við
ofurtölvuna Djúpbláa og sigraði naumlega.
IBM gaf nú í og 1997 var efnt til nýrrar við-
ureignar. Nú hafði reiknigeta Djúpblárrar
verið tvöfölduð og að þessu sinni tapaði
Kasparov. „Úrslitin vöktu furðu og sorg
þeirra, sem töldu að þau væru tákn um und-
irgefni mannsins gagnvart hinni almáttugu
tölvu,“ skrifar Kasparov. Annar hópur lét
sér standa fullkomlega á sama, en síðan kom
sá þriðji, sem sá aðeins meiri blæbrigði í
þessari þróun. Stórmeistarar veltu fyrir sér
möguleikunum, sem í því voru fólgnir að til
væru vélar, sem gætu, að minnsta kosti ef
ákveðnar stöður kæmu upp, spilað af næst-
um guðlegri fullkomnum.
Sigraði með því að bryðja tölur
„Gervigreindarliðið var líka ánægt með nið-
urstöðuna og athyglina, en sú staðreynd dró
úr þeim að Djúpblá var tæplega það sem for-
verar þeirra höfðu í huga nokkrum áratug-
um fyrr þegar þá dreymdi um að búa til vél,
sem gæti sigrað heimsmeistarann í skák,“
skrifar Kasparov. „Í stað tölvu, sem hugsaði
og tefldi eins og maður, með mannlegum
sköpunarkrafti og innsæi, sköpuðu þeir
tölvu, sem tefldi eins og vél, mat kerf-
isbundið 200 milljónir mögulegra leikja á
skákborðinu á sekúndu og sigraði með
óbeislaðri getu til að bryðja tölur.“
Menn gerðu sér grein fyrir því að ósigur
Kasparovs væri mikill sigur fyrir forritarana,
en hann þýddi ekki að í vændum væru tölv-
ur, sem gætu keppt við mannlega greind og
hjálpað manninum að lifa lífi sínu.
„Vitaskuld var þetta mikið afrek,“ skrifar
Kasparov, „og þetta var afrek mannshugans
sem lið IBM hafði unnið, en Djúpblá var að-
eins greind með sama hætti og hægt er að
segja að forritanleg vekjaraklukka búi yfir
greind. Ekki þar fyrir að mér hafi liði betur
við að tapa fyrir tíu milljóna dollara vekj-
araklukku.“
Kasparov fékk ekki annað tækifæri til að
tefla við Djúpbláa og þótti það miður. IBM
hafði fengið sitt og verkefninu var hætt.
Önnur skáktölvuverkefni misstu einnig
styrktaraðila. „Þótt mér hafi litist vel á
möguleika mína í nýrri viðureign árið 1998
með betri undirbúningi var ljóst að yf-
irburðir tölvunnar yfir manninum í skák
höfðu alltaf verið tímaspursmál,“ skrifar
hann. „Í dag er hægt að kaupa fyrir 50 doll-
ara tölvuforrit til heimanotkunar sem myndi
mala flesta stórmeistara.“
Kasparov er ekki þeirrar hyggju að skák-
forritin hafi skaðað skákina, þvert á móti.
„Enginn skildi hvað það þýddi að vera með
ofurstórmeistara í fartölvunni, sérstaklega
fyrir atvinnuskákina.“ Afleiðingarnar hafi
verið bæði jákvæðar og neikvæðar. „Með til-
komu ofurkraftmikils hugbúnaðar gat ung-
menni átt við hágæðaandstæðing heima hjá
sér í stað þess að þurfa atvinnuþjálfara frá
unga aldri,“ skrifar hann. „Nú geta lönd,
sem hafa litla sem enga skákhefð og fáa
þjálfara, getið af sér undrabörn. Þetta árið er
ég að þjálfa eitt þeirra, hinn nítján ára gamla
Magnus Carlsen frá Noregi, þar sem til-
tölulega lítið er teflt.“
Tölvan og
hugurinn
Kasparov greinir
innrás tölvunnar
í skáklistina
Garry Kasparov, fyrrverandi heimsmeistari, tefldi árið 2003 við tölvuforritið Deep Junior og fór með öruggan sigur af hólmi.
APVikuspegill
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Bara
þann
besta
„Bara einn, þann
besta,“ svaraði José
Raúl Capablanca
heimsmeistari frá
Kúbu þegar hann var
spurður hvað hann
hugsaði marga leiki
fram í tímann. Við
hvern leik fer tölva í
gegnum milljónir
leikja. Fjöldi mögu-
legra, löglegra staða
á skákborði er 1040
og fjöldi mögulegra
leikja er 10120. Sá
sem hugsar átta leiki
fram í tímann er kom-
inn í stjarnfræðilega
útreikninga.