SunnudagsMogginn - 24.01.2010, Blaðsíða 53

24. janúar 2010 53
um sumarið en þegar vetraði fór ég að
reyna að sjá fyrir mér hvernig Strandirnar
litu þá út. Ég hef aldrei heimsótt þær að
vetri til en það er auðvitað fært hugleið-
ina,“ segir hún og vitnar í ljóðið.
Skyldi henni hafa þótt þetta ljóð hæfa
sérstaklega vel þegar auglýst var eftir
ljóðum í samkeppnina um Ljóðstafinn?
„Ég sendi nokkur ljóð og það kom mér
á óvart að þetta skyldi vinna,“ segir hún. Í
ljós kemur að hún hafði nefnilega meira
traust á öðrum ljóðum sem hún sendi inn.
„Mér hættir til að halda að ljóðin sem
ég eyði mestum tíma í að semja hljóti að
vera betri en þau sem taka styttri tíma en
auðvitað er það alrangt,“ segir hún.
Löngu fyrnt mansalsmál
Gerður Kristný hefur sent frá sér þrjár
ljóðabækur til þessa: Ísfrétt (1994), Laun-
kofa (2000) og Höggstað (2007) sem til-
nefndur var til Íslensku bókmenntaverð-
launanna. Fyrir stuttu komu þær allar út í
einu safni á esperantó í þýðingu Baldurs
Ragnarssonar. Esperantóútgáfan Mondial
í New York gaf safnið út, en það ber nafn-
ið Vundabla loko sem þýður Höggstaður
á esperantó.
Nýlega kom einnig út ljóðabók með úr-
vali ljóða Gerðar á bengölsku og hindí í
tengslum við heimsókn hennar á ljóðahá-
tíð á Indlandi fyrir ári. Ljóð hennar berast
því víða um þessar mundir.
Gerður er nú með nýja ljóðabók í smíð-
um og hefur ekki ætlað sigurljóðinu sæti í
því verki. „Næsta ljóðabók fjallar um
löngu fyrnt mansalsmál, goðsögnina um
Gerði Gýmisdóttur, Skírni og Frey.
Mig langar að gefa Gerði tækifæri til að
segja sögu sína, hvernig það er að vera
svipt frelsinu fyrir hest og sverð en það
eru laun Skírnis fyrir að nema hana á
brott úr Jötunheimum og flytja til Freys.
Þótt verðlaunaljóðið mitt verði ekki í
þeirri bók gæti ég trúað því að landslag
Strandanna ætti eftir að teygja sig inn í
Jötunheima, heimkynni nöfnu minnar.“
efi@mbl.is
Gerður Kristný, ljóðskáld og rithöfundur,
tók í fyrrakvöld við „Ljóðstaf Jóns úr
Vör“, en hún bar sigur úr býtum í hinni
árlegu ljóðasamkeppni sem kennd er við
skáldið sem lést árið 2000. Lista- og
menningarráð Kópavogs hefur síðan efnt
til samkeppninnar og eru verðlaunin af-
hent á fæðingardegi Jóns. Verðlaunaljóðið
nefnist „Strandir“.
Þetta var því í níunda sinn sem veitt
voru verðlaun í samkeppninni en að
þessu sinni bárust um 300 ljóð. Auk þess
að varðveita Ljóðstafinn næsta árið hlaut
Gerður Kristný peningaverðlaun og grip
til eignar.
Dómnefnd skipuðu ljóðskáldin Ingi-
björg Haraldsdóttir og Þórarinn Eldjárn,
og Sigþrúður Gunnarsdóttir bókmennta-
fræðingur.
Þegar Gerður Kristný er spurð að því
hvort svo vel kynnt skáld, sem gefið hafi
út nokkrar ljóðabækur, hiki ekkert við að
senda ljóð inn í samkeppni undir dulnefni
segist hún ekki hafa séð ástæðu til þess.
Ekki frekar en þau Linda Vilhjálmsdóttir
og Óskar Árni Óskarsson en þau tóku við
Ljóðstafnum árin 2005 og 2006. Aðrir
handhafar hans eru Hjörtur Pálsson,
Hjörtur Marteinsson, Guðrún Hannes-
dóttir, Jónína Leósdóttir og Anton Helgi
Jónsson.
Kom á óvart að þetta skyldi vinna
„Þetta er skemmtileg keppni því dóm-
nefndin veit ekkert hverjir höfundarnir
eru,“ segir Gerður Kristný. „Þeir geta því
verið þekkt og viðurkennd skáld eða ný-
græðingar. Þegar Jónína Leósdóttir hlaut
verðlaunin í hittifyrra hafði ég aldrei lesið
ljóð eftir hana, enda er hún fyrst og
fremst þekkt fyrir afbragðsskáldsögur og
leikrit. Úrslitin hafa þannig oft komið
skemmtilega á óvart.“
Gerður orti sigurljóðið, „Strandir“,
fyrir tveimur árum eftir ættarmót á
Ströndum. „Mamma mín er frá
Litla-Fjarðarhorni í Kollafirði í Stranda-
sýslu. Haldið var ættarmót á Hólmavík
Gerður Kristný með Ljóðstafinn og aðra gripi.
Morgunblaðið/Golli
Gerður Kristný hlaut Ljóðstaf Jóns úr Vör fyrir ljóðið „Strandir“
Auðvitað er fært hugleiðina
Eymundsson
1 Just Take My Heart – Mary
Higgins Clark
2 Run For Your Life – James
Patterson
3 The Girl Who Kicked the
Hornet’s Nest – Stieg Lars-
son
4 Girl Missing – Tess Gerritsen
5 Meltdown Iceland – Roger
Boyes
6 The Girl Who Played With Fire
– Stieg Larsson
7 The Keepsake – Tess
Gerritsen
8 The Sign – Raymond Khoury
9 Plum Spooky – Janet
Evanovich
10 The Bourne Deception – Eric
van Lustbader & Robert
Ludlum
New York Times
1 The Help – Kathryn Stockett
2 The Lost Symbol – Dan Brown
3 Noah’s Compass – Anne Tyler
4 Impact – Douglas Preston
5 I, Alex Cross – James
Patterson
6 The Last Song – Nicholas
Sparks
7 Deeper Than the Dead –
Tami Hoag
8 Sizzle – Julie Garwood
9 The Honor of Spies – W.E.B.
Griffin og William E.
Butterworth IV.
10 Under the Dome – Stephen
King
Waterstone’s
1 The Lost Symbol – Dan Brown
2 The Girl with the Dragon
Tattoo – Stieg Larsson
3 Eclipse – Stephenie Meyer
4 New Moon – Stephenie Meyer
5 Twilight – Stephenie Meyer
6 Guinness World Records
2010
7 Breaking Dawn – Stephenie
Meyer
8 The Girl Who Played with Fire –
Stieg Larsson
9 True Blood Boxed Set –
Charlaine Harris
10 The Time Traveler’s Wife –
Audrey Niffenegger
Á haustdögum las ég svo fagurt skáld-
verk að ég finn enn eitthvað hríslast
niður bakið þegar ég hugsa til þess.
Þetta var bókin Himnaríki og helvíti
eftir Jón Kalman Stefánsson. Hugar-
heimur bókarinnar er þrunginn ógn frá
upphafi til enda þótt aðeins fáum orðum
sé varið til að skapa þá ógn. Á milli
orðanna leika sér skuggar sem oft segja
meira en margar málsgreinar. Skáld-
verkið gerist þannig ekki síður í því sem
ekki er sagt.
Í kjölfarið af þessum áhrifamikla lestri
las ég svo allar aðrar útgefnar bækur
eftir sama höfund og hafði yndi af, þó
ekki væri það með sama hætti. Að
kveldi aðfangadags, þegar ég tók upp
síðasta pakkann, táraðist ég svo af
þakklæti þegar í ljós kom að eldri dóttir
mín hafði varið hýrunni sinni til að
kaupa handa mér nýjustu bókina –
Harmur englanna. Þessi bók litaði svo
alla daga jóla og hóf með mér nýtt ár.
Það þurfti lagni til að láta hana endast
svo lengi, gleypa hana ekki í sig eins og
soltin skepna matarbita heldur lesa ró-
lega og ekki of lengi í einu. Í bókinni má
finna sömu ljóðrænu fegurðina og í
Himnaríki og helvíti, en líka eitthvað af
leikfléttum mannlegra samskipta sem
hinar bækurnar eru svo ríkar af.
Fínlega ofin örlög í harðbýlu umhverfi
sögupersónanna taka hug manns slíku
heljartaki að oft var eins og krumla
hefði gripið um hjartað. Það sem skelfir
mest er hversu margt sem þarna má
upplifa gegnum textann og skuggaleiki
hans er óhugnanlega nálægt hreinum
sannleik um reynslu manna. En um leið
er það líka það sem nærir. Þarna mæta
menn fálátri grimmd en sýna líka orða-
lausa virðingu og tryggð, sumir syrgja
breyskleika sinn en umhyggja þeirra
fyrir náunganum ristir dýpra en þá
sjálfa grunar. Það verður að viðurkenn-
ast að Ólafur ljósvíkingur og Salka Valka
hafa eignast verðuga keppinauta um
stöðu sína í hugskoti mínu.
Nú setur það lit á dagana að bíða og
hlakka til næstu bókar frá höfundi. Ég
þarf að skipuleggja hvar og hvernig sú
bók geti með áhrifamestum hætti flétt-
ast inn í hugsun mína og skilað mér svo
aftur út í lífið, líkt og síðast, óendanlega
þakklátri fyrir erfiði skáldsins og líka
stoltri vegna þess auðs sem Ísland eign-
ast með hverri bók.
Fínlega ofin örlög
í harðbýlu umhverfi
Sigríður segir að hver ný bók Jóns Kalmans
Stefánssonar auki auð Íslands.
Lesarinn Sigfríður Björnsdóttir tónlistarfræðingur og
framkvæmdastjóri Íslenskrar tónverkamiðstöðvar
Að vetri
er aðeins fært
hugleiðina
Sængurhvít sveitin
breiðir úr sér
innan við augnlokin
Bjarndýr snuddar í snjó
nær síðasta jaka
til baka
Sigurljóð ljóðasamkeppninnar
Ljóðstafur Jóns úr Vör
Strandir
Gerður Kristný