SunnudagsMogginn - 24.01.2010, Blaðsíða 55

24. janúar 2010 55
Í
Hafnarborg getum við nú barið augum uppsetn-
ingu á verki Ragnars Kjartanssonar, Endalokin,
sem varð til að hluta og var sýnt sem framlag Ís-
lands á Feneyjatvíæringnum síðasta ár. Verkið er
tvískipt. Annars vegar er um að ræða fimmfalda mynd-
bands- og tónlistarinnsetningu þar sem Ragnar og Dav-
íð Þór Jónsson spila á ýmis hljóðfæri og syngja í vetr-
arfegurð og fimbulkulda kanadískra fjalla. Hins vegar
má sjá mikinn fjölda málverka sem Ragnar málaði af vini
sínum, myndlistarmanninum Páli Hauki Björnssyni, í þá
sex mánuði sem dvöl hans stóð í íslenska skálanum í
Feneyjum. Á meðan framsetning á verkinu Endalokin
–Klettafjöll er sambærileg við framsetninguna í Fen-
eyjum þá er verkið Endalokin – Feneyjar gjörbreytt hér
frá því sem það var, lifandi innsetning og gjörningur í
merkingarhlaðinni og fornfrægri byggingu við iðandi líf
Feneyjabúa, ferðamanna og gondóla á Canal Grand.
Málverkin eru þétt hengd upp þvers og kruss í rýminu
svo minnir á sambland af gamalli saloon-sýningu og
vinnustofu málarans þar sem sumar myndir lenda jafn-
vel á bak við aðrar. Málverkin eru mjög misjöfn að gæð-
um og gætu verið sýning á verkum listnema í mód-
elmálun þar sem allar myndirnar eru af sömu
fyrirsætunni. Ragnar hefur sagt að verkið snúist ekki um
gæði málverkanna, heldur um fjölda þeirra. Því má segja
að málverkin séu fyrst og fremst vitnisburður um þann
gjörning sem fór fram í Feneyjum og snerist um hina
rómantísku „mýtu“ um listamanninn og líf hans, sem
Ragnar sjálfur segir að sig hafi dreymt um frá unga aldri.
Þrátt fyrir þetta (eða einmitt þess vegna) kemst áhorf-
andinn ekki hjá því að rýna í málverkin á sýningunni í
leit að einhverjum vísbendingum um snilli, tjáning-
arþörf, sköpunarkraft o.s.frv. Það má segja að það eitt að
mála sama viðfangsefnið í sama rými á hverjum degi í
hálft ár hljóti að vera skóli út af fyrir sig og eitthvað
bitastætt ætti að leynast í málverkamergðinni. Á sýn-
ingunni er mikið „stílmoð“ eins og sagt var áður í niðr-
andi skyni þegar málari „síteraði“ í margvíslega mál-
unarstíla í verkum sínum. Hér er það bara plús að sjá
glitta í stílbrögð ólíkra listamanna sögunnar, t.d. Egon
Schiele, Henri Matisse og Christian Schad. Það er í sjálfu
sér innbyggð kaldhæðni listarinnar að öll verk eru lesin
með tilliti til þess sem við þekkjum fyrir í listasögunni.
Þrátt fyrir einfalda, jafnvel barnalega hugmynd og að
því er virðist hreina, beina og einlæga útfærslu þá felur
verkið í sér flóknar hugmyndafræðilegar spurningar.
Verkið vísar augljóslega í rómantík, hugmyndina um
snillinginn, upprunaleikann, einlægnina, íroníuna,
harmleikinn, firringuna, manninn andspænis nátt-
úrunni, tilfinningar, innsæið o.s.frv. Þegar póstmód-
ernísk kaldhæðni og sýndareinlægni er notuð með til að
afbyggja rómantíska kaldhæðni og einlægni þá erum við
komin á nokkurs konar byrjunarreit þar sem afbygg-
ingin verður sýndarafbygging og staðfestir viðkomandi
mýtu sem tóma en um leið merkingarbæra undir því
harmræna yfirskini að lífið sé leikhús fáránleikans og
listamaðurinn trúður.
Í hinum alþjóðlega listheimi, ekki síður en í hinum ís-
lenska, hefur mátt sjá tilhneigingu eða tísku þar sem
hugmyndin um einlægni birtist í barnaskap eða jafnvel
fíflaskap. Hí hí-írónía verður heimspekileg, listin hefur
endað og það er um að gera að lifa í augnablikinu og spila
með í hinum níhílísku endalokum. Innsæi Ragnars í
tískuheim listarinnar kristallast í verkinu sem hittir
beint í mark og má segja að endurspegli ákveðið ástand.
Þannig er verkið endurspeglandi, dregur fram einkenn-
in eða sjúkdómsástandið eins og sumir myndu orða það,
frekar en að vera merkingarbært þannig að það leggi
eitthvað til málanna. Í listheimi þar sem slík end-
urspeglun er í hávegum höfð má segja að verk Ragnars,
Endalokin – Feneyjar, skjóti beint í mark þótt skrán-
ingin á viðburðinum eins og við sjáum hann í Hafn-
arborg nái ekki að draga fram listsögulegan og alþjóð-
legan kjarna gjörningsins.
Verkið Endalokin – Klettafjöll er gert úr sama hug-
myndafræðilega efniviði og Feneyjagjörningurinn en
hefur það þó fram yfir að virka beint, þ.e. áhorfandinn
þarf ekki endilega að þekkja neinar forsendur til að njóta
þess. Verkið vekur ekki upp spurningar um hvað sé list
þrátt fyrir að það sé forvitnilegt í sjálfu sér af hverju það
virkar eins vel og raun ber vitni.
Hin einlæga tvíræðni
(eða tvíræða einlægni)
MYNDLIST
Ragnar Kjartansson. Endalokin, framlag
Íslendinga á Feneyjatvíæringnum 2009
bbbbn
Hafnarborg, Hafnarfirði
Opið alla daga nema þriðjudaga frá kl. 12 til 18. Á fimmtudögum
er opið til kl. 21.00. Aðgangur ókeypis. Sýningin stendur til 28.
febrúar.
Eitt málverkanna sem Ragnar Kjartanssonar málaði í Fen-
eyjum. „Þrátt fyrir einfalda, jafnvel barnalega hugmynd og
að því er virðist hreina, beina og einlæga útfærslu þá felur
verkið í sér flóknar hugmyndafræðilegar spurningar.“
Þóra Þórisdóttir
Líbíski rithöfundurinn Hisham Mat-
ar vakti mikla athygli fyrir nokkrum
árum fyrir bók
sína In the Co-
untry of Men,
sem kom út
undir nafninu Í
landi karl-
manna hjá JPV
árið 2007, en í
henni lýsir hann
lífi ungs drengs
í Trípólí og um
leið því sam-
félagi ótta og
tortryggni sem Líbíumenn búa við
og hafa gert frá því Muammar Gad-
dafi komst til valda fyrir rúmum
fjörutíu árum.
Hisham kom fyrir efri deild
breska þingsins í vikunni og hvatti
þá bresk stjórnvöld til þess að
krefja Líbísk stjórnvöld um afdrif
þeirra sem handteknir voru án skýr-
inga að undirlagi Gaddafis í land-
inu, en faðir Matars, Jaballa Matar,
sem var eitt sinn sendifulltrúi Líbíu
hjá Sameinuðu þjóðunum, var einn
þeirra – honum var rænt á götu í
Kaíró fyrir tuttugu árum og hefur
ekkert spurst til hans síðar nema
að heimildir eru fyrir því að hann
hafi verið á lífi árið 2002.
Samfélag ótta
og tortryggni
Líbíski rithöfundur-
inn Hisham Matar.
LISTASAFN ÍSLANDS
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Endurfundir
Fornleifasýning fyrir alla fjölskylduna
Fyrir ári
Segja þessir hlutir söguna?
Opið alla daga nema mánudaga 11-17
Aðgangur ókeypis fyrir börn
www.thjodminjasafn.is - s. 530 2200
Söfnin í landinu
16. janúar - 28. febrúar
Endalokin - Ragnar Kjartansson
Ljósbrot - Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir
Sunnudag 24. janúar kl. 20
- Nýárstónleikar með
Tríó Reykjavíkur og Eyjólfi
Eyjólfssyni tenór
Opið 12-17, fim. 12-21, lokað þri.
www.hafnarborg.is • sími 585 5790
Aðgangur ókeypis
CARNEGIE ART AWARD 2010
8.1. - 21.2. 2010
SUNNUDAGSLEIÐSÖGN 24. jan. kl. 14
Anna Jóa myndlistarmaður og listgagnrýnandi með leiðsögn um sýninguna.
SAFNBÚÐ
Úrval af listaverkabókum, listaverkakortum, plakötum,
íslenskum listmunum og gjafavöru.
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík
Sími 515 9600
OPIÐ daglega kl. 11-17, lokað mánudaga
Allir velkomnir! ÓKEYPIS AÐGANGUR
www.listasafn.is
Listasafn: Björn Birnir
Afleiddar ómælisvíddir
Bíósalur: Verk úr safneign
Listasafns Reykjanesbæjar
Bátasafn: 100 bátalíkön
Byggðasafn: Völlurinn
Opið virka daga 11.00-17.00
helgar 13.00-17.00
Aðgangur ókeypis
reykjanesbaer.is/listasafn
VÍKINGAHEIMAR
Skipið Íslendingur og
sögusýning
- Söguleg skemmtun
VÍKINGABRAUT 1
- REYKJANESBÆ
Opið alla daga
frá 11:00 til 18:00
Sími 422 2000
www.vikingaheimar.com
info@vikingaheimar.com
Grafíksafn Íslands-salur
íslenskrar grafíkur
Tryggvagötu 17, hafnarmegin
Íslensk grafík í 40 ár
- sögusýning
Opið fimmtudaga til sunnudaga
frá kl. 14.00-18.00.
Sýningin stendur til 31. janúar.
Aðgangur ókeypis.
islenskgrafik@gmail.com